Category: ಇತಿಹಾಸ

ಭಾರತ ಎಂದರೆ ಹಾವಾಡಿಗರ ದೇಶ, ಹಿಂದೂಗಳು ಎಂದರೆ ಮೂಢ ನಂಬಿಕೆಯ ಜನರು ಎಂದು ಇಡೀ ಜಗತ್ತೇ ಮೂದಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ವಿಶ್ವ ಧರ್ಮಗಳ ಸಂಸತ್ತು 11 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1893 ರಂದು ಚಿಕಾಗೋದಲ್ಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಿಕ್ಸೂಚಿ ಭಾಷಣವನ್ನು ಮಾಡಿ ಜಗತ್ತೇ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದತ್ತ ಬೆಚ್ಚಿ ಬೀಳುವಂತೆ ಮಾಡುವ ಮುನ್ನಾ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಪರಿವಾಜ್ರಕರಾಗಿ ಪರ್ಯಟನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಂತಹ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, 24 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1892 ರಂದು ಸ್ವಾಮೀ ವಿವೇಕಾನಂದರು ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದ್ದರು. ಸಮುದ್ರದ ದಂಡೆಯಲ್ಲೇ ಇರುವ ದೇವಿಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆದು ಹಿಂದೂಮಹಾಸಾಗರ, ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳಕೊಲ್ಲಿಗಳ ಸಂಗಮದಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ತಟದಿಂದ ಸುಮಾರು 500ಮೀ ದೂರ ಇರುವ ಬಂಡೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುವಂತೆ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದ ದೋಣಿಯವರನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೋರ್ಗರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಸಮುದ್ರ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೋಣಿಯನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವುದು ಅಪಾಯಕರ ಎಂದಾಗ, ಅಲ್ಲಿನ ನಾವಿಕರ ಎಚ್ಚರಿಕೆಗೂ ಗಮನ ಹರಿಸದೇ, ತಾವೇ ಧೈರ್ಯದಿಂದ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ದುಮುಕಿ ಈಜಿಕೊಂಡು ಆ ಬೃಹತ್ ಬಂಡೆಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರಶಾಂತ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 3 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಹಸಿವು, ನಿದ್ರೆ ನೀರಡಿಕೆಯಿಲ್ಲದೇ, ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಮಾಡಿ, ಜ್ಞಾನೋದಯವನ್ನು ಪಡೆದು, ಮಾನವೀಯತೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಇಡೀ ಜೀವನವನ್ನೇ ಮುಡಿಪಾಗಿಡುವ ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಆ ರೀತಿ ಸಂಕಲ್ಪ ಮಾಡಿದ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು 1893 ರ ಚಿಕಾಗೋ ವಿಶ್ವ ಧರ್ಮ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ, ನನ್ನ ಅಮೇರಿಕಾದ ಸಹೋದರ ಸಹೋದರಿಯರೇ ಎಂದು ಭಾಷಣವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿ ಅಲ್ಲಿ ನೆರೆದಿದ್ದ ಸಭಿಕರನ್ನೆಲ್ಲಾ ಮಂತ್ರ ಮುಗ್ಧರನ್ನಾಗಿಸಿ ಭಾರತ, ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ, ಯೋಗ, ವೇದಾಂತದ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಜನವರಿ 1962 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಜನ್ಮ ಶತಮಾನೋತ್ಸವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಜ್ಞಾನೋದಯ ಪಡೆದ ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯ ಆ ಬೃಹತ್ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಸ್ಮಾರಕವೊಂದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಈ ರೀತಿಯ ಮಹಾಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ನೆರೆವೇರಿಸಲು ಅಂದಿನ ಮದ್ರಾಸಿನ ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ ಅವರು ಸ್ಥಳ ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಬಂದಾಗ ಈ ಸುಂದರ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಥಳೀಯ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್ ಮೀನುಗಾರರ ಸಂಘವು ಉಗ್ರವಾಗಿ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನಡೆಸಿತಲ್ಲದೇ, ಆ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೊಂದು ದೊಡ್ಡದಾದ ಶಿಲುಬೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಟಾಪನೆ ಮಾಡಲು ಹೊಂಚು ಹಾಕಿತು. ಇದರಿಂದ ಕೆಲ ಸಮಯ ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರ ನಡುವೆ ಉದ್ವಿಗ್ನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಉಂಟಾದ ಕಾರಣ ಆ ಸ್ಥಳವನ್ನು ನಿಷೇಧಿತ ಸ್ಥಳವೆಂದು ಗುರುತಿಸಿ, ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಕಾವಲುಗಾರರನ್ನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಗಸ್ತು ಹಾಕುವಂತರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬಂದೊದಗಿತ್ತು. ಹಿಂದೂಗಳ ಸತತ ಹೋರಾಟದ ಫಲವಾಗಿ ಜನವರಿ 17, 1963 ರಂದು ಸರ್ಕಾರವು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಅನುಮತಿ ಕೊಡಲಾಯಿತು.

ನಿಜ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಈ ಹೋರಾಟ ಮತುತ್ ಸ್ಮಾರಕದ ಹಿಂದಿನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶ್ರೇಯ ಶ್ರೀ ಏಕನಾಥ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ರಾನಡೆ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲ ಬೇಕು ಎಂದರೆ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಶ್ರೀ ಏಕನಾಥ ರಾನಡೆಯವರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಕ ಸಂಘದ (ಆರ್ಎಸ್ಎಸ್) ಹಿರಿಯ ಪ್ರಚಾರಕರಾಗಿದ್ದಲ್ಲದೇ,ಸ್ವಾಮೀಜಿಗಳ ವಿಚಾರಧಾರೆಯಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದ ಅವರೊಬ್ಬ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಭಾರತೀಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲೇ, ವಿವೇಕಾನಂದ ರಾಕ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಆರ್ಗನೈಸಿಂಗ್ ಕಮಿಟಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ವಿವೇಕಾನಂದ ಶಿಲಾ ಸ್ಮಾರಕವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಮಾರಕ ಎಂದೇ ಜನರ ಮುಂದೆ ಬಿಂಬಿಸಿದ ಶ್ರೀ ರಾನಡೆಯವರು ಇದರ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಭಾರತೀಯರ ಕೊದುಗೆ ಇರಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿ, ಪ್ರತೀ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಧನಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ರೂಪಾಯಿಯ ಪೋಸ್ಟ್ ಕಾರ್ಡ್ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಅಚ್ಚು ಹಾಕಿಸಿ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಂದ ದೇಣಿಗೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು. ಇಂತಹ ಪವಿತ್ರ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಮೊದಲ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ವಿಶ್ವಹಿಂದೂಪರಿಷತ್ತಿನ ಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಪೂಜ್ಯ ಶ್ರೀ ಚಿನ್ಮಯಾನಂದರಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.

ಒಂದು ಕಡೆ ಹಣ ಸಂಗ್ರಹದ ಆಭಿಯಾನ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ಮತ್ತೊಂದೆದೆ ಇಂತಹ ಸ್ಮಾರಕ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಾಣ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು, ಕಟ್ಟಡ ಕಟ್ಟಲು ಕಾರ್ಮಿಕರು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೊಂಚುವುದು ಸುಲಭವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದೆಲ್ಲದರ ಮಧ್ಯೆ, ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ತಡೆಯೊಡ್ಡಲು ಅಂದಿನ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಹುಮಾಯೂನ್ ಕಬೀರ್ ಮತ್ತು ಮದ್ರಾಸ್ ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮಿಂಜೂರ್ ಭಕ್ತವತ್ಸಲಂ ನಾನಾರೀತಿಯ ರಾಜಕೀಯ ಒತ್ತಡಗಳನ್ನು ಹೇರುವುದರಲ್ಲಿ ಸಫಲವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಸ್ಮಾರಕದ ನಿರ್ಮಾಣ ಕೊಂಚ ತಡವಾಗತೊಡಗಿತು. ಆಗ ಅಂದಿನ ಪ್ರಧಾನಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀ ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರ ಸಲಹೆಯಂತೆ ರಾನಡೆಯವರು, ಈ ಸ್ಮಾರಕ ನಿರ್ಮಾಣದ ಫಲವಾಗಿ ಸುಮಾರು 323 ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯರ ಸಹಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರು ವಿವಾದಾತ್ಮಕವಾಗಿ ನಿಧನರಾಗಿ, ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಶ್ರೀಮತಿ. ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದರು. ಪಕ್ಷಾತೀತವಾಗಿ ಇಷ್ಟೊಂದು ಸಾಂಸದರ ಬೆಂಬಲವಿದ್ದ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ವಿಧಿ ಇಲ್ಲದೇ ಅನುಮೋದಿಸಲೇ ಬೇಕಾಯಿತು. ನಂತರ ಸ್ಮಾರಕದ ಕೆಲಸ ಚುರುಕುಗೊಂಡು ವಿವೇಕಾನಂದ ಶಿಲಾ ಸ್ಮಾರಕದ ನಿರ್ಮಾಣವು 1970 ರಲ್ಲಿ ಆರು ವರ್ಷಗಳ ಧಾಖಲೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 650 ನುರಿತ ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕಠಿಣ ಪರಿಶ್ರಮ, ಬದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆಯ ಶ್ರಮದೊಂದಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾದಾಗ, ಅಂದಿನ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಶ್ರಿ ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀಕರುಣಾನಿಧಿಯವರ ಅಮೃತಹಸ್ತದಿಂದ 2 ನೇ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್, 1970 ರಂದು ಲೋಕಾರ್ಪಣೆಗೊಂಡಾಗ ಇಡೀ ದೇಶವಾಸಿಗಳು ಸಂಭ್ರಮಗೊಂಡಿದ್ದರು.

ಈ ಭವ್ಯವಾದ ಸ್ಮಾರಕವು ಭಾರತದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಯ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿ ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ತಮಿಳುನಾಡು ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಸಮ್ಮಿಳನವಾಗಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದಾಗಿದೆ. ಸ್ಮಾರಕ ಮಂಟಪವು ಕೊಲ್ಕಾತ್ತಾದ ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ಅದರ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರದ ವಿನ್ಯಾಸವು ಅಜಂತಾ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲೋರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಖ್ಯಾತ ಶಿಲ್ಪಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀ ಸೀತಾರಾಮ್ ಎಸ್. ಆರ್ಟೆಯವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾದ, ಪರಿವ್ರಾಜಕ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರ ಜೀವಿತ ಗಾತ್ರದ ಕಂಚಿನ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೇವಿ ಕನ್ಯಾ ಕುಮಾರಿಯ ಪವಿತ್ರ ಪಾದಗಳ ಸ್ಪರ್ಶವಾಗಿರುವ ಕಾರಣ ಈ ಬೃಹತ್ ಬಂಡೆಯನ್ನು ಶ್ರೀಪಾದ ಪರೈ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿರುವ ಕಲ್ಲಿನ ಬಣ್ಣವು ಕಂದು ಬಣ್ಣದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು ಅದು ಮಾನವ ಹೆಜ್ಜೆಯ ಗುರುತಿನಂತೆ ಕಾಣುವುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಶ್ರೀ ಪಾದಂ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗಾಗಿ ಆ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಪಾದಪರೈ ಮಂಟಪ’ ಎಂಬ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಸ್ಮಾರಕದೊಳಗೆ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ರಚನೆಗಳಾಗಿ ವಿಭವಿಸಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಚೌಕಾಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಗರ್ಭ ಗ್ರಹದ ಒಳಪ್ರಾಕಾರ ಮತ್ತು ಹೊರಪ್ರಾಕಾರದ ಇರುವ ಶ್ರೀಪಾದ ಮಂಟಪವಾದರೆ, ಮತ್ತೊಂದು, ಸ್ವಾಮೀಜಿಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿರುವ ವಿವೇಕಾನಂದ ಮಂಟಪವಾಗಿದೆ. ಈ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿರುವ ಧ್ಯಾನ ಮಂಟಪ ಮತ್ತು ಸಭಾ ಮಂಟಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಧ್ಯಾನ ಮಂದಿರದ ವಿನ್ಯಾಸವು ಭಾರತದ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿವಿಧ ಶೈಲಿಗಳ ಸಮ್ಮೀಳಿತವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರುವ ಸಂದರ್ಶಕರಿಗೆ ಶಾಂತವಾಗಿ ಪ್ರಶಾಂತ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು, ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಪಡೆಯಲು ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನ ಮಾಡಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ 6 ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇನ್ನು ಸಭಾ ಮಂಟಪವು ಎಲ್ಲರೂ ಕುಳಿತು ಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ವಿಶಾಲವಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರತಿಮಾ ಮಂಟಪ ಎಂಬ ಪ್ರತಿಮೆ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಕಾರಿಡಾರ್ ಮತ್ತು ಹೊರಗಿನ ಪ್ರಾಂಗಣವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಸ್ವಾಮಿಯವರ ಪ್ರತಿಮೆಯ ದೃಷ್ಟಿ ನೇರವಾಗಿ ಶ್ರೀಪಾದದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಾಡಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದ್ದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಭಾರತೀಯರೂ ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ನೋಡಲೇ ಬೇಕಾದಂತಹ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಮತ್ತು ಪುಣ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ ಎಂದರೂ ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಯೇನಲ್ಲ.

ಖ್ಯಾತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಶ್ರೀ ಪುಟ್ಟಣ್ಣ ಕಣಗಾಲ್ ಅವರ ನಿರ್ದೇಶನದ ಉಪಾಸನೆ ಚಿತ್ರದ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಭಾರತ ಭೂಶಿರ ಮಂದಿರ ಸುಂದರಿ ಭುವನ ಮನೋಹರಿ ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯ ಈ ಬೃಹತ್ ಮತ್ತು ಭವ್ಯವಾದ ವಿವೇಕಾನಂದ ಶಿಲಾ ಸ್ಮಾರಕಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಸಾವಿರಾರು ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಇಲ್ಲಿನ ಸಮುದ್ರ ತೀರದಿಂದ ಸುಮಾರು ೨ ನಿಮಿಷದ ದೋಣಿಯ ಪ್ರಯಾಣದ ಮೂಲಕ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ತಲುಪಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ಮಾರಕವು ವರ್ಷವಿಡೀ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 7.00 ರಿಂದ ಸಂಜೆ 5.00 ರವರೆಗೆ ಸಂದರ್ಶಕರ ಭೇಟಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದ್ದು ಇದಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪ್ರವೇಶ ಶುಲ್ಕವಾದ ರೂ. 10/-ನ್ನು ನಿಗಧಿಪಡಿಸಿದ್ದು ಇನ್ನು ಕ್ಯಾಮೆರಾ ಬಳಸುವುದಕ್ಕೆ ರೂ. 10/- ಮತ್ತು ವಿಡಿಯೋ ಚಿತ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ರೂ. 50/- ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದ ತುತ್ತ ತುದಿಯ ಪ್ರದೇಶವಾದ ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಗೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳಿಂದಲು ಬಸ್ ಮತ್ತು ರೈಲು ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇನ್ನು ವಿಮಾನದ ಮೂಲಕ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರಲು ಇಚ್ಚಿಸುವರು ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯಿಂದ ಕೇವಲ 67 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ತಿರುವನಂತಪುರ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿಂದ ಬಸ್ ಇಲ್ಲವೇ ಖಾಸಗೀ ವಾಹನಗಳ ಮೂಲಕ ತಲುಪಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ವಿವರಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ಇನ್ನೇಕೆ ತಡಾ, ಸಮಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯ ವಿವೇಕಾನಂದ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಂಡು ದೇಶಭಕ್ತಿಯ ಸ್ವಾಭಿಮಾನವನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳೋಣ ಅಲ್ವೇ?

ಏನಂತೀರಿ?
ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ಸಂಪಮಾಸ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಲೇಖನ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.

ಅಖಂಡ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಓದಿದ ತಕ್ಷಣವೇ ನಮಗೆ ನೆನಪಾಗೋದೇ 1947ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟೀಷರು ಧರ್ಮಾಧಾರಿತವಾಗಿ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕೀಸ್ಥಾನದ ವಿಭಜನೆ ಮಾಡಿಹೋಗಿದ್ದೇ ನೆನಪಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ನಿಜ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಭಾರತದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಾಲು ಕೀಳುವ ಮೊದಲು ಕಡೆಯ 61 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ 7 ಬಾರಿ ಭಾರತವನ್ನು ವಿಭಜನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಎಲ್ಲದ್ದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ತಾವು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ವಿಭಜನೆ ಮಾಡದಿದ್ದರೂ, ಭಾರತವನ್ನು ಮಾತ್ರಾ ಇಷ್ಟೊಂದು ಬಾರಿ ವಿಭಜನೆ ಮಾಡುವ ಮುಖಾಂತರ ಭಾರತ ದೇಶ ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಲ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದರೂ ತಪ್ಪಾಗದು.

18ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯದ ವರೆಗೂ ಅಖಂಡ ಭಾರತವು ಹಿಮಾಲಯದಿಂದ ಹಿಂದೂ ಮಹಾಸಾಗರದವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಇರಾನ್‌ನಿಂದ ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾದವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿತ್ತು. 1857 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ 83 ಲಕ್ಷ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಇತ್ತು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಅದು ಕೇವಲ 33 ಲಕ್ಷ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವಾಗಿದೆ. 1857 ರಿಂದ 1947 ರವರೆಗೆ, ಭಾರತವು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಬಾಹ್ಯ ಶಕ್ತಿಗಳಿಂದ ನಾನಾ ಕಾರಣಗಳಿಗೆ ವಿಭಜನೆಯಾಯಿತು. ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನವನ್ನು 1876 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಿಂದ, 1904 ರಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳ, 1906 ರಲ್ಲಿ ಭೂತಾನ್, 1907 ರಲ್ಲಿ ಟಿಬೆಟ್, 1935 ರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾ, 1937 ರಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್ ಮತ್ತು 1947 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಯಿತು.

1876 ರಲ್ಲಿ ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಉದಯ

ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಪ್ರಾಚೀನ ಹೆಸರು ಉಪಗಣಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಕಂದಹಾರ್‌ನ ಗಾಂಧಾರ. ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ ಶೈವ ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೌರವರ ತಾಯಿ ಗಾಂಧಾರಿ ಮತ್ತು ಮಾವ ಶಕುನಿ ಇದೇ ಗಾಂಧಾರ ಪ್ರದೇಶದವರೇ. ಶಹಜಹಾನ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯವರೆಗೂ ಕಂದಹಾರ್ ಅಂದರೆ ಗಾಂಧಾರದ ವಿವರಣೆ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದಲ್ಲದೇ ಭಾರತದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಗ್ರೀಸ್ ದೇಶದ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ದಂಡೆತ್ತಿ ಬಂದಾಗ ಮೊದಲು ಭಾರತವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ್ದೇ ಅಫ್ಗಾನಿಸ್ಥಾನದ ಮುಖಾಂತರವೇ. 1876 ರಲ್ಲಿ ರಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟನ್ ನಡುವೆ ಗಂಡಮಕ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದೇಶವನ್ನಾಗಿ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಯಿತು.

1904 ರಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳದ ಉದಯ

ನೇಪಾಳವನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೇವಧರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಭಗವಾನ್ ಬುದ್ಧನು ಲುಂಬಿನಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರೆ ಪ್ರಭು ಶ್ರೀರಾಮ ಚಂದ್ರನ ಹೆಂಡತಿ ಸೀತಾದೇವಿ ಜನಿಸಿದ್ದು ಇಂದು ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿರುವ ಜನಕಪುರದಲ್ಲಿ. ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಶೋಕ ಮತ್ತು ಸಮುದ್ರಗುಪ್ತನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳ ಭಾರತದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿತ್ತು. 1904 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ನೇಪಾಳವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದೇಶವನ್ನಾಗಿ ವಿಭಜನೆ ಮಾಡಿದಾಗ, ನೇಪಾಳ ವಿಶ್ವದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಹಿಂದೂ ರಾಷ್ಟ್ರ ಎಂದು ಕರೆದು ಕೊಂಡಿತು. ನೇಪಾಳದ ರಾಜನನ್ನು ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೂ ನೇಪಾಳದ ನರೇಶ ಎಂದೇ ಸಂಭೋಧಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ 81% ಹಿಂದುಗಳು ಮತ್ತು 9% ಬೌದ್ಧರಿದ್ದಾರೆ. 1951 ರಲ್ಲಿ, ನೇಪಾಳದ ಮಹಾರಾಜ ತ್ರಿಭುವನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ನೇಪಾಳವನ್ನು ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಆಗಿನ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಪಂಡಿತ್ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರೂ ಅವರಿಗೆ ಮನವಿ ಮಾಡಿದರು. ದುರಾದೃಷ್ಟವಷಾತ್ ದೂರದೃಷ್ಟಿಯ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಅದಾಗಲೇ ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲೂ ಇದೇ ತಪ್ಪನ್ನು ಮಾಡಿ ಇಂದಿಗೂ ಮಗ್ಗುಲ ಮುಳ್ಳಾಗಿರಿಸಿ ಹೋದ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಈ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರು. ಈಗ ಕಮ್ಯೂನಿಷ್ಟ್ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿ ನೇಪಾಳ ಹಿಂದೂ ರಾಷ್ಟ್ರದಿಂದ ಜಾತ್ಯಾತೀತ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟು ಭಯೋತ್ಪಾದಕರು ಭಾರತಕ್ಕೆ ನುಸುಳಲು ರಾಜಮಾರ್ಗವಾಗಿರುವುದು ದುರಾದೃಷ್ಟಕರವಾಗಿದೆ.

1906 ರಲ್ಲಿ ಭೂತಾನ್ ಉದಯ
ಭೂತಾನ್ ಎಂಬುದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದವಾದ ಭು ಉತ್ತನ್ ನಿಂದ ಬಂದಿದೆ, ಇದರರ್ಥ ಎತ್ತರದ ಭೂಮಿ ಎಂಬುದಾಗಿದೆ. 1906 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಭೂತಾನ್ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಭಾರತದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದೇಶವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂದಿಗೂ ಇಲ್ಲಿ ರಾಜನ ಆಡಳಿತವಿದ್ದು ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಸರ ಪ್ರೇಮಿ ದೇಶ ಎಂದೇ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಹವಾಮಾನ ಪ್ರಪಂಚದ ಉಳಿದೆಲ್ಲಾ ದೇಶಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಅತ್ಯಂತ ಶುದ್ಧವಾಗಿದೆ.

1907 ರಲ್ಲಿ ಟಿಬೆಟ್ ಉದಯ
ಟಿಬೆಟ್‌ನ ಪ್ರಾಚೀನ ಹೆಸರು ತ್ರಿವಿಷ್ಟಂ ಎಂದಾಗಿದೆ. 1907 ರಲ್ಲಿ ಚೀನಿಯರು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷರ ನಡುವಿನ ಒಪ್ಪಂದದ ನಂತರ ಟಿಬೆಟನ್ನು ಎರಡು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಚೀನಾಕ್ಕೂ ಮತ್ತು ಮತ್ತೊಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಲಾಮಾ ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. 1950ರಲ್ಲಿ ಚೀನಾ ದೇಶ ಟಿಬೆಟ್ಟಿನ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಪರಿಣಾಮ ದಲೈಲಾಮ ಆಶ್ರಯ ಕೋರಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ಧರ್ಮಶಾಲ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಕೊಡಗಿನ ಬಳಿ ಟಿಬೆಟ್ಟಿಯನ್ನರಿಗೆ ಆಶ್ರಯ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. 1954 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಮತ್ತೆ ತಮ್ಮ ಅಲಿಪ್ತ ನೀತಿ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವ ನಾಯಕನಾಗುವ ಉಮೇದಿನಿಂದ ಇಡೀ ಟಿಬೆಟ್ ಚೀನಾದ ಭಾಗ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಚೀನಾ ಭಾರತದ ಗಡಿಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಎಡವಿದರು.

1935 ರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಉದಯ
1935 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಶ್ರೀಲಂಕಾವನ್ನು ಭಾರತದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದರು. ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಹಳೆಯ ಹೆಸರು ಸಿಂಹಳ ಎಂದಿದ್ದು ನಂತರ ಬ್ರಿಟೀಷರು ಅದನ್ನು ಸಿಲೋನ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿದ್ದರು. ರಾಮಾಯಣ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಲಂಕೆಯನ್ನು ರಾವಣ ಆಳುತ್ತಿದ್ದು ಸೀತಾ ಮಾತೆಯನ್ನು ಲಂಕೆಯ ಆಶೋಕವನದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಿಟ್ಟಿದ್ದು ನಮಗೆಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದಿರುವ ವಿಷವಷ್ಟೇ. ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಶೋಕನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಹೆಸರು ತಾಮ್ರಪರ್ಣಿ ಎಂದಿದ್ದು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಶೋಕನ ಮಗ ಮಹೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಮಗಳು ಸಂಘಮಿತ್ರ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾಗೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮವನ್ನು ಪಸರಿದರು. ಇಂದಿಗೂ ಸಹಾ ಭಾರತದ ನಕ್ಷೆ ಬಿಡಿಸಿ ಎಂದರೆ ಪತಿಯೊಂದು ಸಣ್ಣ ಮಗುವೂ ಭಾರತದ ನಕ್ಷೆಯ ಕೆಳಗೆ ಶ್ರೀಲಂಕಾ ನಕ್ಷೆಯನ್ನೂ ಬಿಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅದು ಅಖಂಡ ಭಾರತದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ ಎಂದೇ ಸಕಲ ಭಾರತೀಯರ ಮನದಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚೊತ್ತಿದೆ.

1937 ರಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್ (ಬರ್ಮಾ)ದ ಉದಯ
ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್ (ಬರ್ಮ) ದ ಪ್ರಾಚೀನ ಹೆಸರು ಬ್ರಹ್ಮದೇಶ. .ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಹಿಂದೂ ರಾಜ ಆನಂದವ್ರತ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ. ಬ್ರಿಟೀಷರ ವಿರುದ್ಧದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಕಿಚ್ಚು ಪ್ರಖರವನ್ನು ಪಡೆದದ್ದೇ ಬರ್ಮಾದ ರಂಗೂನಿನಲ್ಲಿ. ಇದನ್ನು ಮನಗಂಡೇ 1937 ರಲ್ಲಿ, ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್ ಅಂದರೆ ಬರ್ಮಾ ಕ್ಕೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದೇಶದ ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರು ನೀಡುವ ಮುಖಾಂತರ ಅದನ್ನು ಭಾರತದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದರೂ ನೇತಾಜಿ ಸುಭಾಷರು ತಮ್ಮ ಆಜಾದ್ ಹಿಂದ್ ಫೌಜ್ ಕಟ್ಟುವಾಗ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಬರ್ಮಾದಿಂದಲೇ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.

1947 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಉದಯ
ಬ್ರಿಟೀಷರು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಕೊಡಲು ಮುಂದಾದಾಗ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿಗಳು ಯಾರಗಬೇಕೆಂಬ ಜಿಜ್ಞಾಸೆ ಮೂಡಿತ್ತು. ಸ್ವಾತ್ರ್ಯಂತ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿಿ ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ಎರಡೂ ಸಹಾ ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದ್ದ ಕಾರಣ ಉಭಯ ಪಕ್ಷಗಳೂ ಪ್ರಧಾನಿ ಪಟ್ಟ ತಮಗೇ ಸೇರ ಬೇಕೆಂದು ಪಟ್ಟು ಹಿಡಿದಾಗ ಮತ್ತದೇ ನೆಹರು ಅಧಿಕಾರದ ಆಸೆಯಿಂದಾಗಿ, 1940 ರಿಂದಲೂ ಧರ್ಮದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದೇಶವನ್ನು ಬೇಡಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಜಿನ್ನಾರವರ ಒತ್ತಾಸೆಯನ್ಣೇ ಮುಂದಿಟ್ಟು ಕೊಂಡು ಲಾರ್ಡ್ ಮೌಂಟ್ ಬ್ಯಾಟನ್ನಿನೊಂದಿಗಿದ್ದ ಸ್ನೇಹದಿಂದ , ಆಗಸ್ಟ್ 14, 1947 ರಂದು ಬ್ರಿಟಿಷರಿಂದ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಮಾಡಿ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. 1971 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿಯವರ ಮುಂದಾಳತ್ವದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ಥಾನ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬರುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಎಂಬ ಎರಡು ಮುಸ್ಲಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಮಗ್ಗಲ ಮುಳ್ಳಾಗುವಂತಾಯಿತು.

ಇವಿಷ್ಟೂ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯಾದರೆ, ಏಷ್ಯಾದ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಇಂದಿಗೂ ನಮ್ಮ ಸನಾತನ ಧರ್ಮವನ್ನು ತಮ್ಮ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ ಅಂತಹ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಗಮನ ಹರಿಸೋಣ.

ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್
ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್ ದೇಶದ ಸಮುದ್ರ ಇಂದಿಗೂ ನಮ್ಮ ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತು ನಿಕೋಬಾರ್ ಗಡಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದೆ. ಥೈಲ್ಯಾಂಡನ್ನು 1939 ರವರೆಗೆ ಸಿಯಾಮ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅದರ ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳು ಅಯೋಧ್ಯೆ, ಶ್ರೀ ವಿಜಯ್ ಇತ್ಯಾದಿ. ಶ್ಯಾಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧ ದೇವಾಲಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣವು ಮೂರನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಇಂದಿಗೂ ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಶಿವ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕಾಕ್ ರಾಜಧಾನಿ ನೂರಾರು ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಗಣೇಶ ಮತ್ತು ಸರಸ್ವತಿಯನ್ನು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳ ಮುಂದೆ ತುಳಸೀ ಕಟ್ಟೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟು ಪೂಜೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

ಕಾಂಬೋಡಿಯಾ
ಕಾಂಬೋಡಿಯಾ ಕಾಂಬೋಜ್ ಎಂಬ ಸಂಸ್ಕೃತ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದೂ ಸಹಾ ಅಖಂಡ ಭಾರತದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತೀಯ ಮೂಲದ ಕೌಂಡಿನ್ಯ ರಾಜವಂಶವು ಮೊದಲ ಶತಮಾನದಿಂದಲೇ ಇಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿತು. ಇಲ್ಲಿನ ಜನರು ಶಿವ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಬುದ್ಧನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಲ್ಲಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭಾಷೆ ಸಂಸ್ಕೃತವಾಗಿತ್ತು. ಇಂದಿಗೂ ಕಾಂಬೋಡಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ತಿಂಗಳುಗಳಾದ ಚೆಟ್, ವಿಶಾಖ್, ಅಸಧಾ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತ ಅಂಕೋರ್ವಾತ್ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಹಿಂದೂ ರಾಜ ಸೂರ್ಯದೇವ್ ವರ್ಮನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಚಿತ್ರಗಳಿವೆ. ಅಂಕೋರ್ವತ್ ನ ಪ್ರಾಚೀನ ಹೆಸರು ಯಶೋಧರಪುರ.

ವಿಯೆಟ್ನಾಂ
ವಿಯೆಟ್ನಾಂನ ಪ್ರಾಚೀನ ಹೆಸರು ಚಂಪದೇಶ್ ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳು ಇಂದ್ರಾಪುರ, ಅಮರಾವತಿ ಮತ್ತು ವಿಜಯ್. ಇಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಅನೇಕ ಶಿವ, ಲಕ್ಷ್ಮಿ, ಪಾರ್ವತಿ ಮತ್ತು ಸರಸ್ವತಿ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣ ಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಜನರು ಮೂಲತಃ ಶೈವರಾಗಿದ್ದಕಾರಣ ಚಮ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಅವರು ಪರಮಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಮಲೇಷ್ಯಾ
ಮಲೇಷ್ಯಾದ ಪ್ರಾಚೀನ ಹೆಸರು ಮಲಯ ದೇಶ, ಇದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದ, ಅಂದರೆ ಪರ್ವತಗಳ ಭೂಮಿ. ಮಲೇಷ್ಯಾವನ್ನು ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ರಘುವಂಶಂನಲ್ಲಿ ಕೂಡ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶೈವ ಧರ್ಮವನ್ನು ಮಲಯದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಯಿತು. ದುರ್ಗಾ ದೇವಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಗಣೇಶನನ್ನು ಪೂಜಿಸಲಾಯಿತು. ಇಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಲಿಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಮುಖ್ಯ ಭಾಷೆಗಳಾಗಿದ್ದು ತಮಿಳು ಇಲ್ಲಿನ ಎರಡನೇ ಮುಖ್ಯ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ.

ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ
ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾದ ಪುರಾತನ ಹೆಸರು ದೀಪಂತರ ಭಾರತ. ಇದನ್ನು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೀಪಂತರ ಭಾರತ ಎಂದರೆ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಸಾಗರ. ಇದು ಹಿಂದೂ ರಾಜರ ರಾಜ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಶಿವ ದೇವಾಲಯವೂ ಸಹಾ ಜಾವಾ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿನ ಅನೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ರಾಮ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನೊಂದಿಗೆ ಕೆತ್ತನೆ ಮಾಡಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಭುವನಕೋಶವು ಸಂಸ್ಕೃತದ 525 ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಪುಸ್ತಕವಾಗಿದೆ.

ಸದ್ಯ ಮುಸ್ಲಿಂ ದೇಶವಾಗಿರುವ ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾದ ನೋಟಿನ ಮೇಲೆ ಗಣೇಶನ ಚಿತ್ರವಿದೆ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಹೆಸರುಗಳು ಅಥವಾ ಮೋಟೋಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.

• ಇಂಡೋನೇಷಿಯನ್ ಪೊಲೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ – ಧರ್ಮ ಬಿಜಾಕ್ಷನ ಕ್ಷತ್ರಿಯ
• ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳು – ತ್ರಿ ಧರ್ಮ ಏಕ್ ಕರ್ಮ
• ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ ಏರ್ಲೈನ್ಸ್ – ಗರುನ್ ಏರ್ಲೈನ್ಸ್
• ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ ಗೃಹ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ – ಚರಕ್ ಭುವನ್
• ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ – ನಾಗರ್ ಧನ್ ರಕ್ಷ
• ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ – ಧರ್ಮ ಯುಕ್ತಿ

ಈ ರೀತಿಯಾದ ಭವ್ಯವಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ನಮ್ಮ ದೇಶ ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಸನಾತನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಹಿರಿಮೆ ಮತ್ತು ಗರಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಮನನ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ ಸಕಲ ಭಾರತೀಯರಿಗೂ ಮತ್ತು ಸನಾತನ ಧರ್ಮದವರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ಜವಾಭ್ಧಾರಿ ನಮ್ಮ ಮತ್ತು ನಿಮ್ಮ ಮೇಲಿದೆ ಅಲ್ವೇ?

ಏನಂತೀರೀ?
ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ಸೂಚನೆ : ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿ ಓದಿದ ಆಂಗ್ಲ ಸಂದೇಶವೊಂದರ ಭಾವಾನುವಾದ ಇದಾಗಿದೆ.

ಸಿವಿಲ್ ಇಂಜೀನಿಯರಿಂಗ್ ನಲ್ಲಿ ಬಿ.ಟೆಕ್ ಪದವಿ ಪಡೆದಿರುವ ಅಧೂತ್ ಮೋಹಿತ್ ಎಂಬುವರ ಲೇಖನದ ಭಾವಾರ್ಥವನ್ನು ಎಲ್ಲರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ.

ನಾನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಲ್ಲ, ನಾನು ಮರಾಠಿಗ. ಆದರೂ ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನನ್ನ ಅವಲೋಕನಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಇದಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಉತ್ತರವನ್ನು ನೀಡಬಲ್ಲೆ ಎಂದು ನಾನು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ.

ಇಂದಿನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಾಗಿರುವುದು ಎಂದರೆ 1930ರ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ಯಹೂದಿಗಳಿದ್ದಂತೆ. ಜರ್ಮನಿಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಯಹೂದಿಗಳ ಶೇಕಡಾವಾರು ಸಂಖ್ಯೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದರೂ, ಜರ್ಮನ್ನರಿಗೆ ತಮ್ಮೆಲ್ಲಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿರೂ ಯಹೂದಿಗಳೇ ಕಾರಣರು ಎಂಬ ಭಾವನೆಯಾಗಿತ್ತು.

ಸದ್ಯದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಭಿನ್ನವಾಗಿಲ್ಲ. ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 2% ಜನರಿದ್ದರೂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಅನಾವಶ್ಯಕವಾಗಿ ಬಲಿಪಶುಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ

ಎಲ್ಲಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೂ ಸಹ ಶ್ರೀಮಂತರು ಅಥವಾ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಗಳಲ್ಲ. ಅವರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವರು ಎಲ್ಲರಂತೆ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದವರು ಮತ್ತು ಅನೇಕರು ಕಡು ಬಡತನದ ರೇಖೆಗಿಂತಲೂ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾರೆ. ಅಂತಹವರು, ಮದುವೆ, ಮುಂಜಿ ನಾಮಕರಣ, ತಿಥಿ ಮುಂತಾದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಪೌರೋಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಅಡುಗೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಸ್ವಾಭಿಮಾನಿಗಳಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಮೀಸಲಾತಿ ಇಲ್ಲ ( ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸರ್ಕಾರ ಕೊಟ್ಟಿರುವ 10% ಮೀಸಲಾತಿ ಎಲ್ಲಾ ಸವರ್ಣೀಯರಿಗೂ ಅನ್ವಯವಾಗುತ್ತದೆಯೇ ಹೊರತೂ, ಕೇವಲ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಮಾತ್ರವೇ ಮೀಸಲಾಗಿಲ್ಲ) ಅವರಿಗೆ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವಿಶೇಷ ಸಬ್ಸಿಡಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಅವರನ್ನು ದೂಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಯಹೂದಿಗಳನ್ನೇ ಬಲಿಪಶುಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೂ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟರು, ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಆಮೂಲಾಗ್ರರು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಹಿಂದೂ ವಿರೋಧಿ ಗುಂಪುಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲ ಸ್ವಯಂ ಘೋಷಿತ ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ವಿನಾಕಾರಣ ದ್ವೇಷಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ದೂಷಿಸುತ್ತಾರೆ

ಏಳನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧರ ಅಹಿಂಸಾ ಪರಮೋಧರ್ಮಃ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಮನಸೋತು ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಠುವಾದ ಆಚರಣೆಗಳಿಂದ ಬೇಸರಗೊಂಡ ಹಲವು ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರವಾಗಿ ಸನಾತನ ಧರ್ಮ ಅವನತಿಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾಗ, ಕೇರಳದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ವೈದಿಕ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ತಮ್ಮ ಅಪಾರವಾದ ಪಾಂಡಿತ್ಯ, ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿ, ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ ಮತ್ತು ಚರ್ಚಾ ಶಕ್ತಿಯಿಂದಾಗಿ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಸೋಲಿಸಿ ಸರ್ವಜ್ಞ ಪೀಠವನ್ನೇರಿ, ದೇಶದ ನಾಲ್ಕೂ ಕಡೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಶಕ್ತಿ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿ ಸನಾತನ ಧರ್ಮವನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಿದರು.

ಅದಲ್ಲದೇ ನಿರಂಕುಶವಾಗಿ 1000 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಮೇಲೆ ಅಕ್ರಮ ಮಾಡಿದ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಆಕ್ರಮಣಕಾರನ್ನು ಮತ್ತು 300 ವರ್ಷಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಕಾಲ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿಗಳ ಗುಲಾಮಗಿರಗಳ ಸತತ ಧಾಳಿಯ ನಡುವೆಯೂ, ಸನಾತನ ಅಮೂಲ್ಯ ಗ್ರಂಥಗಳಾದ ವೇದಗಳು, ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು, ಬ್ರಹ್ಮ ಸೂತ್ರಗಳು, ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಿ ಉಳಿಸಿದವರೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು. ಉಳಿದೆಲ್ಲಾ ಜಾತಿಯ ಹಿಂದೂಗಳು ನಮ್ಮ ಧರ್ಮವನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಹೋರಾಡಿದರೆ, ವೇದ ಧರ್ಮದ ಮೂಲ ಗ್ರಂಥಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿದವರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಎನ್ನುವುದು ಸತ್ಯ.

ಜಗತ್ತಿನ ಬಹುತೇಕ ಭಾಷೆಗಳ ಮೂಲ ಭಾಷೆಯಾದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿರಿಸಿದ್ದ (ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುವ) ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು, ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿ ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಅಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ ಬಾಜಿರಾವ್ ಪೇಶ್ವೆಯವರೂ ಸಹಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೇ ಆಗಿದ್ದರು ಎನ್ನುವುದು ಗಮನಾರ್ಹ.

ಬಹುಶಃ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ವೇದ ನಾಗರಿಕತೆಯು ಪರ್ಷಿಯನ್, ಗ್ರೀಕ್, ಈಜಿಪ್ಟಿನ, ರೋಮನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನೇಕ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಂತೆ ಸತ್ತುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೇ ಪ್ರಾಚೀನ ವೈದಿಕ ನಾಗರಿಕತೆಗೆ ನಮ್ಮನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಕೊಂಡಿಗಳಾಗಿದ್ದರು ಎಂದರೂ ಅತಿಶಯವಲ್ಲ.

ಇಂಗ್ಲಿಷ್ನಲ್ಲಿ To kill a snake, cut it’s head off ಅಂದರೆ ಹಾವನ್ನು ಕೊಲ್ಲ ಬೇಕೆಂದರೆ ಅದರ ತಲೆಯನ್ನು ಮೊದಲು ಕತ್ತರಿಸಿ ಎಂಬ ಗಾದೆಯ ಮಾತಿನಂತೆ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮವನ್ನು ಅಳಿಸಲು ಬುದ್ಧಿವಂತರಾದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ನಾಶಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಬ್ರಿಟೀಶರು ಮನಗಂಡಿದ್ದರು. ಈಗ ಅದನ್ನೇ, ಭಾರತದ ಹಿಂದೂ ವಿರೋಧಿ ಶಕ್ತಿಗಳು 40 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಯಹೂದಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಧಾಳಿ ಮಾಡಿದ ನಾಜಿಗಳಂತೆಯೇ ಇಂದು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದಾರೆ.

ಇದಕ್ಕೆ ಪುರಾವೆ ಎಂಬಂತೆ ಕೆಳಜಾತಿಯವರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ದೌರ್ಜನ್ಯಕ್ಕೊಳಗಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಕಟ್ಟು ಕಥೆಯನ್ನು ತೇಲಿಬಿಟ್ಟರು. ನಿಜ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ನಾನು ಜಾತಿ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ, ನಿಜವಾದ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂಗಳು, ಬೌದ್ಧರು, ಜೈನರು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಆಡಳಿತಗಾರರಿಂದ ಕೆಟ್ಟ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ್ದಾರೆಯೇ ಹೊರತು, ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಆಕ್ರಮಣಕಾರರಂತೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಎಂದಿಗೂ ಯಾರೊಬ್ಬರ ವಿರುದ್ಧವೂ ನರಮೇಧ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ನಡೆಸಲಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡುವುದಿರಲಿ, ಕನಿಷ್ಟ ಪಕ್ಷ ಒಂದು ಚೂರು ಭಿನ್ನಗೊಳಿಸಿದ ಯಾವುದೇ ಇತಿಹಾಸವಿಲ್ಲ.

2500 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ವೈದಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಪ್ರಭಲಾಗಿದ್ದಿರ ಬಹುದು ಅದರೆ ಕ್ರಿ.ಪೂ 500 ರಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮದ ಆರಂಭವಾದ ನಂತರದ, ಭಾರತೀಯರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಧಿಕ್ಕರಿಸಿ, ನಿಧಾನವಾಗಿ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರವಾಗ ತೊಡಗಿದರು.

8 ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ವೈದಿಕ ಧರ್ಮವನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುವವರೆಗೂ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮವೇ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಧರ್ಮವಾಗಿತ್ತು.

ಅದಾಗಿ 200 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಆಕ್ರಮಣಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಉತ್ತರದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣದ ವರೆಗೂ ಭಾರತದ ಬಹುಭಾಗ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಆಡಳಿತಗಾರರ ದೌರ್ಜನ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿತ್ತು. ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಇನ್ನೇನೂ ಅಂತ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಯೂರೋಪಿಯನ್ನರ ಹಿಡಿತಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿ ಅದರಲ್ಲೂ ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಸಾಹತುಗಳಗಿ ಮಾರ್ಪಾಟಾಗಿತ್ತು.

ನಂದರ ದುರಾಡಳಿಕ್ಕೆ ವಿರೋಧವಾಗಿ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನೆಂಬ ಸಾಮಾನ್ಯರ ಬೆನ್ನುಲುಬಾಗಿ‌ನಿಂತು ನಂದರ ವಂಶವನ್ನು ನಿರ್ನಾಮಗೊಳಿಸಿ‌ ಮೌರ್ಯ ವಂಶ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದವರು ಇಂದಿಗೂ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಎಂದೇ ಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆದ ಚಾಣಕ್ಯ.

ಉತ್ತರದಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ತಮ್ಮ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ದಕ್ಷಿಣದ ಕಡೆ ದಂಡೆತ್ತಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಮೊಘಲರನ್ನು ಸಾಧಾರಣ ಪಾಳೆಯಗಾರರಾಗಿದ್ದ ಹಕ್ಕ-ಬುಕ್ಕರ ಬೆಂಬಲಕ್ಕೆ ನಿಂತು ವಿಜಯನಗರ ಹಿಂದೂ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದವರು ಗುರು ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರು.

ಚಾಣಕ್ಯ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರು ಮನಸ್ಸು ಮಾಡಿದ್ದಲ್ಲಿ ತಾವೇ ರಾಜರಾಗಬಹುದಿತ್ತಾದರೂ, ಅವರೆಂದೂ ಆ ದುರಾಸೆ ಪಡಲಿಲ್ಲ. ಅವರು King ಆಗುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ King Maker ಆಗುವುದಕ್ಕೇ ಇಚ್ಚೆ ಪಟ್ಟು, ರಾಜ್ಯ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿ ಸುಸ್ಥಿರವಾದ ಕೂಡಲೇ ತಮ್ಮ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರತರಾದರು.

ಇತಿಹಾಸದ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದರೆ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ 1000 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎಂದೂ ಪ್ರಭಲವಾಗಿ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಇರಲೇ ಇಲ್ಲ. ಎಲ್ಲಾ ರಾಜಕೀಯ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಅಧಿಕಾರಗಳು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗಳಿಂದ ಬ್ರಿಟಿಷರರಿಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರವಾಗಿ ನಂತರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಯಿತು. ಹಾಗಾಗಿ ಇಂದಿನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಡತನ ಮತ್ತು ಅಸಮಾನತೆಗಳು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಮತ್ತು ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿಗಳ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ. ಅವರು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ಸುಖಾ ಸುಮ್ಮನೆ ಏಕೆ ದೂಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ? ಎಂದು ತಿಳಿಯದಾಗಿದೆ.

ಸ್ವಾತ್ರಂತ್ರ್ಯಾನಂತರವಂತೂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಇತರರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಬಗ್ಗೆ ಏನು ಆಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳದೇ, ತಮ್ಮ ಬುದ್ಧಿ ಶಕ್ತಿ, ಕಠಿಣ ಪರಿಶ್ರಮದಿಂದ ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಎಪ್ಪತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉಳುವವನಿಗೇ ಭೂಮಿ ಎಂಬ ಕಾನೂನು ಬಂದಾಗಲಂತೂ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡವರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೇ. ಹಿಂದಿನ ದಿನದವರೆಗೂ ನೂರಾರು ಎಕರೆ ಜಮೀನ್ದಾರರಾಗಿದ್ದವರು ಏಕಾ ಏಕಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಬೀದಿಗೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದರೂ, ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯಾಗಲೀ, ಹೋರಾಟವನ್ನಾಗಲೀ ಮಾಡದೇ, ಪಾಲಿಗೆ ಬಂದದ್ದು ಪಂಚಾಮೃತ ಎಂದು ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಹತೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಜೀವನ ನಡೆಸತೊಡಗಿದರು.

ಈ‌ ಕ್ಷಣಕ್ಕೂ, ವಿಶ್ವದ ಖ್ಯಾತ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಂಪನಿಗಳಾದ ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ , ಗೂಗಲ್, ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಇನ್ನು ಮುಂತಾದ ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೇ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಅವರೆಂದೂ ಜಾತಿವಾದಿಗಳಾಗಿಲ್ಲ. ತಮ್ಮ ಜಾತಿಯವರಿಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನೂ ನೀಡಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.

ಇನ್ನು ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಯುವಕರಂತೂ ಈ ಜಂಜಾಟಗಳಿಂದ ಬೇಸತ್ತು, ತಮ್ಮ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಗೆ ಮತ್ತು ಕಠಿಣ ಪರಿಶ್ರಮದಿಂದ ಇಂದು ವಿಶ್ವದ ವಿವಿಧ ಮೂಲೆಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಪರಿಣತಿಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. When you are in Rom, be lika a Roman ಎನ್ನುವಂತೆ ಎಲ್ಲೆಡೆಯೂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ತಾಳ್ಮೆ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯಿಂದ ಜೀವಿಸುವುದಲ್ಲದೇ ಸನ್ನಡತೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಈಗ ಹೇಳಿ,

ಶತ ಶತಮಾನಗಳ ಹಿಂದೆ ಆಗಿರಬಹುದಾಗಿದ್ದ ತಪ್ಪುಗಳಿಗೆ ಈ ಪರಿಯಾಗಿ ಇಂದಿಗೂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ದೂಷಿಸುವುದು ಮತ್ತು ದ್ವೇಷಿಸುವುದು ಎಷ್ಟು ಸರಿ?

ಮೀಸಲಾತಿಯ ಹಂಗಿಲ್ಲದೇ, ಸ್ಚಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಉದ್ದಾರವಾಗಿರೋದು ತಪ್ಪಾ?

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಾಗಿ ಹುಟ್ಟುವುದೇ ತಪ್ಪಾ?

ನಾವೆಲ್ಲಾ ಹಿಂದೂ ನಾವೆಲ್ಲಾ ಒಂದು ಎಂದು ಎನ್ನುವುದು ಬರೀ ಬಾಯಿ ಮಾತಾ?

ನಾವೂ ಬದುಕೋಣ. ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಬಾಳಲು ಬಿಡೋಣ. ಎಷ್ಟಾದರೂ ನಮ್ಮದು ವಸುಧೈವ ಕುಟುಂಬಕಂ ಅಲ್ಲವೇ? ಎನ್ನುತ್ತಲೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ದೂರ ಮಾಡಿದರೆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯ?

ಏನಂತೀರೀ?
ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ಹಿಂದೆಲ್ಲಾ, ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದಕ್ಕೆ ನಡಿಗೆಯೇ ಮೂಲವಾಗಿದ್ದು ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿನ ಗಾಡಿಗಳು ಜನರನ್ನು ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ಸೈಕಲ್ ಮುಖಾಂತರ ಒಂದಿಬ್ಬರು ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಒಂದಕ್ಕಿಂತಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರನ್ನು ಆರಾಮದಾಯಕವಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಕುದುರೇ ಗಾಡಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಅರಂಭಿಸಿದರು ಇವು ಜಟಕಾಗಾಡಿಗಳು, ಟಾಂಗ, ಜಟ್ಕಾ (ಉರ್ದು ಭಾಷೆಯಿಂದ ಬಂದಿರುವ ಪದ) ಎಂದೇ ನಾಡಿನಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾಯಿತು.

ಎತ್ತಿನಗಾಡಿ ಮತ್ತು ಕುದುರೇ ಗಾಡಿಗಳನ್ನು ಸಂಭಾಳಿಸುವುದು ಬಹಳ ತ್ರಾಸದಾಯಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೇಕೆ ತೊಂದರೆ ಕೊಡುವುದು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಮೋಟಾರು ವಾಹನಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರವಾಗಿ ಬಸ್, ಲಾರಿ, ಕಾರುಗಳು ದ್ವಿಚಕ್ರವಾಹನಗಳು ಯೂರೋಪಿನಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗ ತೊಡಗಿದಂತೆ ಭಾರತಕ್ಕೂ ಆಮದಾಯಿತು. ಉಳ್ಳವರು ಶಿವಾಲಯವ ಮಾಡುವರು ನಾನೇನು ಮಾಡಲಿ ಬಡವನಯ್ಯಾ ಎನ್ನುವಂತೆ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸಿರಿವಂತರ ಪಾಲಾಗಿ ಬಡವರಿಗೆ ಮರೀಚಿಕೆಯೇ ಆಗಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರು ಸೈಕಲ್, ಸೈಕಲ್ ರಿಕ್ಷಾ, ಜಟಕಾಗಾಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲೊಂದು ಇಲ್ಲೊಂದು ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬಸ್ ಗಳನ್ನೇ ಅವಲಂಭಿಸಿದ್ದರು. ದುರಾದೃಷ್ಟವಷಾತ್ ಉಳಿದ ನಗರಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ರಸ್ತೆಗಳು ಬಹಳಷ್ಟು ಉಬ್ಬು ತಗ್ಗುಗಳು ಇದ್ದದ್ದರಿಂದ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಸೈಕಲ್ ರಿಕ್ಷಾ ಬಳಸುವುದು ಸರಿಯಾದ ಮಾರ್ಗವಾಗಿರದೇ ಜಟಕಾ ಗಾಡಿಯೇ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ವಾಹನವಾಗಿತ್ತು.

1949 ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಹಳೆಯ ಅಷ್ಟೂ ಪೇಟೆಗಳ ಪುರಸಭೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಂಟೋನ್ಮೆಂಟ್ ಎಲ್ಲವೂ ವಿಲೀನಗೊಂಡು ಬೆಂಗಳೂರು ಮಹಾನಗರವಾಗಿ, 1950ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕಾರ್ಪೋರೇಷನ್ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆದು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಮೊತ್ತ ಮೊದಲ ಚುನಾಯಿತ ಮೇಯರ್ ಆಗಿ ಶ್ರೀ ಎನ್. ಕೇಶವ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಅವರು ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಆಗ ಮೇಯರ್ ಅವರು ಭಾರತದ ಉಳಿದ ನಗರಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಯಾಂತ್ರಿಕೃತ ತ್ರಿಚಕ್ರ ರಿಕ್ಷಾಗಳನ್ನು (ಆಟೋ) ಪರಿಚಯಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟಾಗ ಅದುವರೆವಿಗೂ ನಗರದಾದ್ಯಾಂತ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಶುಲ್ಕದ ಜನಪ್ರಿಯ ಪರ್ಯಾಯ ಸಾರಿಗೆ ವಿಧಾನವಾಗಿದ್ದ ಅನೇಕ ಜಟಕಾ ಮಾಲಿಕರು ಈ ಪ್ರಸ್ತಾಪಕ್ಕೆ ತೀವ್ರವಾದ ಆಕ್ಷೇಪದ ಜೊತೆಗೆ ವಿರೋಧ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಭಟನೆಯನ್ನೂ ನಡೆಸಿದರು.

ಆಗ ಜಟಕಾ ಒಕ್ಕೂಟಗಳು ಮತ್ತು ವಕೀಲರನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ಸಂಧಾನದ ಮಾತುಕತೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಈ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ತಜ್ಞರ ಸಹಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನೂ ನಡೆಸಿ, ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದವರ ಅನುಕೂಲವನ್ನು ಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಪರೀಕ್ಷಾರ್ಥವಾಗಿ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಯಾಂತ್ರಿಕೃತ ವಾಹನಗಳ ಪರವಾಗಿ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಇಡೀ ನಗರಾದ್ಯಂತ 10 ಆಟೋರಿಕ್ಷಾಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವಂತೆ ಅಂದಿನ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಆಯುಕ್ತರಿಗೆ ಆದೇಶ ನೀಡಿದರು, ಮೇಯರ್ ಅವರೇ ಖುದ್ದಾಗಿ ಅಸ್ಥೆವಹಿಸಿ ಆದೇಶ ಹೊರಡಿಸಿದ ಕಾರಣ, ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಪ್ರಥಮವಾಗಿ 1950ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ತ್ರಿಚಕ್ರ ವಾಹನಗಳು ನಗರದ ರಸ್ತೆಗಳಿಗೆ ಇಳಿಯುವ ಮೂಲಕ ಇತಿಹಾಸ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು.

ಭಾರತದ ಅಟೋಮೊಬೈಲ್ಸ್ ರಾಜಧಾನಿ ಪೂನಾದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದ್ದ, ಸ್ಕೂಟರಿನ ಹಿಂಭಾಗಕ್ಕೆ ಇಬ್ಬರು ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಸುಖಃಕರವಾಗಿ ಕೂರುವಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಹಸಿರು ಮತ್ತು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ತ್ರಿಚಕ್ರದ ಹೊಸ ಆಟೋರಿಕ್ಷಾಗಳನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿಗರು ಬಹಳ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದಲೇ ಸ್ವಾಗತಿಸಿದರು. ಅಂದಿನ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಕಟ್ಟಡದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಯುತ ಕೇಶವ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಅವರೇ ಸ್ವತಃ ಆಟೋವೊಂದನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದರು. ಆಟೋವಿನ ಮೊದಲ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ಇಟಲಿಯ ಹೆಣ್ಣುಮಗಳನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರನ್ನು ಅಯ್ಯಂಗರರೇ ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ಕೂರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಳೇಪೇಟೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ತಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ಅವರಿಗೆ ಸತ್ಕರಿಸಿ ಕಳುಹಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ಆಟೋರಿಕ್ಷಾವನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಉಧ್ಘಾಟನೆ ಮಾಡಿದ್ದರು. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಸುಮಾರು 40 ಆಟೋಗಳಿಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. 1980ರವರೆಗೂ ಆಟೋವಿನಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಇಬ್ಬರು ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಕೂರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು.

ದಿನೇ ದಿನೇ ಆಟೋರಿಕ್ಷಾಗಳು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬಸ್ಸಿನ ಹೊರತಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಜನಪ್ರಿಯ ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಟಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳೂ ಕಡಿಮೆ ಬಡ್ಡಿಯ ದರದಲ್ಲಿ ಆಟೋ ಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಲ ಕೊಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದ ಕಾರಣ, ಕುದುರೇ ಗಾಡಿಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಬಹಳ ತ್ರಾಸವಾಗುತ್ತಿದ್ದದ್ದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ ಜಟಕಾ ಓಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಬಹುತೇಕರು ಆಟೋಗಳನ್ನು ಕೊಂಡು ತಮ್ಮ ಜೀವನ ನಡೆಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಆಟೋ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಸಾವಿರಾರು ಕುಟುಂಬಗಳ ಆಧಾರಸ್ಥಂಭವಾಗಿದ್ದು ಈಗ ಇತಿಹಾಸ.

ಕೆಲ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಆಟೊಗಳ ಬಣ್ಣ ಕ್ರಮೇಣ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ಪಟ್ಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿತು. ಅರಂಭದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇಂದಿನಿಂತೆ ಮೀಟರ್ ಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದ ಕಾರಣ ಎಲ್ಲವೂ ಬಾಯಿಮಾತಿನ ವ್ಯವಹಾರಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದು 1972ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಯೆಂಕೆ ಡ್ಯಾಶ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ನ ಕೆಳಗೆ ಮತ್ತು ಬ್ರೇಕ್ ಪೆಡಲ್‌ಗಿಂತ ಮೇಲೆ ಆಟೋರಿಕ್ಷಾ ಮೀಟರ್ ಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಕಾಲು ಮೀಟರ್ ಎಂದು ಆಗ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. 1980ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಫ್ಳಾಗ್ ಮೀಟರ್ ಅನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾದರೂ ಅದರಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಮೋಸ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಇದ್ದ ಕಾರಣ, ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮೀಟರ್ ಗಳಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗಿದೆ.

1990 ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ಆಟೋಗಳನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಹೊರತಾಗಿ ಪರ್ಯಾಯ ಇಂಧನವಾಗಿ ಸೀಮೆಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಅಡುಗೆ ಅನಿಲಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಾಯಿತು. ಕೆಲ ಆಟೋಚಾಲಕರ ದುರಾಲೋಚನೆಯಿಂದ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಜೊತೆ ಸೀಮೇಎಣ್ಣೆ ಕಲಬೆರಕೆ ಮಾಡಿ ಪರಿಸರವನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದದ್ದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ಪೋಲೀಸರು ಅಂತಹ ಚಾಲಕರ ಮೇಲೆ ಕಠಿಣ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡ ಪರಿಣಾಮ ಅಂತಹ ದುಷ್ಕೃತ್ಯಗಳು ಬಹುತೇಕ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. 2000 ರ ನಂತರ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಆಟೋಗಳೊಂದಿಗೆ, ಡೀಸೆಲ್, ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಮತ್ತು ಸಿಎನ್‌ಜಿ ಆಧಾರಿತ, ಸುಧಾರಿತ ಆಟೋಗಳು ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಆಟೋವಿನ ಬಣ್ಣವೂ ಹಳದಿ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಕರೆದೆಡೆಗೆ ಬರಲಾರರು, ಮೀಟರ್ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ವಿನ ಹಣ‌ ಕೇಳುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ಆರೋಪಗಳಿದ್ದರೂ, ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಸುಮಾರು 2 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಆಟೋಗಳು ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಓಡಾಡುತ್ತಿವೆ ಎನ್ನುವುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.

ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಓಲಾ ಊಬರ್ ಗಳೂ ಸಹಾ ಸುಖಃಕರ ಪರ್ಯಾಯ ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದವರಿಗೆ ಇನ್ನೂ ಕೈಗೆಟುಕುವ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕಾರಣ ಇಂದಿಗೂ ಸಹಾ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಆಟೋ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಲವಿದೆ. ಅದೂ ಅಲ್ಲದೇ, ಅನೇಕ ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರಗಳ ವಿವಿಧ ನಾಯಕರುಗಳು ಆಟೋ ಚಾಲಕರ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ ಕಾರಣ ಇಂದಿಗೂ ಆಯಾಯಾ ನಟರುಗಳ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಗೆ ಆಟೋವಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡುವುದು, ತಮ್ಮ ನೆಚ್ಚಿನ ನಾಯಕನ ಗಾಡಿಯಲ್ಲೇ ಹೋಗುವಂತೆ ಭಾಸವಾಗುವಂತಾಗುವ ಕಾರಣ ಇನ್ನೂ ಆಟೋಗಳ ಕ್ರೇಜ್ ಹಾಗೆಯೇ ಇದೆ ಎಂದರೂ ತಪ್ಪಾಗದು. ಇನ್ನೂ ಆಟೋ ಹಿಂದೆ ಬರೆದಿರುವಂತಹ ಬರಹಗಳಂತೂ ಭಗ್ನ ಪ್ರೇಮಿಗಳಿಗೆ ಅದು ತಮ್ಮದೇ ಅನುಭವದ ಪಾಠವೇನೋ, ಎಂಬಂತಿರುವ ಕಾರಣ ಆಟೋಗಳು ಇನ್ನೂ ಪ್ರಸ್ತುತವೆನಿಸಿದೆ ಎಂದರೂ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಇಂದಿಗೂ ಕನ್ನಡ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಮತ್ತು ರಾಮನವಮಿ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಅದ್ದೂರಿಯಾಗಿ ಆಟೋ ಚಾಲಕರುಗಳು ಆಚರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ರಾಯಭಾರಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದರೂ ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಯೇನಲ್ಲ. Old is always gold ಎನ್ನುವಂತೆ 70 ವರ್ಷಗಳ ಸುದೀರ್ಘ ಇತಿಹಾಸವುಳ್ಳ ಆಟೋ ಅಂದು,‌ಇಂದೂ ಮುಂದೆಯೂ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಡವರ ರಾಜರಥ ಎಂದರೂ ಅತಿಶಯವಿಲ್ಲ.

ಏನಂತೀರೀ?

ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಹೇಳಿ ಕೇಳಿ ಮಲೆನಾಡಿನ ಪ್ರದೇಶ ವರ್ಷದ 365 ದಿನಗಳು ಹಚ್ಚ ಹಸಿರಾಗಿರುವಂತಹ ಸುಂದರ ಪ್ರಕೃತಿಯ ತಾಣ. ಶಿವಮೊಗ್ಗದಿಂದ ಸುಮಾರು 80 ಕಿಮೀ ಮತ್ತು ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿಯಿ೦ದ ಸುಮಾರು 18 ಕಿ.ಮಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಸುಂದರ ಪ್ರಕೃತಿ ತಾಣ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರದೇಶವೇ ಕವಲೇ ದುರ್ಗ. ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಆಗುಂಬೆಯತ್ತ ಹೋಗುವ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಆರು ಕಿ.ಮೀ ದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಬಿಳ್ ಕೊಪ್ಪ ಎನ್ನುವ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿ ಸುಮಾರು 10 ಕಿ.ಮೀ ಕಚ್ಚಾ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ರಮಿಸಿದರೆ ಕವಲೇ ದುರ್ಗದ ಬುಡವನ್ನು ತಲುಪಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯೇ ವಾಹನಗಳನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಸರಿ ಸುಮಾರು 2-3 ಕಿಮೀ ದೂರ ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಗದ್ದೆಗಳ ಬದುವಿನ ಮೇಲೆ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಹೋದಲ್ಲಿ ಕವಲೇ ದುರ್ಗದ ಕೋಟೆಯ ವಿಹಂಗಮ ನೋಟವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ 9ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೆ ವಿಜಯ ನಗರದ ಸಾಮಂತರಾಗಿದ್ದ ಕೆಳದಿಯ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅರಸು ವೆಂಕಟಪ್ಪ ನಾಯಕ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1582-1679) ತನ್ನ ಆಡಳಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದರು ಎನ್ನಲಾದ ಸುಂದರವಾದ ಕವಲೇ ದುರ್ಗ ಕೋಟೆ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೆಳದಿ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಹಾಗೂ ಕೊನೆಯ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಭುವನ ಗಿರಿ ದುರ್ಗ ಹಾಗೂ ಕೌಲೆ ದುರ್ಗ ಎ೦ದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು. ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ ಕವಲೇದುರ್ಗ ಎನ್ನುವುದು ಕಾವಲು ದುರ್ಗ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಅಪಭ್ರಂಶವಾಗಿದೆ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ನಾಗರಖಂಡ ಬನವಾಸಿ ನಾಡೆಂದು ಖ್ಯಾತಿಗೊಂಡಿದ್ದ ಮಲೆನಾಡು ಪ್ರದೇಶದ ಕವಲೇದುರ್ಗ ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಮೊದಲು ಮಲ್ಲವ ಅರಸರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದ್ದ ಕವಲೇದುರ್ಗ ನಂತರ ಭುವನಗಿರಿ ದುರ್ಗ ಸಂಸ್ಥಾನವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಭಯಂಕರ ಯುದ್ಧದ ಹಿನ್ನಲೆಯಿದೆ.

ಮಲ್ಲವರು ಮೊದಲು ಸಾಗರದ ಸಮೀಪ ಇರುವ ಕೆಳದಿ ಎಂಬಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಇಕ್ಕೇರಿ, ಬಿದನೂರಿನಲ್ಲಿ(ನಗರ) ಕೋಟೆ ಕೊತ್ತಲ ನಿರ್ಮಿಸಿ ರಾಜ್ಯಭಾರವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ಕವಲೇದುರ್ಗದ ಗಿರಿ ಪ್ರದೇಶ ತೊಲೆತಮ್ಮ ಮತ್ತು ಮುಂಡಿಗೆತಮ್ಮ ಎಂಬ ಸಹೋದರರ ಪಾಳೇಗಾರಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಸಹೋದರರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ಮಲ್ಲವರು ಕವಲೇದುರ್ಗ ಕೋಟೆಯನ್ನು ವಶಕ್ಕೆ ಪಡೆದು ಅದಕ್ಕೆ ಭುವನಗಿರಿ ದುರ್ಗ ಎಂದು ಹೆಸರಿಟ್ಟು ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು ಎಂದು ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ದಾಖಾಲಾಗಿದೆ. ಈ ಮಲ್ಲವ ವಂಶದಲ್ಲಿ ಶಿವಪ್ಪ ನಾಯಕ ಮತ್ತು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮಾಜಿಯವರು ಪ್ರಖ್ಯಾತರಾಗಿದ್ದರು. ಅದರಲ್ಲೂ ರಾಣಿ ವೀರಮ್ಮಾಜಿಯವರು ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾಹಾರಾಜರ ಮಗನಾದ ರಾಜಾರಾಮನಿಗೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಅಂಶಯವಾಗಿದೆ. ಇದೇ ವಿಷಯವಾಗಿಯೇ ಮೊಘಲ್ ದೊರೆ ಔರಂಗಜೇಬನನ್ನು ಎದುರು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಅವನೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಜಯಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿಯೂ ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮಾಜಿಯವರದ್ದಾಗಿದೆ. 18ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಹೈದರಾಲಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಮಗ ಟಿಪ್ಪೂ ಸುಲ್ತಾನ್ ಈ ಕವಲೇ ದುರ್ಗದ ಮೇಲೆ ಧಾಳಿ ನಡೆಸಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಹಾನಿಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದದ್ದು ದುರದೃಷ್ಟಕರವಾಗಿದೆ.

9ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತಾದರೂ, 14 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಚೆಲುವರಂಗಪ್ಪನಿಂದ ನವೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೆರಗನ್ನು ಪಡೆದಿತ್ತು. ಆದಾದ ನಂತರ ವಿಜಯಯನಗರ ಅರಸರ ಸಾಮಂತರಾಗಿದ್ದು, ವಿಜಯನಗರದ ಪತನಗೊಂಡ ನಂತರ ಸ್ವತಂತ್ರರಾದ ಕೆಳದಿಯ ನಾಯಕರ ಭದ್ರಕೋಟೆಯಾಗಿ ವೆಂಕಟಪ್ಪ ನಾಯಕನು ಇಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಅರಮನೆಯೊಂದನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನುಅಗ್ರಹಾರವನ್ನಾಗಿಸಿದರು. ಇಲ್ಲಿ ಮತ್ತಿನ ಮಠ ಎಂಬ ಶೃಂಗೇರಿ ಮಠದ ಉಪಮಠ, ಒಂದು ಸುಭದ್ರವಾದ ಖಜಾನೆ, ಒಂದು ಬೃಹತ್ತಾದ ಕಣಜ, ಆನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಗಜಶಾಲೆ, ಕುದುರೆಗಳಿಗಾಗಿ ಅಶ್ವಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಹತ್ತಾರು ಸುಂದರವಾದ ಕೊಳಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಕೆಳದಿ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಈ ಐತಿಹ್ಯ ಹಾಗೂ ಅಂದಿನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಈ ಕೋಟೆ ಇಂದಿಗೂ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣ ಮುಂದಿದೆ.

ಬಹಳಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲದ ಒಂದು ಸಂಗತಿ ಎಂದರೆ ಇಕ್ಕೇರಿಯ ವೆಂಕಟಪ್ಪ ನಾಯಕರು ತಾವು ಸಣ್ಣವರಿದ್ದಾಗ ಓದಿ ನಲಿದು ಕುಪ್ಪಳಿಸಿದ ವಿಜಯನಗರದ ರಾಜಧಾನಿ ಹಂಪಿಯ ಒಂದು ಪ್ರತಿರೂಪ ಮಾಡಲು ಆರಿಸಿಕೊಂಡ ಸ್ಥಳವೇ ಭುವನಗಿರಿದುರ್ಗ ಅಂದರೆ ಕವಲೇದುರ್ಗಾ ಕೋಟೆ.

ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಏಳು ಸುತ್ತಿನ ಕೋಟೆ ಹೇಗೆ ಇದೆಯೋ ಹಾಗೆ ಇದು ಮೂರು ಸುತ್ತಿನ ಕೋಟೆಯಾಗಿದ್ದು, ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಬೆಟ್ಟದ ದಿಣ್ಣೆಗಳ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಬಾಹ್ಯ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದ ಪೆಡಸುಕಲ್ಲುಗಳನ್ನೇ ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲೂ ಒಂದು ಮಹಾದ್ವಾರವಿದ್ದು ಅದರ ಎರಡೂ ಬದಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಸೈನಿಕರ ರಕ್ಷಣಾ ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಕೋಟೆಯ ಮದ್ಯದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯಗಳು, ಮತ್ತು ಒಂದು ಪಾಳುಬಿದ್ದ ಅರಮನೆಯ ಪಳಿಯುಳಿಕೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಈ ದುರ್ಗದ ತುತ್ತ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಅರಬ್ಬಿ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಅಭಿಮುಖವಾಗಿರುವ

ಈ ದುರ್ಗದ ತುತ್ತ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಅರಬ್ಬಿ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಅಭಿಮುಖವಾಗಿರುವ ಈ ದುರ್ಗದ ತುತ್ತ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಅರಬ್ಬಿ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಅಭಿಮುಖವಾಗಿರುವ ಈ ದುರ್ಗದ ತುತ್ತ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಅರಬ್ಬಿ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಅಭಿಮುಖವಾಗಿರುವ ಶಿಖರೇಶ್ವರ ಅಥವಾ ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಗರ್ಭಗೃಹದೊಳಗೆ ಕಾಶಿಯಿಂದ ತಂದ ಅಮೃತಶಿಲೆಯ ವಿಶ್ವನಾಥೇಶ್ವರನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಲಾಗಿದೆಯಂತೆ. ಇದರ ಎದುರಿಗೆ ಒಂದು ನಂದಿಮಂಟಪ ಮತ್ತು ಮುಖಮಂಟಪವಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಮುಂದೆ ಒಂದು ಧ್ವಜಸ್ತಂಭವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾದರೆ, ಇಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಎರಡು ಧ್ವಜಸ್ತಂಭವಿರುವುದು ಕವಲೇದುರ್ಗದ ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸಮೀಪವೇ, ಅರಸರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತುಪ್ಪ ಹಾಗೂ ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಶೇಖರಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಬಾವಿಯನ್ನು ಈ ದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದ್ದು ಇದನ್ನು ಎಣ್ಣೆ ಹಾಗೂ ತುಪ್ಪದ ಬಾವಿಯೆಂದೇ ಇಂದಿಗೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಈ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರ ಬಂದರೆ, ಈ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿದ್ದ ಅರಮನೆಯ ಕುರುಹಾಗಿ ವಿಶಾಲವಾದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆಯವರು ನಡೆಸಿದ ಇತ್ತೀಚಿನ ಉತ್ಖನನದಿಂದ, ಇಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುವ ಕೊಠಡಿಗಳು, ವಿಶಾಲವಾದ ಕಂಬದ ಜಗುಲಿ, ಪೂಜಾಗೃಹ, ಅಡಿಗೆ ಕೋಣೆ ಮತ್ತು ಅಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಕಲ್ಲಿನ ಐದು ಕಡೆ ಜ್ವಾಲೆಗಳನ್ನು ಹೊರಸೂಸಿ ಉರಿಯುವ ಒಲೆ, ಉತ್ತಮವಾದ ನೀರು ಸರಬರಾಜು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಕಲ್ಲಿನ ಸ್ನಾನದ ಕೋಣೆ, ಅದಲ್ಲದೇ ಒಂದು ವಿಶಾಲವಾದ ಒಳ ಪ್ರಾಂಗಣ ನಂತರ ಮೆಟ್ಟಿಲಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ ಒಂದು ಕೊಳ ಇವುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಅರಮನೆಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಒಳನೋಟವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. . ಸುಮಾರು ಅರ್ಧ ಎಕರೆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಅರಮನೆ ಕಲ್ಲು ಕಂಬಗಳ ಆಸರೆ ಹೊಂದಿದೆ. ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಪಾಳುಬಿದ್ದಿರುವ ಈ ಅರಮನೆಯ ಸೂರೆಲ್ಲಾ ಕುಸಿದು ಹೋಗಿದ್ದು, ಆಕಾಶವೇ ಛಾವಣಿಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಪಾಳು ಬಿದ್ದಿರುವ ಅನೇಕ ಕಂಬಗಳು ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನ ಗೋಡೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿವೆ. ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುವ ಸೂರ್ಯನ ಸುಂದರ ನೋಟವನ್ನು ಇಲ್ಲಿಂದ ನೋಡುವುದನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಅನುಭವಿಸಿದರೇ ಹೆಚ್ಚು ಆಪ್ಯಾಯಮಾನವೆನಿಸುತ್ತದೆ.

ಕವಲೇದುರ್ಗದಲ್ಲಿನ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯೆಂದರೆ, ಇಲ್ಲಿರುವ ಏಳು ಕೆರೆಗಳು. ಬಹುಶಃ ಕೆಳದಿಯ ಅರಸರು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಏಳು ಹೆಡೆಯ ನಾಗದೇವರಿಂದಲೋ ಏನೂ ಅವರಿಗೆ ಏಳರ ಮೇಲೆ ವಿಶೇಷ ಮಮಕಾರದಿಂದಲೇ ಇಲ್ಲಿ ಏಳು ಕೆರೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಕೆರೆಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹಿತಾನುಭವ ನೀಡುವುದು ತಿಮ್ಮಣ್ಣನಾಯಕರ ಕೆರೆ ಎಂದರೆ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಸುಮಾರು ಹದಿನೆಂಟು ಎಕರೆ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ಈ ಕೆರೆ, ಹಕ್ಕಿಗಳ ಚಿಲಿಪಿಲಿ ಕಲರವದಿಂದ, ಮೀನುಗಳ ಮುಳುಗಾಟದಿಂದ, ಆ ಮೀನುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಬರುವ ಕೊಕ್ಕರೆಗಳ ಹಿಂಡಿನಿಂದ ಎಲ್ಲರ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಕೆರೆಯ ಏರಿಯ ಮೇಲೆ ನಡೆದಾಡುವಾಗ ಕೆರೆಯಿಂದ ಬೀಸುವ ತಣ್ಣನೆಯ ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ನೀರಿನಲ್ಲಿರುವ ಜಲಚರಗಳ ಧನಿ ಮೈ ಮನಗಳಿಗೆ ಮುದವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಅತ್ಯಂತ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ತಗ್ಗುಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕೆರೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿರುವುದಲ್ಲದೇ, ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಮಳೆಯ ನೀರು ಸುಲಭವಾಗಿ ಈ ಕೆರೆಗೆ ಹರಿಯುವಂತೆ ಅಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಮಳೆ ನೀರು ಕೋಯ್ಲು ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವುದು ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆಯಲ್ಲದೇ, ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಇಂಗು ಗುಂಡಿಗಳನ್ನು ತೋಡಿರುವ ಮೂಲಕ ಅಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದ ಮಳೆಯ ನೀರು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಭೂಮಿಯೊಳಗೆ ಹೋಗುವ ಕಾರಣ ವರ್ಷವಿಡೀ ಇಲ್ಲಿನ ಕೆರೆಗಳ ನೀರು ಬತ್ತದಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.

ಇದೇ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಶೃಂಗೇರಿಯ ಶಾಖಾಮಠವಲ್ಲದೇ, ಕೆಳದಿ ಅರಸರೇ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ವೀರಶೈವ ಮಠವೂ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಮಠದಿಂದ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಕಿ.ಮೀ. ಮುಂದೆ ಎತ್ತರವಾಗಿ ಏರಿದರೆ ಕೋಟೆಯ ಮುಖ್ಯದ್ವಾರ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಮಹಾದ್ವಾರ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಸುಮಾರು 50-60 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಈ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಅಂದಿನ ಕಾಲದ ಚಿತ್ರಕಲೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಹಿಂದಿನ ದ್ವಾರದಲ್ಲಿದ್ದಂತೆಯೇ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಸಹಾ ಕಾವಲುಗಾರರು ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಚೌಕಾಕಾರದ ಕಾವಲುಗಾರ ಕೊಠಡಿ ಹಾಗೂ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮುಖ ಮಂಟಪವನ್ನು ಈ ಎರಡನೇ ಮಹಾದ್ವಾರದಲ್ಲೂ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಮಂಟಪದ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಾಗತೀರ್ಥ ಎಂಬ ಕೊಳ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡೇ ಇರುವ ಸುಮಾರು 6 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಏಳು ಹೆಡೆಯ ಏಕಶಿಲಾ ನಾಗರ ಶಿಲ್ಪವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಮೂರನೇ ಮಹಾದ್ವಾರದ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಗಾರಿ ಕಟ್ಟೆಯಿದೆ. ಇಲ್ಲೊಂದು ದೊಡ್ಡದಾದ ಸುರಂಗ ಮಾರ್ಗವಿದ್ದು ಶತ್ರುಗಳ ಆಕ್ರಮಣ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವಿಪತ್ತಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಂದ ಸುಮಾರು ನಾಲ್ಕೈದು ಕಿಮೀ ದೂರದ ಸುರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಬಹುದಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಈಗ ಆ ಸುರಂಗದೊಳಗೆ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಬಾವಲಿಗಳು ತುಂಬಿಕೊಂಡಿರುವ ಕಾರಣ ಅಪಾಯಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದು ಅದರೊಳಗೆ ಹೋಗುವುದನ್ನು ನಿಷೇಥಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಈ ದಟ್ಟ ಅರಣ್ಯದ ನಡುವೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಆನೆಯ ಲಾಯದ ಕುರುಹು. ಬಹುಶಃ ಆನೆಗಳಿಗೆ ನೀರುಣಿಸಲು ಬೋಗುಣಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡದಾದ ನೀರಿನ ತೊಟ್ಟಿಗಳು ನೋಡಲು ನಯನ ಮನೋಹರವಾಗಿದೆ. ಕವಲೇದುರ್ಗಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಇದನ್ನು ಕಸದ ತೊಟ್ಟಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಸಗಳನ್ನು ಹಾಕಿ ಹಾಳುಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಶೋಚನೀಯವೆನಿಸುತ್ತದೆ.

ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಸಿರಿನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿರುವ ಈ ಕವಲೆದುರ್ಗದ ಕೋಟೆ ಎಷ್ಟು ಪ್ರಶಾಂತವಾಗಿರುತ್ತದೆಂದರೆ, ಹೆಜ್ಜೆ ಮೇಲೆ ಹೆಜ್ಜೆಯಿಟ್ಟರೂ ಅದರ ಸದ್ದು ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸುವಷ್ಟು ಪ್ರಶಾಂತ ಹಾಗೂ ಮೌನದ ಪರಿಸರ ಇಲ್ಲಿಯದಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ವಿಹಂಗಮ ನೋಟವನ್ನು ಸವಿಯಲು ಬರುವವ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವ ಕಾರಣ ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರಶಾಂತತೆಗೆ ಭಂಗವುಂಟಾಗಿದೆಯಲ್ಲದೇ, ಪ್ರವಾಸಿಗರು ತರುವ ಊಟ, ತಿಂಡಿ ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಬಾಟೆಲಿ ಮತ್ತು ಮದ್ಯದ ಬಾಟಲುಗಳ ತ್ರಾಜ್ಯಗಳು ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿ ಬಿಸಾಡಿರುವ ಕಾರಣ ಪರಿಸರವೆಲ್ಲಾ ಹಾಳಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿನ ಸ್ವಚ್ಚತೆಯತ್ತ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಗಮನ ಹರಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ.

ವರ್ಷವಿಡೀ ಇಲ್ಲಿ ಒಂದಲ್ಲಾ ಒಂದು ಸಿನಿಮಾದ ಚಿತ್ರೀಕರಣ ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ನಾವೆಲ್ಲಾ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದ ಅರ್ಜುನ್ ಸರ್ಜಾ ಅಭಿನಯಯದ ಮಕ್ಕಳ ಚಿತ್ರ ಸಿಂಹದಮರಿ ಸೈನ್ಯ ಚಿತ್ರೀಕರಣ ನಡೆದದ್ದೂ ಇದೇ ಕವಲೆದುರ್ಗದಲ್ಲಿಯೇ.

ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಬದಿಗಿಟ್ಟು ಸುಂದರ ಪ್ರಕೃತಿಯತಾಣವನ್ನು ಸವಿಯಲು ಬಯಸುವವರು ಮತ್ತು ದೇಹದಲ್ಲಿ ಬೆಟ್ಟ ಗುಡ್ಡಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿ ಇಳಿಯಲು ಕಸುವಿದ್ದವರು ನಿಜಕ್ಕೂ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿಯೂ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಯ ರಮ್ಯತಾಣವನ್ನು ಆಹ್ವಾದಿಸಲು ಹೇಳಿ ಮಾಡಿದಂತಹ ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇಡೀ ಕವಲೇದುರ್ಗವನ್ನು ಸುತ್ತಾಡಲು ಸುಮಾರು ಏಳೆಂಟು ಗಂಟೆಗಳು ಬೇಕಾಗುವ ಕಾರಣ ಬೆಳ್ಳಂಬೆಳಿಗ್ಗೆಯೇ, ಬಿಸಿಲು ಏರುವುದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆಯೇ ಇಲ್ಲಿಗೆ ತಿಂಡಿ ತಿನಿಸು ಮತ್ತು ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನೊಂದಿಗೆ ಬರುವುದು ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ.

ಇನ್ನೇಕ ತಡಾ ಸಮಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಈ ಕವಲೇ ದುರ್ಗಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ನಿಮ್ಮ ಅನುಭವವನ್ನು ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿ ಕೊಳ್ತೀರಲ್ವಾ?

ಏನಂತೀರೀ?

ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ಈ ಲೇಖನಕ್ಕೆ ಸುಂದರವಾದ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ ಆತ್ಮೀಯರಾದ ಶ್ರೀಯುತ ಜಯಸಿಂಹ ಅವರಿಗೆ ಹೃತ್ಪೂರ್ವಕ ವಂದನೆಗಳು

ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ಉದ್ದದ ಗೋಡೆ ಎಂದ ತಕ್ಷಣ ಥಟ್ ಅಂತಾ ನೆನಪಾಗೋದೇ, ಚೀನಾ ದೇಶದ ಮಹಾಗೋಡೆ. ಆದರೇ, ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ಮಹಾನ್ ಗೋಡೆ ಚೀನಾ ಗೋಡೆಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾದ, ಇಂದಿಗೂ ಅತ್ಯಂತ ಗಟ್ಟಿ ಮುಟ್ಟಾಗಿ, ವೈಭವೋಪೇತವಾಗಿ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತು ಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಚೀನಾ ಗೋಡೆಗೂ ಸಡ್ಡು ಹೊಡೆಯಬಲ್ಲಂತಹ ಮತ್ತೊಂದು ಉದ್ದನೆಯ ಗೋಡೆ ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಎನ್ನುವುದು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ.

ಹೇಳೀ ಕೇಳಿ ರಾಜಸ್ಥಾನ ಮರುಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿರುವ, ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂದಣಿ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಉತ್ತರದಿಂದ ದೆಹಲಿಯ ಸುಲ್ತಾನರ ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಆಗ್ಗಿಂದ್ದಾಗ್ಗೆ ತುತ್ತಾಗುತ್ತಿದ್ದದ್ದನ್ನು ತಡೆಯಲೆಂದೇ, 15 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಈ ಗೋಡೆಯು ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಮರುಭೂಮಿಯಲ್ಲಿರುವ ಹದಿಮೂರು ಎತ್ತರದ ಅರಾವಳಿ ಬೆಟ್ಟ- ಕಣಿವೆಗಳ ನಡುವೆ ಭಯ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಕಾಡಿನ ಮಧ್ಯೆ ಹೆಬ್ಬಾವಿನಂತೆ ಮಲಗಿರುವ ಈ ಮಹಾ ಕೋಟೆ ಮೇವಾಡ ರಜಪೂತರ ಸಾಹಸ ಹಾಗೂ ಶೌರ್ಯದ ಕುರುಹಾಗಿ ಇಂದಿಗೂ ನಮ್ಮ ಮುಂದಿದೆ. ಸುಮಾರು 36 ಕಿಮಿ ಉದ್ದದ ಈ ಮಹಾಗೋಡೆಯ ಮಧ್ಯೆ ಮಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿಟ್ಟಿರುವಂತೆ ಕಾಣುವುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಕುಂಭಳಘಡ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೂರು ಪ್ರಕಾರಗಳ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ಭಾರತಾದ್ಯಂತ ಕಾಣ ಬಹುದಾಗಿದೆ. ಆ ಮೂರೂ ಪ್ರಕಾರಗಳಾದ ವನದುರ್ಗ, ಗಿರಿದುರ್ಗ ಹಾಗೂ ನೆಲದುರ್ಗದ ಮೂರು ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನೂ ಈ ಕುಂಭಲ್ಘಡಲ್ಲಿಯೇ ನೋಡಬಹುದಾಗಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.

14ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಾವುದ್ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿ ಉತ್ತರದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣದ ಕಡೆ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬರುವಾಗ, ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಬಹುತೇಕ ಭಾಗವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿ ಮೇವಾಡ್ ಮೇಲೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ದಾಳಿ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದದ್ದು ಒಂದು ಕಡೆಯಾದರೆ, ಗುಜರಾತಿನ ಅರಸರು ಸಹಾ ಅಗ್ಗಿಂದ್ದಾಗೆ ಮೇವಾಡದೊಂದಿಗೆ ಕಾಲು ಕೆರೆದುಕೊಂಡು ಯುದ್ದಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಇವರಿಬ್ಬರನ್ನೂ ಎದುರಿಸಬೇಕೆಂದರೆ, ಗಡಿ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಲಿಷ್ಠ ಕೋಟೆಯ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದ್ದದ್ದನು ಮನಗಂಡ ಮಹಾರಾಜ ರಾಣ ಕುಂಭ ಈ ಧಾಳಿಯಿಂದ ಮೇವಾಡವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಒಂದು ಉದ್ದನೆಯ ಗೋಡೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಯಾವುದೇ ರಜಪೂತ ರಾಜರು ತಮ್ಮ ಅರಮನೆಗಳು ಅಸುರಕ್ಷಿತ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದಲ್ಲಿ ಈ ಬೃಹತ್ ಗೋಡೆಯೊಂದಿಗಿರುವ ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆಯಬಹುದೆಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯೊಂದಿಗೆ ಮೇವಾಡ್ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಮಾರ್ವಾಡ್ ನಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ಈ ಬೃಹತ್ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಸಹ ನಿರ್ಮಿಸಿ ಶತ್ರುಗಳಿಂದ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸಮೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟರು. ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಮತ್ತೊಂದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ, ಚೀನಾ ಮಹಾ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಸುಮಾರು 1,800 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ, ಕುಂಭಳ್ ಘಡ್ ಮಹಾ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಕೇವಲ 15 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿ ಮುಗಿಸಲಾಯಿತು ಎಂದರೆ ನಮ್ಮವರ ವೃತ್ತಿಪರತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ.

ಈ ಕೋಟೆ ಕಟ್ಟಿದ್ದರ ಹಿಂದಿರುವ ಕತೆಯೇ ರೋಚಕ ಮತ್ತು ಹೃದಯವಿದ್ರಾವಕವಾಗಿದೆ. ಈ ಮೊದಲು ರಾಣಾ ಕುಂಭಾ ಅವರು ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿಂದ ಸುಮಾರು 7 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲಿವಾಡದಲ್ಲಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಬಯಸಿ ಅಲ್ಲಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಅನೇಕ ಬಾರೀ ಪ್ರಯತ್ನಿದರೂ, ಒಂದಲ್ಲಾ ಒಂದು ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಕೋಟೆ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕುಸಿಯುತ್ತಿದ್ದನ್ನು ಕಂಡು ವಿಚಲಿತರಾಗಿ ಇದಕ್ಕೊಂದು ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ತಮ್ಮ ಗುರುಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಸಂತರು ಆ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದು ಕೂಲಂಕುಶವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, ಈ ಕೋಟೆಯು ನಿರ್ವಿಘ್ನವಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಲೂ ಒಂದು ನರಬಲಿಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆ ರೀತಿಯಾಗಿ ನರಬಲಿಯಾಗಲು ಯಾರೂ ಸಹಾ ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ಮುಂದಾಗದಿದ್ದಾಗ, ಸಂತರು ಇರುವುದೇ ಲೋಕ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಇಂತಹ ಮಹತ್ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೇ ಅರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿ, ನಾನು ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಏರಿ ಮೊದಲು ನಿಲ್ಲುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಕೋಟೆಯ ಮುಖ್ಯ ದ್ವಾರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕು. ನಂತರ ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದೆ ಹೋಗಿ ಎರಡನೇ ನಿಂತು ದೇಹ ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕು. ನನ್ನ ದೇಹ ಬಿದ್ದ ಜಾಗವು ಈ ದೊಡ್ಡ ಗೋಡೆಯ ಕೊನೆಯ ಹಂತವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದರು. ಮಹಾರಾಜರು ಒಲ್ಲದ ಮನಸ್ಸಿನೊಂದಿಗೆ ಸಂತರು ಹೇಳಿದಂತೆಯೇ ಸಂತರನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ ಆ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಗುರುತು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಸಂತರ ಆಜ್ಞೆಯಂತೆಯೇ ಕೋಟೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಿಘ್ನವಾಗಿ ಕಟ್ಟಿ ಲೋಕಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುತ್ತದೆ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟಗಳು.

ರಾಣ ಕುಂಭರ ಆಸ್ಥಾನದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಗಳು, ಸಿದ್ಧಾಂತಿಗಳು ಮತ್ತು ಲೇಖಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದ ಮಂದನ್ ಎನ್ನುವರು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು 3,600 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಸುಂದರವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿರುವ ಈ ಕೋಟೆಯ ಮುಖ್ಯ ಗೋಡೆಯು, ಹಾವಿನಂತೆ ಅಂಕುಡೊಂಕಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಏರುತ್ತಾ ಹೋದರೆ, ಮೋಡಗಳನ್ನೇ ನೇರವಾಗಿ ತಲುಪುವಂತೆ ಭಾಸವಾಗುವಂತಿದೆ. . ಈ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ 15 ಅಡಿ ದಪ್ಪದ ಮುಂಭಾಗದ ಗೋಡೆಗಳಿದ್ದು, ಕೋಟೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಗಟ್ಟಿಮುಟ್ಟಾದ ಬುರುಜುಗಳು ರಜಪೂತ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರುವುದಲ್ಲದೇ, ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಗೆ ಹೋಗುವ ಕೋಟೆಯ ಅಂಕು ಡೊಂಕಿನ ರಸ್ತೆಗಳು ಸುಮಾರು ನಾಲ್ಕು ಕುದುರೆ ಸವಾರರು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಬಹುದಾದಷ್ಟು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿದ್ದು ಏರಿಳಿತ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ತಿರುವುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿವೆ. ಈ ರಸ್ತೆಯ ಏರಿಳಿತ ಮತ್ತು ತಿರುವುಗಳಿಂದಾಗಿ ಶತ್ರು ಸೈನ್ಯದ ಆನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕುದುರೆಗಳು ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವೇಗವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸರಾಗವಾಗಿ ಹೋಗ ಬಾರದೆಂಬ ಉದ್ದೇಶದಿಂದಾಗಿಯೇ ಹಾಗೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅದೂ ಅಲ್ಲದೇ ಶತ್ರುಗಳ ಅರಿವಿಗೇ ಬಾರದಂತೇ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಬುದ್ಧಿವಂತ ಬಲೆಗಳನ್ನು ಸಹಾ ನಿರ್ಮಿಸಿರುವುದು ಈ ಕೋಟೆಯ ವಿಸ್ಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಕೋಟೆಗೆ ಒಟ್ಟು ಮುಖ್ಯದ್ವಾರಗಳಿದ್ದು ಹಾತಿ ಪೋಲ್, ಹನುಮಾನ್ ಪೋಲ್ ಮತ್ತು ರಾಮ್ ಪೋಲ್ ಪ್ರಮುಖ ದ್ವಾರಗಳಾಗಿವೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ‘ಪೋಲ್’ ಎಂದರೆ ಮುಖ್ಯ ದ್ವಾರ ಎಂದರ್ಥವಿದೆ.

ಇನ್ನು ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ, ಕೋಟೆಯ ಗೋಡೆಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಎರಡು ಕಡೆ ಚಿಕ್ಕ ಬಾಗಿಲುಗಳಿದ್ದು, ಇದು ಅಪಾಯದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜನರ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಪೂರೈಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ (ನಮ್ಮ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಒನಕೆ ಒಬ್ಬವ್ವನ ಕಿಂಡಿಯಂತೆ) ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಜೊತೆಗೆ ಶತೃಗಳ ಆಕ್ರಮಣದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅರಸರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳೋದಕ್ಕಾಗಿಯೇ, ಕೋಟೆಯೊಳಗೆ ಸರಿ ಸುಮಾರು 5 ಕಿಲೋ ಮೀಟರ್ ಉದ್ದದ ಸುರಂಗ ಮಾರ್ಗವಿದ್ದು ಅದರ ಮೂಲಕ ಅರಸರುಗಳು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾಗಿರುವುದು ಈ ಕೋಟೆಯ ವಿಶೇಷತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಶತ್ರುಗಳು ಮೇವಾಡದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತೋರ್ ಘಡ ಮತ್ತು ರಣತಂಬೋರ್ ಗಿಂತ ಈ ಕುಂಭಲ್ಘಡ್ ಹೆಚ್ಚು ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಈ ಕುಂಭಲ್ ಘಡ್ ಕೋಟೆ ಕೆಲ ಸಮಯ ಮೇವಾಡದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಮೇವಾಡದ ಅರಸರು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ನೆಲೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಯುದ್ದದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ಕೋಟೆಯ ಒಳಗೆ ಅಂದಿನ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಜನ ಬಂದು ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದರೆ ಈ ಕೋಟೆಯ ಅಗಾಧತೆ ಎಷ್ಟಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಉಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರು ಎಷ್ಟೇ ಬಲಶಾಲಿಗಳಾಗಿದ್ದರೂ ಅವರ ಬಳಿ ಫಿರಂಗಿಗಳು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಅವರಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರಲೇ ಇಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಮಾಳ್ವದ ಅರಸ ರಾಣಕುಂಭ ಆಡಳಿತ ಕಾಲವನ್ನು ಮಾಳ್ವದ ಪಾಲಿನ ಸುವರ್ಣ ಯುಗ ಎಂದೇ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ರಾಣಾಕುಂಭ ಸುಮಾರು ಎಂಬತ್ತಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ನವೀಕರಿಸಿದ ಹಾಗೂ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಸುಮಾರು 34 ಹೊಸ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿಯೂ ರಾಣ ಕುಂಭನದ್ದಾಗಿದೆ. ಅಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಾಜನ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ಆತ ಎಷ್ಟು ಕೋಟೆಗಳ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸಿದ್ದ ಎನ್ನುವುದರ ಮೇಲೆ ಅಳೆಯಲಾಗುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ ರಾಣಾಕುಂಭ ಮೇವಾಡದ ಪ್ರಭಾವೀ ರಾಜ ಎಂದೇ ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಖ್ಯಾತರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊಘಲರ ಸರಿ ಸಮನಾಗಿ ತನ್ನ ಜೀವನ ಪರ್ಯಂತವೂ ಹೋರಾಡಿದ ರಜಪೂತ ಅರಸರಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಿ, ಶೂರ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಮಹಾರಾಣಾ ಪ್ರತಾಪ ಜನ್ಮಸ್ಥಾನವೂ ಇದೇ ಕುಂಬಳ್ ಘಡ ಎನ್ನುವುದು ಈ ಸ್ಥಳದ ಮತ್ತೊಂದು ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ. ದೆಹಲಿಯ ಸುಲ್ತಾನ ಅಕ್ಬರ್ ಸಾಕಷ್ಟು ರಜಪೂತರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರೂ ಮಹಾರಾಣ ಪ್ರತಾಪ ಮಾತ್ರ ತನ್ನಿಡೀ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಬರನಿಗೆ ಕೊಂಚವೂ ಸೊಪ್ಪು ಹಾಕದೇ, ತನ್ನ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ಪೂರಾ ಅಕ್ಬರನ ವಿರುದ್ದವೇ ಹೋರಾಟ ಮಾಡಿದ.

ಹಲ್ದಿಘಾಟ್ ಯುದ್ದದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಬರ್ ಮಹಾರಾಣನ ವಿರುದ್ಧ ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸಿದರೂ, ರಾಣಾ ಪ್ರತಾಪ್ ಅಕ್ಬರನಿಗೆ ಶರಣಾಗದೇ, ಅಲ್ಲಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಇದೇ, ಕುಂಭಳ್ ಘಡದಲ್ಲಿ ಕೆಲ ಕಾಲ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಒಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಬರ್ ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಮೋಸದಿಂದ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಾಗ, ಕುಂಭಳ್ ಘಡವನ್ನು ವಿಧಿ ಇಲ್ಲದೇ, ತೊರೆದ ರಾಣಾ ಪ್ರತಾಪ್ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ಬಳಿಕ ಅನೇಕ ರಜಪೂತ ರಾಜರುಗಳನ್ನುಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ ಮತ್ತೆ ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ತನ್ನ ವಶಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡದ್ದು ಈಗ ಇತಿಹಾಸ.

ಈ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ರಾಣಾ ಕುಂಭ ನಿರ್ಮಿಸಿರುವ ಶಿವನ ದೇಗುಲ ಮತ್ತು ಜೈನ ಮಂದಿರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅಗರವಾಗಿದೆ. ಇಪ್ಪತ್ನಾಲ್ಕು ಶಿಲಾ ಕಂಬಗಳಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಟ್ಟಲಾಗಿರುವ ನೀಲಕಂಠ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಐದು ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮ ಶಿಲೆಯ ಲಿಂಗವನ್ನು ನೋಡಲು ಎರಡು ಕಣ್ಗಳು ಸಾಲದು ಎಂದರೂ ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಯೇನಲ್ಲ. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿನ ಶಿಲಾ ಕೆತ್ತನೆಗಳು, ಒಂದನ್ನೊಂದು ಮೀರಿಸುತ್ತವೆ. ಬ್ರಹ್ಮ ವಿಷ್ಣು ಮಹೇಶ್ವರನ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ನೋಡುಗರನ್ನು ಮಂತ್ರ ಮುಗ್ದಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಇದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಐವತ್ತೆರಡು ಶಿಖರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಜೈನ ಭವನ ಕುಂಭಳ್ ಘಡದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆ ಎಂದರೂ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಅಂಗಳವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಿಶಾಲವಾದ ಮತ್ತು ಅಷ್ಟೇ ಸುಂದರ ಕೆತ್ತನೆಯ ಶಿಲಾ ಕಂಬಗಳಿರುವ ಈ ಜೈನ ಭವನದ ಪ್ರಾಕಾರದ ಒಳಗಿರುವ ಗೋಪುರದಲ್ಲಿರುವ ಹಿಂದೂ ದೇವಾನು ದೇವತೆಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಮತ್ತು ಈ ಭವನದ ಹೊರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿರುವ ಪರದೆ ಈ ಭವನದ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ.

ರಾಜಾಸ್ಥಾನದ ಸರೋವರಗಳ ನಗರ ಉದಯಪುರದಿಂದ ಸುಮಾರು 80 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಕುಂಭಲ್ ಘಡ್ ರಸ್ತೆಯ ಮುಖಾಂತರ ಸುಮಾರು 2-3 ಗಂಟೆಗಳ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ತಲುಪಬಹುದಾಗಿದೆ. ಉದಯಪುರದಿಂದ ಒಂದು ದಿನದ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಕುಂಭಳ್ ಘಡ್ ಉತ್ತಮ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದೆ. ಉದಯಪುರದಿಂದ ಕುಂಭಳ್ ಘಡ್ ಕೋಟೆಯ ಕೆಲ್ವಾರ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಬಸ್ಸುಗಳು ಲಭ್ಯವಿದ್ದು ಸುಮಾರು 100/- ರೂಗಳ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ತಲುಪಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೇ ಸ್ಥಳೀಯ ಟ್ರಾವೆಲ್ಸ್ ಗಳ ಮುಖಾಂತರ ಅನುಕೂಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಕಾರು ಇಲ್ಲವೇ ಮಿನಿ ವ್ಯಾನ್ ಗಳನ್ನು ಬಾಡಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಸಹಾ ಈ ಕುಂಭಳ್ ಘಡ್ ನೋಡಿಕೊಂಡು ಬರಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಸವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಇನ್ನೇಕ ತಡಾ ಸಮಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿ ನೋಡಿದರೂ ಪ್ರಾಮಾಣಿಸಿನೋಡು ಎನ್ನುವಂತೆ ಕುಂಭಲ್ ಘಡ್ ಕೋಟೆಗೆ ಹೋಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಓದಿದ್ದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಕಣ್ಗುಂಬಿಸಿಕೊಳ್ತೀರಿ ಅಲ್ವೇ?

ಏನಂತೀರೀ?

ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ