Category: ಇತಿಹಾಸ

ಅದು 19ನೇ ಶತಮಾನ. ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಸ್ಪೃಷ್ಯತೆ, ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ, ಸತಿ ಸಹಗಮನ ಪದ್ದತಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣವೆಂಬುದೇ ಗಗನ ಕುಸುಮವೆನಿಸಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸತ್ಯಶೋಧಕ ಚಳವಳಿಯ ಮೂಲಕ ಮಹಿಳಾ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪಿಡುಗುಗಳ ವಿರುದ್ಧ ದೇಶದಲ್ಲೇ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಬಾರಿಗೆ ಮಹಿಳಾ ಸೇವಾ ಮಂಡಳಿಯೊಂದನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಣದ ಜೊತೆಗೆ ಮಹಿಳಾ ಸಬಲಿಕರಣಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನೇ ಮುಡುಪಾಗಿಟ್ಟಿದ್ದ, ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿ ಎಂದೇ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದ, ಶ್ರೀಮತಿ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ಫುಲೆಯವರ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಪರಿಚಯದ ಜೊತೆಗೆ ಅವರ ಸಾಹಸಮಯ ಯಶೋಗಾಥೆಯನ್ನು ಸವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿಯೋಣ ಬನ್ನಿ.

ಜನವರಿ 3, 1831ರಲ್ಲಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನೈಗಾಂವ್ ಹಳ್ಳಿಯ ಅತ್ಯಂತ ಹಿಂದುಳಿದ ಮಾಲಿ ಸಮುದಾಯದ ರೈತ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿಯವರ ಜನನವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಮ್ಮನ ಎದೆ ಹಾಲು ಕುಡಿದ ತುಟಿಗಳು ಇನ್ನೂ ಆರುವ ಮುನ್ನವೇ ಕೇವಲ 9ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿಗೇ 13 ವರ್ಷದ ಜ್ಯೋತಿರಾವ್ ಫುಲೆ (ಜ್ಯೋತಿಬಾ) ಅವರೊಂದಿಗೆ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹವಾದಾಗ ಆಕೆಗೆ ಓದುವ ಅವಕಾಶವೇ ಸಿಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಶಿಕ್ಷಣದ ಮೂಲಕವೇ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಸಮಾನತೆಯನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕ ಬಹುದು ಎಂದು ಬಲವಾಗಿ ನಂಬಿದ್ದ ಪತಿ ರಾಯರು ಮೊದಲು ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕಲಿಸಲು ಮುಂದಾದರು. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕಲಿಸಲು ಅಸಾಧ್ಯ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ತಾವು ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ ಬುತ್ತಿ ಹೊತ್ತು ತರುತ್ತಿದ್ದ ಪತ್ನಿಗೆ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಮರದ ನೆರಳಿನಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿಸತೊಡಗಿದರು. ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿದ ಅವರ ಪೋಷಕರು ಮನೆಯಿಂದಲೇ ಹೊರಗೆ ಹಾಕುವ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕಿದರೂ ಅದಕ್ಕೆ ಜಗ್ಗದೇ, ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ದಲಿತರ ಏಳ್ಗೆಗೆ ಪಣತೊಟ್ಟರು.

ಮದುವೆಯ ನಂತರವೂ ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಅವರು ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಮನೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿಗೆ ಆರಂಭಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಸ್ವತಃ ನೀಡಿದ ನಂತರ ಅವರ ಪತ್ನಿಯನ್ನು 1847ರಲ್ಲಿ ಪುಣೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ನಾರ್ಮನ್ ಶಿಕ್ಷಕ ತರಬೇತಿ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿಸಿ, ಕೇವಲ 17 ವರ್ಷದೊಳಗೆ ಶಿಕ್ಷಕಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿಯವರು ಪುಣೆಯ ಮಹರವಾಢದಲ್ಲಿ, ತಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕಮ್ಮ ಸಗುಣಾಬಾಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಜೊತೆಗೂಡಿ ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡಲು ಆರಂಭಿಸಿ ದೇಶದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾದರು. ಕೇವಲ 9 ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿಂದ ಆರಂಭವಾದ ಆ ಪಾಠಶಾಲೆ ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರ ಸಂಖ್ಯೆ ಏರುತ್ತಾಹೋಗಿ 25ರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ ಅದರಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ 1848ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಸಗುಣಾಬಾಯಿ ಅವರ ಜೊತೆಗೂಡಿ, ಭೀಡೆವಾಡದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಬಾಲಕಿಯರ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಲಕಿಯರಿಗಾಗಿಯೇ ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದಾಗ ಅಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಸುಮಾರು 150 ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಈ ಶಾಲೆಗೆ ದಾಖಲಾಗಿದ್ದದ್ದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿತ್ತು.

ಉಳಿದೆಲ್ಲಾ ಶಾಲೆಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಇವರ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಠ್ಯ ಮತ್ತು ಬೋಧನಾ ಕ್ರಮ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದು, ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಶಾಲೆಗೆ ಆಕರ್ಷಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿ ವೇತನ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದವರೂ ಸಹಾ ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಅಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅಸ್ಪ್ರಷ್ಯರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಮಹರ್ ಜಾತಿಯ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಅವರ ಮಕ್ಕಳನ್ನೂ ತಮ್ಮ ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಶಿಕ್ಷಣದ ಮಹತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಪೋಷಕರಲ್ಲಿ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಪೋಷಕ-ಶಿಕ್ಷಕರ ಸಭೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದದ್ದಲ್ಲದೇ, ಪಠ್ಯೇತರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಕಲಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತು ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಮಹತ್ತರ ಬದಲಾವಣೆಯಿಂದಾಗಿ ಇವರ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಹುಡುಗಿಯರ ಸಂಖ್ಯೆ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪುಣೆಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದ ಹುಡುಗರ ಸಂಖ್ಯೆಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿತ್ತು ಎಂದರೆ ಅವರ ಶಾಲೆಯ ಮಹತ್ವದ ಅರಿವಾಗುತ್ತದೆ.

ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ್ತು ಕೆಳಜಾತಿಯವರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದ ಫುಲೆ ದಂಪತಿಗಳ ಪ್ರಯತ್ನ ಸವರ್ಣೀಯರ ಕೆಂಗಣ್ಣಿಗೆ ಗುರಿಯಾಗಿ ಇವರ ಬಗ್ಗೆ ವಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಅಪಪ್ರಚಾರವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ವಿದ್ಯೆ ಕಲಿತಿದ್ದರಿಂದ ಅವಳ ಗಂಡ ಅಕಾಲಿಕ ಮರಣ ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ. ಅವಳು ಮಾಡಿರುವ ಈ ಪಾಪದಿಂದಾಗಿ ಅವಳು ತಿನ್ನುವ ಅನ್ನ ಹುಳುಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ವಿದ್ಯೆ ಕಲಿತ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ಮನೆಯವರ ಹಿಡಿತಕ್ಕೆ ಸಿಗದೇ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರೂ, ಈ ಎಲ್ಲಾ ಗೊಡ್ಡು ಬೆದರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿಯವರು ಮಣಿಯದಿದ್ದಾಗ, ಅವರನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಕೆಟ್ಟ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿಂದಿಸುತ್ತಿದ್ದರಲ್ಲದೇ, ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ದೈಹಿಕ ಹಲ್ಲೆಯನ್ನೂ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು.

ಇದರ ಮುಂದುವರೆದ ಭಾಗವಾಗಿ ಸಾವಿತ್ರ ಬಾಯಿ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಆಕೆಯ ಮೇಲೆ ಸಗಣಿ, ಮೊಟ್ಟೆ, ಟೊಮ್ಯಾಟೋ ಮತ್ತು ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಎಸೆದು ಅಪಹಾಸ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಕುಗ್ಗಿಹೋಗಿದ್ದ ಆಕೆಗೆ ಅವರ ಪತಿರಾಯರಾದ ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಅವರು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗುವಾಗ ಚೀಲದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸೀರೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳು ಅವರ ಮೇಲೆ ಹಲ್ಲೆ ಮಾಡಿದಾಗ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಿ ಕೊಳಕಾದ ಸೀರೆಯನ್ನು ಬದಲಿಸಿಕೊಂಡು ಕೆಲಸವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಬೇಕೆಂದು ಧೈರ್ಯವನ್ನು ತುಂಬುತ್ತಿದ್ದರು.

ಈ ರೀತಿಯ ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಹೆದರುತ್ತಿದ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿಯವರು ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ಅವಮಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದವರಿಗೆ ನಿಮ್ಮೀ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನನಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಸ್ಫೂರ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬುತ್ತಿರುವ ಕಾರಣ, ನಿಮಗೆ ದೇವರು ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನು ಮಾಡಲಿ ಎಂದು ಹೇಳಿದಾಗ ಆದಕ್ಕೂ ಜಗದ್ದೇ ಹೋದಾಗ, ದಂಡ ದಶಗುಣಂ ಎಂಬಂತೆ ಅದೊಮ್ಮೆ ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ತಮಗೆ ತೊಂದರೆ ಕೊಟ್ಟವನೊಬ್ಬನಿಗೆ ಸಾವಿತ್ರಿ ಬಾಯಿಯವರು ಕಪಾಳ ಮೋಕ್ಷ ಮಾಡಿದ ನಂತರವೇ ಅವರಿಗೆ ತೊಂದರೆ ಕೊಡುವುದು ನಿಂತಿತು.

ಆದರೆ, ಇಷ್ಟಕ್ಕೇ ಸುಮ್ಮನಾಗದ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳು ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಈ ಸಾಮಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿರುದ್ದವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ನೆಪವೊಡ್ಡಿ ಅವರ ಪೋಷಕರ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಹೇರಿ ಆ ದಂಪತಿಗಳನ್ನು ಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಗೆ ಹಾಕುವುದರಲ್ಲಿ ಸಫಲಾದರು. ಹೀಗೆ ಮನೆಯಿಂದ ಹೊರತಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಅವರ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗಿದ್ದ ಉಸ್ಮಾನ್ ಶೇಕ್ ಕುಟುಂಬ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿತು. ಶೇಖ್ ಅವರ ಸಹೋದರಿ ಫಾತಿಮಾ ಬೇಗಂ ಅವರೂ ಸಹಾ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಕ ತರಬೇತಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡು, ಇಬ್ಬರೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಪದವಿ ಪಡೆಯುವ ಮೂಲಕ ಫಾತಿಮಾ ಅವರು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಮುಸ್ಲಿಂ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ ಪಾತ್ರರಾದರು. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರಿಬ್ಬರು ಸೇರಿಕೊಂಡು ಉಸ್ಮಾನ್ ಶೇಕ್ ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ್ದರು. 1848ರಿಂದ 1852ರಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಈ ದಂಪತಿಗಳು ಮಹಿಳೆಯರಿಗಾಗಿ ಒಟ್ಟು 18 ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ್ದರು.

1852ರಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಮಹತ್ತರ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದದ್ದನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ ಅಂದಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರ ಜ್ಯೋತಿಬಾರವರವನ್ನು ಸನ್ಮಾನಿಸಿದಾಗ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿಯವರನ್ನು ವೇದಿಕೆ ಮೇಲೆ ಕರೆದು, ನಿಜ ಹೇಳ ಬೇಕೆಂದರೆ, ಈ ಅಭಿನಂದನೆಗೆ ನನಗಿಂತ ನೀನೇ ಅರ್ಹಳು. ನಾನು ಹಲವಾರು ಕಡೆ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಕಾರಣಕರ್ತನಾದರೂ, ಆ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಲೆಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಎದುರಾದ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ನೀನು ಧೈರ್ಯದಿಂದ ಎದುರಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಆ ಶಾಲೆಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ರೂಪ ಮತ್ತು ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ತುಂಬಿರುವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಇದು ನನ್ನ ಮನಃಪೂರ್ವಕ ಅಭಿನಂದನೆಗಳು ಎನ್ನುತ್ತಾ ತಮಗೆ ಗೌರವದಿಂದ ಸಮರ್ಪಿಸಿದ್ದ ಶಾಲನ್ನು ತಮ್ಮ ಮಡದಿಗೆ ಹೊದಿಸಿದಾಗ ಇಡೀ ಸಭೆಗೆ ಸಭೆಯೇ ಎದ್ದು ನಿಂತು ಕರತಾಡನದೊಂದಿಗೆ ಆ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಗೌರವ ಸೂಚಿಸಿತ್ತು. ಅದೇ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿಯೇ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿಯವರೂ ಸಹಾ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೆಂಬ ಎಂಬ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದರು.

ಮುಂದೆ, ಈ ದಂಪತಿಗಳು ಶಿಕ್ಶಣ ವಂಚಿತ ಕೃಷಿಕ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಮಿಕ ವರ್ಗದ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಅವರ ಮಕ್ಕಳಿಗಾಗಿ 1855ರಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಸಬಲರಲ್ಲದವರಿಗೂ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಉತ್ತೇಜನ ಕೊಡಲು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಾದ್ಯಂತ ಒಟ್ಟು 52 ಉಚಿತ ವಸತಿ ನಿಲಯಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಮೂಡಿಸಿದ್ದರು ಎಂದರೂ ತಪ್ಪಾಗದು.

ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣದೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಕೆಲಸವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ ಈ ದಂಪತಿಗಳು ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 24, 1873ರಲ್ಲಿ ಸತ್ಯಶೋಧಕ ಸಮಾಜವೆಂಬ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿ ಅದರ ಮೂಲಕ ಎಲ್ಲ ಜಾತಿ, ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ವರ್ಗದವರನ್ನು ಸದಸ್ಯರನ್ನಾಗಿಸಿ, ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿದರು. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ಸತ್ಯಶೋಧಕ ಮದುವೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿ, ತನ್ಮೂಲಕ ವರದಕ್ಷಿಣೆ ಇಲ್ಲದೇ, ಪುರೋಹಿತರ ಸಾರಥ್ಯವಿಲ್ಲದೆ, ಮದುವೆಯಾಗುವ ದಂಪತಿಗಳು ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ರೂಢಿಗೆ ತಂದರು. ಅನೇಕರ ವಿರೋಧಗಳ ನಡುವೆಯೂ, ವಿಧವೆಯರ ವಿವಾಹವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಸರಳ ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಾದರು. ತಮ್ಮ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ವಿಧವೆಯರ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ದತ್ತು ಪಡೆದದ್ದಲ್ಲದೇ, ವಿಧವೆಯರಿಗೆ ಮತ್ತು ಅನಾಥ ಮಕ್ಕಳಿಗಾಗಿ ಆಶ್ರಮ ತೆರೆದರು., ವಿಧವೆಯರ ಕೇಶ ಮುಂಡನದ ವಿರುದ್ಧ ಕ್ಷೌರಿಕರಿಂದಲೇ ಬಹಿಷ್ಕಾರವನ್ನು ಮಾಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದರು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಸ್ಪ್ರಶ್ಯರಿಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇಲ್ಲದಿರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ತಮ್ಮ ಮನೆಯಂಗಳದಲ್ಲಿಯೇ ಬಾವಿ ತೋಡಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ನೀರಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕಲ್ಪಿಸಿದ್ದರು.

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಕೆಲಸ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನಿರತಾಗಿದ್ದ ಫುಲೆ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಆ ದಂಪತಿಗಳು ಒಬ್ಬ ವಿಧವೆಗೆ ಜನಿಸಿದ ಯಶವಂತ ರಾವ್ ಎಂಬ ಬಾಲಕನನ್ನು ದತ್ತು ಪಡೆದು, ಅವನಿಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಓದಿಸಿ ವೈದ್ಯನನ್ನಾಗಿಸಿದರು. ಮುಂದೆ ಯಶವಂತ್ ಸಹಾ ಅಂತರ್ಜಾತಿಯ ವಿವಾಹವಾಗುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಸತ್ಯಶೋಧಕ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿಕೊಂಡು ಹೋದನು. 1890ರಲ್ಲಿ ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಅವರು ನಿಧನರಾದಾಗ, ಎಲ್ಲರ ವಿರೋಧಗಳ ನಡುವೆಯೂ ತಮ್ಮ ಪತಿಯ ಚಿತೆಗೆ ಸ್ವತಃ ತಾವೇ ಅಗ್ನಿಸ್ಪರ್ಶ ಮಾಡಿ ಒಂದು ಅಪರೂಪದ ನಿದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಕಾರಣೀಭೂತರಾದದ್ದಲ್ಲದೇ, ಸತ್ಯಶೋಧಕ ಸಮಾಜದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿಯವರೇ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು.

1892ರಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕ್ಕೆ ಪ್ಲೇಗ್ ಮಹಾಮಾರಿ ಆವರಿಸಿದಾಗ ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಷಣವೇ ಸ್ಪಂದಿಸಿದ ಸಾವಿತ್ರಿಯವರು ತಮ್ಮ ವೈದ್ಯ ಮಗನೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ ಅಲ್ಲಿನ ರೋಗಿಗಳ ಆರೈಕೆಗೆ ತಮ್ಮನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ರೋಗಿಗಳಲ್ಲದೇ ಅವರ ಕುಟುಂಬವರ್ಗದವರು ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ರತಿ ದಿನ ಸುಮಾರು 2000 ಜನರಿಗೆ ಉಚಿತ ಊಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿಸಿದ್ದರು. ತನ್ಮೂಲಕ ಕ್ಷಾಮದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ದೇಹ ಮಾರಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿ ಘನತೆಯಿಂದ ಬದುಕಲು ದಾರಿಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಟ್ಟರು. ಇದೇ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದಾಗ ಅದೊಂದು ದಿನ, 10 ವರ್ಷದ ಪ್ಲೇಗ್ ಪೀಡಿತ ಮಗುವವೊಂದನ್ನು ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ಸ್ವತಃ ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವಾಗ ಸಾವಿತ್ರಿಯವರಿಗೂ ಸೋಂಕು ತಾಕಿ, ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಪರಿಣಮಕಾರಿಯಾಗದೇ, 1897ರ ಮಾರ್ಚ್ 10ರಂದು ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿಯವರು ನಿಧನರಾದರು.

ಸ್ವತಃ ಕವಯಿತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ಫುಲೆಯವರು ಕಾವ್ಯ ಫುಲೆ ಮತ್ತು ಭವನ್ ಕಾಶಿ ಸುಭೋದ್ ರತ್ನಾಕರ್ ಎಂಬ ಎರಡು ಕಾವ್ಯಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದದಲ್ಲದೇ, ತಮ್ಮ ಪತಿ ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಅವರ ಭಾಷಣಗಳ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಕೊನೆಯಗಳಿಗೆಯವರೆಗೆ ಜನ ಪರ ಕೆಲಸ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಮುಡುಪಾಗಿಟ್ಟಿದ್ದರು.

ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಪಾರವಾದ ಸೇವೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ಫುಲೆಯವರ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಪುಣೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು 2015ರಲ್ಲಿ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ಫುಲೆ ಪುಣೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅವರ ಜನ್ಮ ದಿನವಾದ ಜನವರಿ 3 ಬಾಲಿಕಾ ದಿನ್ ಎಂದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಾದ್ಯಂತ ಆಚರಿಸುವುದನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಮಹಿಳಾ ಹಕ್ಕಿನ ಗಂಧಗಾಳಿಯೂ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದ ತಮ್ಮ ಪತಿಯವರೊಂದಿಗೆ ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಿ ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿದ ಶ್ರೀಮತಿ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ಫುಲೆಯವರು ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಪ್ರಾಥಃಸ್ಮರಣೀಯರೇ ಸರಿ.

ಏನಂತೀರೀ?
ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ಕಳೆದ ಭಾನುವಾರ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಖ್ಯಾತ ಲೇಖಕರಾದ ಶ್ರೀ ಪ್ರವೀಣ್ ಮಾವಿನಕಾಡು ಮತ್ತು ಡಾ. ಸುಧಾಕರ್ ಹೊಸಳ್ಳಿ ಈ ಇಬ್ಬರು ಲೇಖಕರು ಬರೆದಿರುವ ಅವಿತಿಟ್ಟ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಎಂಬ ಕೃತಿ ಖ್ಯಾತ ರಂಗಕರ್ಮಿಗಳಾದ ಶ್ರೀ ಪ್ರಕಾಶ್ ಬೆಳವಾಡಿ ಶ್ರೀ ಆಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ ರಾಜ್ಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳದ ಶ್ರೀ ರಘುನಂದನ್ ಭಟ್ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ವಕೀಲರ ಪರಿಷತ್ತಿನ ಸಂಘದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಕುಮಾರ್ ಅವರ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಲೋಕಾರ್ಪಣೆ ಆಯಿತು.

ಈ ಪುಸ್ತಕ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಕುರಿತಂತೆ ನಾಡಿನ ಬಹುತೇಕ ದೃಶ್ಯ ಮತ್ತು ಮುದ್ರಣ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ವರದಿ ನೀಡಿದವಲ್ಲದೇ, ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರು ಬದುಕಿದ್ದಾಗ ಬಗೆ ಬಗೆಯಾಗಿ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರನ್ನು ಎರಡು ಬಾರಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದ ಅಂದಿನ ನೆಹರು ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ಸಿನ ಇಬ್ಬಂಧಿತನ ಹೊರಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಸೆಖೆಯನ್ನು ತಾಳಲಾರದೇ ಬಿಲದಿಂದ ಹೊರ ಬರುವ ಹಾವುಗಳಂತೆ, ಈ ಕಠು ಸತ್ಯವನ್ನು ಅರಗಿಸಿ ಕೊಳ್ಳಲಾಗದ ಕೆಲವರು ಎಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಡೆದ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಈಗ ಕೆದಕುವ ಔಚಿತ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಿರುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಸೋಜಿಗವೆನಿಸಿತು.

ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆಂದು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದ ಬ್ರಿಟೀಷರು ನಮ್ಮಲ್ಲಿನ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ಕೊರತೆಯನ್ನೇ ಮುಂದಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ನಮ್ಮನ್ನೇ ಒಡದು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದು ಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದದ್ದನ್ನು ಜನರಿಗೆ ತಿಳಿಯಪಡಿಸಲು ಮುಂದಾದ, ಅಂದಿಗೂ ಇಂದಿಗೂ ಮತ್ತು ಮುಂದೆಯೂ ಬುದ್ಧಿವಂತರು ಮತ್ತು ಶ್ರಮಜೀವಿಗಳಾಗಿರುವ ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 3% ರಷ್ಟು ಇರುವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕುವ ಸಲುವಾಗಿ ತಲೆ ತಲಾಂತರದಿಂದಲೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿದ್ದ ಜಾತೀ ಪದ್ದತಿ ಮತ್ತು ಅಸ್ಪೃಷ್ಯತೆಯನ್ನು ಮುಂದಾಗಿಟ್ಟು ಕೊಂಡು ಇವೆಲ್ಲದ್ದಕ್ಕೂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೇ ಕಾರಣರು ಎಂಬ ಕಾಗಕ್ಕಾ ಗುಬ್ಬಕ್ಕಾ ಕಥೆಯ ಮೂಲಕ ದೇಶದಲ್ಲಿ ದಲಿತ ಮತ್ತು ಬಲಿತ ಎಂಬ ಹೊಸಾ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ಸದ್ದಿಲ್ಲದೇ ಈ ದೇಶವನ್ನು ತಮ್ಮ ವಸಹಾತುವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡರು.

ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಸುದೀರ್ಘವಾಗಿ ಮೊಘಲರ ಸತತ ಧಾಳಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸಿಯೂ ಗುರುಕುಲ ಪದ್ದತಿಯ ಮೂಲಕ ಶೈಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಬಲಾಡ್ಯವಾಗಿದ್ದ ನಮ್ಮ ಭಾರತ ದೇಶವನ್ನು ಬ್ರಿಟೀಷರ ಮೆಕಾಲೆ ಎಂಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ತನ್ನ ಶಿಕ್ಷಣದ ಪದ್ದತಿಯ ಮೂಲಕ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಛಿದ್ರ ಛಿದ್ರ ಮಾಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ ನೋಡ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರದರೂ ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಬ್ರಿಟೀಷರಾಗಿದ್ದಂತಹ ಭಾರತೀಯರನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕುವುದರಲ್ಲಿ ಸಫಲರಾದರು. ಅಂತಹ ಕೆಲ ಕಲಬೆರೆಕೆ ಭಾರತೀಯರೇ ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರದ ತೆವಲಿಗಾಗಿ ಎಲ್ಲರ ಮುಂದೆ ಬ್ರಿಟೀಷರ ವಿರುದ್ಧ ಹೊರಾಟ ಮಾಡುವಂತೆ ನಟಿಸುತ್ತಲೇ ಆಂತರಿಕವಾಗಿ ಬ್ರಿಟೀಷರೊಂದಿಗೇ ಬೆರೆತು ಹೋಗಿದ್ದರು ಎನ್ನುವುದು ವಿಪರ್ಯಾಸ.

ಇಂತಹ ಅಧಿಕಾರದಾಹಿತ್ವದ ಅಗ್ರೇಸರರಾಗಿ ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಪಂಡಿತ್ ಜವಹರ್ ಲಾಲ್ ಅವರಾಗಿದ್ದರು ಎನ್ನುವುದೇ ಈ ದೇಶದ ಕಳಂಕ. ಈ ವ್ಯಕ್ತಿ ತನ್ನ ಸ್ವಾರ್ಥಕ್ಕಾಗಿ ಅಖಂಡ ಭಾರತವನ್ನು ತುಂಡರಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ ತನ್ನ ಧೂರಣೆಗೆ ಅಡ್ಡ ಬರುತ್ತಿದ್ದವರ ವಿರುದ್ಧ ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿ ಅವರನ್ನು ಗುರಾಣಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ಸದ್ದಿಲ್ಲದೇ ಮಟ್ಟ ಹಾಕಿದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನೇಕೆ ಅವಿತಿಡಬೇಕು?

ನಿಜ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ ಈ ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ನಾಯಕರ ಬೆನ್ನಿಗೆ ಚೂರಿ ಹಾಕಿಯೇ ನೆಹರೂ ಮತ್ತವರ ಕುಟುಂಬ ಸುಮಾರು 60 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಈ ದೇಶವನ್ನು ತಮ್ಮ ಜಹಗೀರು ಎನ್ನುವಂತೆ ಅಧಿಕಾರದ ಚುಕ್ಕಾಣಿ ಹಿಡಿದಿತ್ತಲ್ಲದೇ, ಇಂದಿಗೂ ಸಹಾ ಅದೇ ಧೋರಣೆಯಲ್ಲಿ ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೊಮುದಳ್ಳುರಿ ಎಬ್ಬಿಸುತ್ತಿರುವ ಇತಿಹಾಸವನ್ನೇಕೆ ಅವಿತಿಡಬೇಕು?

ನೆಹರು ಮತ್ತು ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಜಿನ್ನಾ ಅವರ ವಯಕ್ತಿಯ ತೆವಲುಗಳಿಗಾಗಿ ಈ ದೇಶ ಇಬ್ಬಾಗವಾಗುವುದು ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿ ಈ ದೇಶದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿಗಳು ಯಾರಾಗಬೇಕು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ನೇತೃತ್ವದ ನಡೆದ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ, ಸರ್ದಾರ್ ವಲ್ಲಭಾಯಿ ಪಟೇಲರನ್ನೇ ಬಹುಮತದಿಂದ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದರೂ, ಮತ್ತದೇ ಗಾಂಧಿಯವರ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಹಾಕಿ ಈ ದೇಶಕ್ಕೆ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಪ್ರಧಾನಿಯಾದ ನೆಹರು ಇತಿಹಾಸವನ್ನೇಕೆ ಅವಿತಿಡಬೇಕು?

ದೇಶದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯನ್ನಾಗಿ ಶ್ರೀ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಲು ಬಹುತೇಕ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ಸಿಗರು ನಿರ್ಧರಿದರೂ, ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರು ವಲ್ಲಭಭಾಯಿ ಪಟೇಲರ ಆತ್ಮೀಯರು ಎನ್ನುವ ಒಂದೇ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲು ವಿರೋಧಿಸಿ, ಆ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಬ್ರಿಟೀಷರ ಆದರ್ಶಕ್ಕೆ ಸರಿ ಹೊಂದುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುವ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಭಾರತದ ಕೊನೆಯ ವೈಸ್‌ರಾಯ್‌ ಆಗಿದ್ದ ಸಿ ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿಯವರಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿದ್ದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನೇಕೆ ಅವಿತಿಡಬೇಕು?

ಪದೇ ಪದೇ ಮುಸಲ್ಮಾನರ ಧಾಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದ ಗುಜರಾತಿನ ಸೋಮನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲು ದೇಶದ ಪ್ರಥಮ ಗೃಹಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಸರ್ದಾರ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡಾಗ ಮತ್ತದೇ ನೆಹರು ವಿರೋಧ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಆ ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಹಣಕಾಸಿನ ನೆರವನ್ನು ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದ್ದರು. ಸರ್ಕಾರ ಕೊಡದಿದ್ದರೇನಂತೆ ಎಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಂದ ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಬೃಹದಾದ ಸೋಮನಾಥ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಅದರ ಉದ್ಭಾಟನೆಯ ಮುಂಚೆಯೇ ಪಟೇಲರು ಅಸುನೀಗಿದಾಗ, ಆ ದೇವಾಲಯದ ಉಧ್ಭಾಟನೆಗೆ ದೇಶದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಾಗಿ ಶ್ರೀ ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದರು ಹೋಗಬಾರದೆಂದು ತಾಕೀತು ಮಾಡಿದ್ದ ನೆಹರು ಅವರ ಹಿಂದೂ ವಿರೋಧಿತನವನ್ನೇಕೆ ಅವಿತಿಡಬೇಕು?

ನೆಹರು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡ ಕೂಡಲೇ ಹಿಂದೂ ಕೋಡ್ ಬಿಲ್ ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದಕ್ಕೆ ಸಹಿಹಾಕಲು ವಿರೋಧಿಸಿದ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದರು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪ ನಾಗರಿಕ ಸಂಹಿತೆ ಜಾರಿಗೆ ತರುವ ಮೂಲಕ ದೇಶವಾಸಿಗಳೆಲ್ಲರಿಗೂ ಅವರ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಿಲುವಿನ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಕಾನೂನು ಇರಬೇಕಂದು ಬಯಸಿದರು. ಇದೇ ನಿಲುವಿಗೆ ಅಂದಿನ ಅನೇಕ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ಸಿಗರು ಬೆಂಬಲಿಸಿದ ಕಾರಣ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ತಣ್ಣಗಾಗಿದ್ದ ನೆಹರು, ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರ ಅಧಿಕಾರದ ಅವಧಿ ಮುಗಿದ ನಂತರ ಎರಡನೇ ಬಾರಿಗೆ ಅವರನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿ ಸರ್ವಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ 1955-56ರಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಹಿಂದೂ ಕೋಡ್ ಬಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು. ಈ ಮೂಲಕ ಹಿಂದೂ ವಿವಾಹ ಕಾಯಿದೆ, ಹಿಂದೂ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಕಾಯಿದೆ, ಹಿಂದೂ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಮತ್ತು ಪಾಲಕತ್ವ ಕಾಯಿದೆ, ಹಿಂದೂ ದತ್ತು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ ಕಾಯಿದೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರುವ ಮೂಲಕ, ವಿಶ್ವ ನಾಯಕನಾಗುವ ತೆವಲಿನಲ್ಲಿ ಬೆರಳಲ್ಲಿ ಬಗೆ ಹರಿಸಬಹುದಾಗಿದ್ದ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಸಮಸೆಯನ್ನು ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಥೆಯ ವರೆಗೆ ಕೊಂಡ್ಯೊಯ್ದು ಇಂದಿಗೂ ಆ ಸಮಸ್ಯೆ ಜೀವಂತವಾಗಿರುವಂತೆ ಮಾಡಿದಂತೆ, ಈ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಇಂದಿಗೂ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನೇಕೆ ಅವಿತಿಡಬೇಕು?

ದೂರದೃಷ್ಟಿಯ ಕೊರತೆಯಿಂದ ತನ್ನ ಅಲಿಪ್ತ ನೀತಿಯ ಭ್ರಮಾಲೋಕದಲ್ಲಿ ತೇಲಾಡುತ್ತಲೇ ನೆಹರು ಹಿಂದೀ ಚೀನೀ ಭಾಯ್ ಎಂದು ಕನವರಿಸುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ, ಸದ್ದಿಲ್ಲದೇ ಚೀನಾ ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ಧಾಳಿ ನಡೆಸಿ ಲಢಾಕ್ ಪ್ರದೇಶದ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಮೀಟರುಗಳ ಭೂಭಾಗವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ಅದರ ವಿರುದ್ಧ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳು ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನಡೆಸಿದಾಗ ಒಂದು ಹುಲ್ಲುಕಡ್ಡಿಯೂ ಆ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ ಆ ಜಾಗ ಎಲ್ಲಿದೆ ಎಂದೇ ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ವ್ಯಂಗ್ಯವಾಡಿದ್ದ ಸತ್ಯವನ್ನೇಕೆ ಅವಿತಿಡಬೇಕು?

ನೆಹರು ಅವರು ನಿಧನರಾದ ನಂತರ ಆವರ ಮಗಳು ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ತರಲು ಮುಂದಾದ ನೆಹರು ಅವರ ವಂಧಿಮಾಗಧರ ಆಸೆಗೆ ತಣ್ಣೀರೆರಚಿ ಮಹಾನ್ ದೇಶಭಕ್ತ, ಸರಳ ಸಜ್ಜನ, ಅಜಾತಶತ್ರುಗಳಾಗಿದ್ದ, ಜನಾನುರಾಗಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀ ಲಾಲ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಈ ದೇಶದ ಪ್ರಧಾನಿಗಳಾಗಿ ಅಮೇರಿಕಾವನ್ನೂ ಎದುರು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ಕಾಲು ಕೆರೆದುಕೊಂಡು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದ ಪಾಕೀಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಮಣ್ಣುಮುಕ್ಕಿಸಿ ತಾಷ್ಕೆಂಟ್ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಾದಾತ್ಮಕವಾಗಿ ರಷ್ಯಾದಲ್ಲೇ ನಿಧನರಾದ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಸಮಾದಿಗೆ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಜಾಗವನ್ನು ನೀಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿ ನಂತರ ಜನರ ಒತ್ತಾಯಕ್ಕೆ ಮಣಿದ ಅಂದಿನ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಇಬ್ಬಂಧಿತನವನ್ನೇಕೆ ಅವಿತಿಡಬೇಕು?

ಹೀಗೆ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುತ್ತಾ ಹೋದರೆ ಅದೆಷ್ಟೋ ಅವಿತಿಟ್ಟ ಇತಿಹಾಸಗಳು ಹೊರಗೆ ಬರುವ ಮೂಲಕ ಅದೆಷ್ಟೋ ಎಲೆಮರೆ ಕಾಯಿಯಂತಹ ಪ್ರಾಥಃ ಸ್ಮರಣೀಯ ವೀರ ಯೋಧರ ತ್ಯಾಗ ಮತ್ತು ಬಲಿದಾನಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳಗಳು ಕಟ್ಟಿದ ಹುತ್ತದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಸೇರಿಕೊಂಡು ಅದೇ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳುಗಳನ್ನು ತಿಂದು ಹಾಕುವ ಹಾವಿನಂತೆ ಈ ದೇಶಕ್ಕೆ ವಕ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡ ನೆಹರು ಮತ್ತವರ ಕುಟುಂಬದವರ ನಿಜವಾದ ಬಣ್ಣ ಬಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ದೇಶದ ನಿಜವಾದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಅರಿಯದಿದ್ದಲ್ಲಿ ದೇಶವನ್ನು ಸುಭಧ್ರವಾಗಿ ಕಟ್ಟಲಾಗದು ಮತ್ತು ಮುನ್ನಡೆಸಲಾಗದು ಎಂಬ ಸತ್ಯದಂತೆ ಪ್ರವೀಣ್ ಮಾವಿನ ಕಾಡು ಮತ್ತು ಡಾ. ಸುಧಾಕರ್ ಹೊಸಳ್ಳಿಯಂತಹ ನಿರ್ಭಿಡೆಯ ತರುಣರು ಧೈರ್ಯದಿಂದ ಮತ್ತಷ್ಟು ಮಗದಷ್ಟು ಅವಿತಿಟ್ಟ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಬಯಲಿಗೆಳೆದು ಅಂದಿನ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ದೇಶವನ್ನು ಸಧೃಢವಾಗಿ ಪಡಿಸಬಹುದಲ್ಲದೇ, ಭಾರತವನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ವಿಶ್ವಗುರುವಾಗಿ ಮೆರೆಸಬಹುದಲ್ಲವೇ?

ಏನಂತೀರಿ?
ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ಅದು ತೊಂಬ್ಬತ್ತರ ದಶಕ. ಆಗ ನರಸಿಂಹರಾಯರ ಸರ್ಕಾರಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ತಜ್ಞರಾಗಿದ್ದ ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಹಣಕಾಸಿನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಕಾಲ. ಇದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದ್ದ ಕಾಂಗ್ರೇಸ್ ಮತ್ತು ಕೆಲ ಕಾಲ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಿದ ಖಿಚಡಿ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಅಸಮರ್ಥ್ಯದಿಂದಾಗಿ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿ ಬಹಳವಾಗಿ ಹದಗೆಟ್ಟ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ವಿದೇಶೀ ಹಣದಗಳ ಮುಂದೆ ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಹಣದ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲೇ ಬೇಕಾದ ಅನಿವಾರ್ಯ ಪ್ರಮೇಯವು ಉಂಟಾದಾಗ, ಜಾಗತೀಕರಣ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಹಣದ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಗೊಳಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಸೂಜಿ ಸಾಬೂನಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಉಪಕರಣದವರೆಗೂ ವಿದೇಶೀ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ಕೆಂಪು ನೆಲಹಾಸನ್ನು ಹಾಕಿ ಸ್ವಾಗತಿಸಲಾಯಿತು.

ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆಯೇ ವಿದೇಶೀ ವಸ್ತುಗಳು ಸುಲಭ ದರದಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲಭಿಸಿದಾಗ, ಜನರ ಸಂತೋಷಕ್ಕೆ ಪಾರವೇ ಇರದೇ, ನರಸಿಂಹರಾಯರನ್ನು ಮತ್ತು ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರನ್ನು ಹೊಗಳಿ ಅಟ್ಟಕ್ಕೇರಿದವರಿಗೆ ನಂತರ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇದರ ಅಡ್ಡ ಪರಿಣಾಮಗಳ ದೂರದೃಷ್ಟಿಯ ಕೊರತೆ ಎದ್ದು ಕಾಣಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ದಿನಗಳೇನೂ ಬೇಕಾಗಲಿಲ್ಲ. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ವಸ್ತುಗಳು ಸುಲಭದರದಲ್ಲಿ ಲಭಿಸಿದರೂ, ದೈನಂದಿನ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಬಹುತೇಕ ಗುಡಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಉದ್ಯಮಗಳು ಸದ್ದಿಲ್ಲದೇ ಮುಚ್ಚಿಹೋಗಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ನಿರುದ್ಯೋಗಿಗಳಾದ್ದದ್ದು ಸುದ್ದಿಗೆ ಬರಲೇ ಇಲ್ಲ.

ಅದುವರೆಗೂ ಇದ್ದ ಖಾಸಗೀ ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿರದಲ್ಲಿ ಸಂಬಳ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವರಿಗೆ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಂಪನಿಗಳು ಆಗಮಿಸಿದ ನಂತರ ಏಕಾಏಕಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಸಂಬಳ ಪಡೆಯಲಾರಂಭಿಸಿದಂತೆ ಜನರ ಜೀವನ ಶೈಲಿಯೇ ಬದಲಾಗ ತೊಡಗಿದಾಗ ಇಂದು ದೇಶದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಮಾರಕ ಎಂಬುದನ್ನು ಮನಗಂಡು ದೇಸೀ ಚಿಂತನೆಗೆ, ಜೀವನ ಶೈಲಿಗೆ ಆಂದೋಲನದ ರೂಪ ಕೊಟ್ಟವರೇ ಶ್ರೀ ರಾಜೀವ್ ದೀಕ್ಷಿತರು. ತಮ್ಮ ಸ್ವದೇಶಿ ಬಚಾವೋ ಆಂದೋಲನದ ಮೂಲಕ ಸುನಾಮಿ ಅಲೆಗಳಂತೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಂಪೆನಿಗಳು ಹೊತ್ತು ತರುತ್ತಿದ್ದ ವಿದೇಶಿ ಜೀವನ ಶೈಲಿಯ ವಿರುದ್ಧ ಎದೆ ಸೆಟೆಸಿ ನಿಲ್ಲುವ ಲಕ್ಷಾಂತರ ತರುಣರ ಪಡೆಯನ್ನೇ ಕಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ನಿರಂತರ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡರು.

ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಆಲಿಗಢ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನಾಹ್ ಎನ್ನುವ ಗ್ರಾಮದ ಶಾಲೆಯ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀ ರಾಧೇ ಶ್ಯಾಮ್ ದೀಕ್ಷಿತ್ ಮತ್ತು ಮಿಥಿಲೇಶ್ ಕುಮಾರಿ ಎಂಬ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ನವೆಂಬರ್ 30, 1967ರಲ್ಲಿ ರಾಜೀವ್ ದೀಕ್ಷಿತರ ಜನನವಾಗುತ್ತದೆ. ತಮ್ಮ ತಂದೆಯವರ ಬಳಿಯೇ ಫಿರೋಜ಼ಾಬಾದ್ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿಯೇ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದು, 1994 ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಅಲಹಾಬಾದ್ ಅರ್ಥಾತ್ ಪ್ರಯಾಗಕ್ಕೆ ತೆರಳಿ ಅಲ್ಲಿ ಉಪಗ್ರಹ ದೂರಸಂಪರ್ಕ ವಿಷಯದ ಮೇಲೆ ಭಾರತೀಯ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಒಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ(ಕಾನ್ಪುರ್) ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಎಂ.ಟೆಕ್ ಪದವಿಯನ್ನು ಮುಗಿಸಿದರು. ಆದಾದ ನಂತರ ಫ್ರಾನ್ಸ್ ದೇಶಕ್ಕೆ ತೆರಳಿ, ದೂರಸಂಪರ್ಕದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿಯೇ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಮುಗಿಸಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ಸಿ.ಯೆಸ್.ಐ.ಅರ್ ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸವನ್ನು ಆರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ.

ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾ ಕೈ ತುಂಬಾ ಸಂಬಳ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಸ್ವಾಮೀ ವಿವೇಕಾನಂದರು, ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಆಜಾದ್, ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಉಧಮ್ ಸಿಂಗ್ ಮುಂತಾದ ದೇಶಭಕ್ತರುಗಳ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದ ರಾಜೀವ್ ಅವರಿಗೆ ದೇಶ ಧರ್ಮ ಸಂಸ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಬಗ್ಗೆಗಿದ್ದ ಕಾಳಜಿಯಿಂದಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿ ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿಗೆ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವದೇಶೀ ಜಾಗರಣ ಮಂಚ್ ಎಂಬ ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಂಪನಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ದೇಸೀ ನಿರ್ಮಿತ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಳಸುವಂತೆ ಭಾರತೀಯರಲ್ಲಿ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಲು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಬಿಡುವಿಲ್ಲದೇ ಮಿಂಚಿನಂತೆ ಸಂಚರಿಸಿ ನೂರಾರು ರ್ಯಾಲಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಈ ಅಭಿಯಾನದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸುತ್ತಾರೆ.

ರಾಜೀವ್ ದೀಕ್ಷಿತರು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರೊಂದಿಗೆ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಮನೆ ಮನೆಗಳಿಗೂ ತೆರೆಳಿ, ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಸೋಪು, ಶ್ಯಾಂಪು, ಪಾತ್ರೇ ತೊಳೆಯುವ ಮಾರ್ಜಕಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಕಲಿಸಿಕೊಡುವುದಲ್ಲದೇ, ಸ್ವದೇಶಿ ಜನರಲ್ ಸ್ಟೋರ್ಸ್ ಎಂಬ ಸರಣಿಯ ಅಂಗಡಿಗಳನ್ನು ಬಹುತೇಕ ಆರಂಭಿಸಲು ಪ್ರೇರಣಾದಾಯಕರಾಗುತ್ತಾರೆ. ದೀಕ್ಷಿತರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲೇ 1857 ರ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮದ 150ನೆಯ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವೂ ಅದ್ದೂರಿಯಾಗಿ ನೆರವೇರುತ್ತದೆ.

ಸ್ವದೇಶಿ ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ವಿದೇಶಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಭಹಿಷ್ಕರಿಸುವುದು ಎಂಬುದಾಗಿರದೇ, ಅದು ನಮ್ಮ ಜೀವನ ಶೈಲಿ, ನಮ್ಮ ಬದುಕು, ನಮ್ಮ ಉಸಿರು, ನಮ್ಮ ಹೆಸರು ನಮ್ಮತನ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ನುಡಿದಂತೆಯೇ ಬದುಕಿ ತೋರಿಸಿದವರು ದೀಕ್ಷಿತರು ಎಂದರೂ ಅತಿಶಯವೇನಲ್ಲ. ಸ್ವದೇಶಿ ಚಿಂತನೆಯ ಮೂಲ ತಳಹದಿ ಸರಳತೆ. ಈ ಗುಣ ರಾಜೀವರಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಅಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದರೂ, ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಅಹಂಕಾರ, ಆಡಂಬರ ಎಂಬುದು ಅವರ ಹತ್ತಿರಕ್ಕೂ ಸುಳಿಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನದ ಬಹುದೊಡ್ಡ ನೇತಾರ ಎನ್ನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ, ಬಾಬಾ ರಾಮದೇವರಾದಿಯಾಗಿ ಬಹುದೊಡ್ಡ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಆತ್ಮೀಯ ಒಡನಾಟವಿದ್ದರೂ ರಾಜೀವ್ ಒಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತನಂತೆ ಓಡಾಡಿಕೊಂಡಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಎಲ್ಲ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ಜತೆ ಸ್ವದೇಶಿ ರಥ ಎಂಬ ಮಾಮೂಲಿ ವ್ಯಾನ್ ನಲ್ಲೇ ಓಡಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ಜತೆ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ದೇಸೀ ಬೈಕ್ ಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಊರೂರು ಸುತ್ತಾಡಿದ ಉದಾಹರಣೆಯೂ ಇದೆ.

ಸ್ವದೇಶಿ ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ತಯಾರಾದ ವಸ್ತುಗಳ ಬಳಕೆ ಮಾತ್ರ ಮಾಡಬೇಕು, ವಿದೇಶಿ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕ ಪಾಠ ಕಲಿಸಬೇಕು ಎನ್ನುವುದಲ್ಲ. ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೇಶಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಂದು ದೇಶದ ಸಹಾಯ-ಸಹಕಾರ ಅವಶ್ಯ. ಆದರೆ ಭಾರತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ, ನೈತಿಕ, ಧಾರ್ವಿುಕ, ವಿಜ್ಞಾನ-ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ, ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿಯೂ ಪ್ರಬಲ ರಾಷ್ಟ್ರ ಆಗಬೇಕಾದರೆ ಸ್ವದೇಶಿ ಜೀವನವೇ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಮೂಲಮಂತ್ರವಾಗಬೇಕು. ನಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಗಾಳಿ-ಬೆಳಕು ಹೊರಗಿನಿಂದ ಬರಲಿ ಆದರೆ ಹೊರಗಿನ ಗಾಳಿ-ಬೆಳಕು ನಮ್ಮ ಮನೆಯ ಮೂಲ ಸತ್ವ, ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡುವಂತಿರಬಾರದು ಎನ್ನುವುದೇ ಸ್ವದೇಶಿ ವಿಚಾರದ ಮಹತ್ವವಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಬಹಳ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು.

ಅವರ ಸ್ವದೇಶೀ ಪ್ರೀತಿ ಎಷ್ಟಿತ್ತು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಆತ್ಮೀಯರು ಹೇಳಿದ ಪ್ರಸಂಗ ತಿಳಿಸಲೇ ಬೇಕು.

ಮಧುಗಿರಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವೊಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದ ದೀಕ್ಷಿತರು, ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮುಗಿದ ನಂತರ ಅವರು ಉಳಿದು ಕೊಂಡಿದ್ದ ಪ್ರವಾಸಿ ಬಂಗಲೆಗೆ ಹೋಗಲು ಅವರ ವಾಹನಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದರು. ತಕ್ಷಣವೇ ಅಲ್ಲೇ ಆಯೋಜಕರು ತಮ್ಮ ಕಾರು ತಂದು ನಾನೇ ಬಿಟ್ಟು ಬರುತ್ತೇನೆ ಬನ್ನಿ ಎಂದು ಕರೆದಾಗ ಅವರು ನಯವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ ಅವರ ವಾಹನ ಬಂದಾಗ ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರು ಹೋದ ಮೇಲೆ ಅವರ ಬಳಗದ ಒಬ್ಬರು ಆ ಆಯೋಜಕರ ಬಳಿ ಬಂದು ನಿಮ್ಮ ಕಾರು ಸ್ಯಾಂಟ್ರೋ ಅದು ವಿದೇಶದ್ದು ಅದಕ್ಕೆ ಅವರು ಹತ್ತಲಿಲ್ಲ ಎಂದ್ದಿದ್ದರಂತೆ.

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಹೋರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದವರು, 30 ನವೆಂಬರ್ 2010 ರಂದು ಭಿಲಾಯಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ರಾಜೇವ್ ಅವರಿಗೆ ಇದ್ದಕ್ಕಿಂದ್ದಂತೆಯೇ ಎದೆ ನೋವು ಕಾಣಿಸಿದ ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಸಾಯುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ ಅಲೋಪಥಿ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಇಚ್ಚಿಸದೇ, ಆಯುರ್ವೇದ ಔಷಧ ಇಲ್ಲವೇ ಹೋಮಿಯೋಪಥಿ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನೇ ಕೊಡುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸುವಷ್ಟು ತಮ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಬದ್ಧರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಸಾವಿನ ಹಿಂದೆ ಬಹಳಷ್ಟು ನಿಗೂಢತೆ ಇದ್ದು ಅದರ ನಿಜವಾದ ಕಾರಣವು ಇಂದಿಗೂ ತಿಳಿಯದಾಗಿರುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ವಿಪರ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ. ರಾಜೀವ್ ದೀಕ್ಷಿತ್ ಅವರ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಹರಿದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಅದಕ್ಕೆ ರಾಜೀವ್ ಭವನ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿ ರಾಜೀವ್ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಚಿರಸ್ಥಾಯಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.

ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಯಾತ್ರೆ ಅಂಗವಾಗಿ ಉಪನ್ಯಾಸ ನೀಡಲು ಭಿಲಾಯಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದ್ದ ರಾಜೀವ್ ದೀಕ್ಷಿತ್ ರವರು ನಿಧನರಾದ ನವೆಂಬರ್ 30ನ್ನು ಸ್ವದೇಶೀ ದಿನವೆಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೇವಲ ಇದೊಂದೇ ದಿನ ಅದ್ದೂರಿಯಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿ ಉಳಿದ ದಿನ ವಿದೇಶೀ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವ ಮುನ್ನಾ ನಮಗೆ ಬೇಕಾದ ಬಟ್ಟೆಗಳು, ಮಕ್ಕಳ ಆಟಿಕೆ, ದೀಪಾವಳಿ ಹಬ್ಬದ ದಿನದಂದು ಹೊಡೆಯುವ ಪಟಾಕಿಗಳು, ನೇತಾಕುವ ಆಕಾಶ ಬುಟ್ಟಿಗಳು ಕೂಡ ಚೀನಾದಿಂದಲೇ ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೇ? ನಾವು ಬಳಸುವ ಪೋನ್, ಕಾರ್, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಚೀನಾ, ಅಮೆರಿಕ, ಜಪಾನ್, ಜರ್ಮನಿಗಳ ಅವಲಂಬನೆಯಾಗದೇ ನಮ್ಮ ಭಾರತ ದೇಶವೇ ಸ್ವಾವಲಂಬಿಯಾಗುವ ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ್ ಭಾರತವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಮೂಲಕ ರಾಜೀವ್ ದೀಕ್ಷಿತರ ಸ್ವದೇಶಿ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಸಾಕಾರ ಮಾಡುವ ಹೊಣೆ ನಮ್ಮ ನಿಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಮೇಲಿದೆ ಅಲ್ವೇ?

ನಿಜ ಹೇಳಬೇಕಂದರೆ ಕರೊನಾ ಎದುರಿಸುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಲಸಿಕೆಗಾಗಿ ವಿದೇಶಗಳತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡದೇ ಸ್ವಾವಲಂಭಿಯಾಗಿ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ದೇಸೀ ಲಸಿಕೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಕೋಟಿ ಲಸಿಕೆಯನ್ನು ದೇಶವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಸುಮಾರು ದೇಶಗಳಿಗೆ ರಫ್ತು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ರಾಜೀವ್ ಅವರ ಸ್ವದೇಶೀ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ನನಸು ಮಾಡುವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಿದೆ ಅಲ್ವೇ?

ಏನಂತೀರೀ?

ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ನಮ್ಮ ಸನಾತ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪದ್ಧತಿ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು ನಮಗೆ ದೈವತ್ವದತ್ತ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತದೆ, ಅಂಥಾ ಪವಿತ್ರ ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಧನುರ್ಮಾಸವೂ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಧನು ರಾಶಿಯಿಂದ ಮಕರ ರಾಶಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳ್ಳುವ ಅವಧಿಯನ್ನು ಧನುರ್ ಮಾಸ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮಾಸವನ್ನು ಶೂನ್ಯ ಮಾಸ ಎಂದೂ ಸಹ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಒಂದು ದಿನ ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದರೂ ಅದು ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಪೂಜಿಸಿದಂತೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ.

ಇನ್ನು ನಮ್ಮ ತಿರುಪತಿ ತಿಮ್ಮಪ್ಪ ಬಹುಶಃ ಭಾರತಾದ್ಯಂತ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಕ್ತರನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೇವರು ಎಂದರೂ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಅದಕ್ಕೇ ಏನೋ? ದೇಶ ವಿದೇಶಗಳಿಂದ ಈ ಸಪ್ತಗಿರಿವಾಸನ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯಲು ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ಸಾವಿರಾರು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ತಿರುಪತಿಗೆ ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಆ ತಿರುಪತಿ ತಿಮ್ಮಪ್ಪನ ದರ್ಶನದ ಭಾಗ್ಯ ಪಡೆಯಲು ಅನುಕೂಲವಾಗದ ಕಾರಣ ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಹಳ್ಳಿಗಳು, ಪಟ್ಟಣಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿ ಅಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಮಿಯ ದರ್ಶನದ ಭಾಗ್ಯವನ್ನು ಕರುಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸುತ್ತ ಮುತ್ತಲಿನ ಜನರಿಗೆ 250 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ತಿರುಪತಿಗೆ ಹೋಗಿ ಗಂಟೆಗಟ್ಟಲೆ ಸರದಿಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತು ತಿಮ್ಮಪ್ಪನ ದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದೇ ಹೋದಲ್ಲಿ, ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಕೇವಲ 40 ಕಿಮೀ ದೂರವಿರುವ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಗಂಟೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ತಲುಪುಬಹುದಾದ ಆವತಿ ತಿಮ್ಮರಾಯ ಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನೂರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಭಕ್ತರ ಅಭೀಷ್ಟೆಗಳನ್ನು ಈಡೇರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತಹ ಪವಿತ್ರ ಶ್ರೀಕ್ಷೇತ್ರದ ದರ್ಶನವನ್ನು ಈ ಧನುರ್ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಲ್ಲಿಂದಲೇ ಮಾಡೋಣ ಬನ್ನಿ.

ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೆಂಪೇಗೌಡ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ಡಾಣದ ದಾರಿಯಲ್ಲೇ ಸಾಗಿ ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ನಂದಿ ಕ್ರಾಸ್ ದಾಟಿ ಸುಮಾರು 3 ಕಿಮೀ ದೂರ ಕ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ನಾಡ ಪ್ರಭು ಕೆಂಪೇಗೌಡರು ಹುಟ್ಟಿದ ಸ್ಥಳ ಎಂದೇ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾಗಿರುವ ಆವತಿ ಮೇಲು ಸೇತುವೆ ಎದುರಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇಲು ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಏರದೇ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಇರುವ ಸರ್ವಿಸ್ ರಸ್ತೆಯ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಸಂಚರಿಸಿ, ಸುಮಾರು ಅರ್ಥ ಕಿಮೀ ದೂರ ಕ್ರಮಿಸಿದಲ್ಲಿ ತಿಮ್ಮರಾಯನ ಸ್ವಾಮಿ ದೊಡ್ಡದಾದ ಕಮಾನನ್ನು ದಾಟಿ ಕೋಡಗುರ್ಕಿ ಗ್ರಾಮದತ್ತ ಹಳ್ಳಿಯ ಸಣ್ಣ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೆರದು ಕಿಮೀ ದೂರ ಕ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ವಿಶಾಲವಾದ ಬೆಟ್ಟಗುಡ್ಡಗಳು ಅದರ ತಪ್ಪಪಲ್ಲೇ ಇರುವ ಕೆರೆ, ಕೆರೆಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಇರುವ ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ತರಕಾರಿಗಳ ತೋಟಗಳು ನಮ್ಮ ಹೃನ್ಮನಗಳಿಗೆ ಮುದವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಅವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ದಾಟುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಬಲಗಡೆಯಲ್ಲಿ ತಿಮ್ಮರಾಯನ ಸ್ವಾಮೀ ಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಎಂಬ ಫಲಕವನ್ನೇ ಆಧರಿಸಿ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಕಿಮೀ ದೂರ ಕ್ರಮಿಸಿದಲ್ಲಿ ಇತಿಹಾಸ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ತಿಮ್ಮರಾಯನ ಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಾಲಯ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ವರೆಗೂ ವಾಹನದಲ್ಲಿ ಹೋಗುವಂತೆ ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾದ ರಸ್ತೆಯ ಸೌಲಭ್ಯವಿದೆ.

ಈ ಮೊದಲೇ ತಿಳಿಸಿದಂತೆ ತಿರುಮಲ ತಿರುಪತಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಏಳು ಬೆಟ್ಟಗಳಂತೆ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಸಹಾ ದಿವ್ಯಗಿರಿ, ಬ್ರಹ್ಮಗಿರಿ, ನಂದಿಗಿರಿ, ವಿಷ್ಟುಗಿರಿ, ಸ್ಕಂದಗಿರಿ, ಗೌತಮಗಿರಿ, ಕುಕ್ಕುಟಗಿರಿ ಎಂಬ ಸಪ್ತಗಿರಿಗಳಿದ್ದು ದೇವನಹಳ್ಳಿಯ ಕೋಡಗುರ್ಕಿ ಬಳಿಯ ಗೌತಮಗಿರಿಯಲ್ಲಿ ತಿಮ್ಮರಾಯಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಪೌರಾಣಿಕವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ ಇದೇ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಗುಹೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಗೌತಮ ಋಷಿಗಳು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದ ಕಾರಣ ಈ ಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ಗೌತಮಗಿರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ ಎಂದೂ ಇಲ್ಲಿನ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಗೌತಮ ಋಷಿಗಳೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಾಡಿದರೆಂದು ಕೆಲವು ಹಿರಿಯರು ಹೇಳುತ್ತಾರಾದರೂ ಗುಹೆಯ ಹೊರತಾಗಿ ಅದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಪುರಾವೆಗಳು ಇಲ್ಲವಾಗಿದೆ.

ಇನ್ನು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ 14ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಂಚಿ ಬಳಿಯ ಯಣಮಂಜಿ ಪುತ್ತೂರಿನ ಪಾಳೇಗಾರರಾಗಿದ್ದ ರಣ ಬೈರೇಗೌಡ ಮತ್ತು ಸೋದರರು ಅಲ್ಲಿನ ನಡೆದ ಕ್ಷಿಪ್ರರಾಜಕೀಯ ಕ್ರಾಂತಿಯಿಂದಾಗಿ ನಿರಾಶ್ರಿತರಾದಾಗ ಅವರು ಎತ್ತಿನಬಂಡಿಗಳಲ್ಲಿ ವಲಸೆ ಬಂದು ಈ ಆವತಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿದರಂತೆ. ಮುಂದೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ನಿರ್ಮಾತನಾದ ಕೆಂಪೇಗೌಡರು ಇದೇ ವಂಶದ ಕುಡಿಯೇ ಹೌದು. ಈ ಬೆಟ್ಟದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿಯೇ ನೆಲಸಿದ್ದ ರಣಬೈರೇಗೌಡ ಮತ್ತವರ ಸಹೊದರರಿಗೆ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ ಏಳು ಕೊಪ್ಪರಿಗೆ ತುಂಬಿದ ನಿಧಿ ಮತ್ತು ಭೂದೇವಿ ಶ್ರೀದೇವಿ ಸಹಿತ ಚನ್ನಕೇಶವ ಸ್ವಾಮಿ ಜತೆಗೆ ವೇಣುಗೋಪಾಲನ ವಿಗ್ರಹ ದೊರೆಕಿತಂತೆ. ತಮಗೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿದ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿ ಅಲ್ಲಿ ತಮಗೆ ಸಿಕ್ಕ ತಿಮ್ಮರಾಯಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಾಡಿ ನಂತರ ದೇವನಹಳ್ಳಿಯ ಕೋಟೆ ಬಳಿ ಶ್ರೀವೇಣುಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಾಡಿದರು ಎಂದು ಬಲ್ಲವರು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ, ಈ ಎರಡೂ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ವಿಗ್ರಹಗಳ ನಡುವ ಬಹಳ ಸಾಮ್ಯತೆ ಕಂಡು ಬರುವ ಕಾರಣ ಇದನ್ನೇ ಪುರಾವೆ ಎಂದು ನಂಬ ಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಹೀಗೆ ಐನೂರು ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಚೀನತೆ ಹೊಂದಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯ ಗೌತಮ ಗಿರಿಯ ಸುತ್ತಲೂ ವಿವಿಧ ಗಿರಿ ಶ್ರೇಣಿಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿರುವ ಚಕ್ರತೀರ್ಥ ಶಂಖು ತೀರ್ಥ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮೀತೀರ್ಥ ದೋಣಿಗಳು ನೋಡುಗರಿಗೆ ವಿಸ್ಮಯದ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ನಂದಿ ಬೆಟ್ಟದ ವಿಹಂಗಮ ನೋಟ ರಮಣೀಯವಾಗಿದೆ.

ದೇವಾಲಯದ ಹೊರಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ದಶಾವತಾರ, ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಬಾಲ ಲೀಲೆಗಳ ಉಬ್ಬು ಶಿಲೆಗಳ ಕೆತ್ತನೆಯಿಂದ ಗಮನ ಸೆಳೆದರೆ, ಪ್ರಾಚೀನ ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ಗರ್ಭಗುಡಿ, ಸುಖನಾಸಿ, ನವರಂಗ ಮತ್ತು ಮುಖಮಂಟಪ ನೋಡಲು ಅದ್ಭುತವಾಗಿದೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಗರುಡಪೀಠದ ಮೇಲೆ ಸುಮಾರು 6 ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ಎತ್ತರದ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮ ಶಿಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಶಂಖ ಚಕ್ರ, ಗಧಾಧಾರಿಯಾಗಿ ವರದ ಹಸ್ತನಾಗಿ ಸುಂದರ ಪ್ರಭಾವಳಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಂದಸ್ಮಿತ ತಿಮ್ಮರಾಯ ಸ್ವಾಮಿಯ ಮೂರ್ತಿ ನಿಜಕ್ಕೂ ನಯನ ಮನೋಹರವಾಗಿದೆ.

ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ತಿಮ್ಮರಾಯ ಸ್ವಾಮಿ ಮಾತ್ರ ಇದ್ದು ಅವನ ಜೊತೆ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಇಲ್ಲದಿದ್ದದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ಸುಮಾರು ಮೂರ್ನಾಲು ತಲಮಾರುಗಳು ಹಿಂದೆ ನವರಂಗದ ಬಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚತುರ್ಭುಜೆ ಗಜಲಕ್ಷ್ಮಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಧಾನ ಅರ್ಚಕರು ತಿಳಿಸಿದರು.

ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ಇಲ್ಲಿ ಸಾಂಗೋಪಾಂಗವಾಗಿ ವೈಷ್ಣವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಪುನಸ್ಕಾರಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಪ್ರತೀ ಶನಿವಾರ ಯುಗಾದಿ ಮತ್ತಿತರ ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳಂದು ಇಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಪೂಜಾ ಕೈಂಕರ್ಯಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದ ಎಲ್ಲಾ ಶನಿವಾರಗಳಂದು ಬೆಳಗ್ಗೆ 4 ಗಂಟೆಗೆ ದೇವರಿಗೆ ಕ್ಷೀರಾಭಿಷೇಕ, ಜಲಾಭಿಷೇಕ, ಪಂಚಾಮೃತ ಅಭಿಷೇಕದೊಂದಿಗೆ, ವಿವಿಧ ಹೂಗಳಿಂದ ದೇವರಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಅಲಂಕಾರ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ವಿಶೇಷ ಆಲಂಕೃತನಾದ ಸ್ವಾಮಿಯ ದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆದು ಕೃತಾರ್ಥರಾಗಲು ಅಕ್ಕ ಪಕ್ಕದ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲದೇ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಹೊರರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ನೆಲಸಿರುವ ಈ ದೇವರ ಒಕ್ಕಲು ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಲಕ್ಷಾಂತರ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಆಗಮಿಸಿ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಜಾತ್ರೆಯ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಂತಹ ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಗಳಿಗೆ ಆಗಮಿಸುವ ಭಕ್ತರು ತಮ್ಮ ಇಷ್ಟ್ಟಾರ್ಥಪ್ರಾಪ್ತಿಗಾಗಿ ಹರೆಕೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಅವರ ಹರಕೆ ತೀರಿದ ನಂತರ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನೂ ಅನೇಕರು ದೇವರಿಗೆ ಶ್ರದ್ಧಾ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಅದನ್ನು ಭಗವಂತನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿ ನಂತರ ಅದನ್ನೇ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಬರುವ ಭಕ್ತಾದಿಗಳಿಗೆ ಹಂಚಿ ಧನ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುವುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣ ಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೇ ಆಗ್ಗಾಗ್ಗೆ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವಿವಾಹದಂತಹ ಮಂಗಳ ಕಾರ್ಯಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಇನ್ನು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಭಕ್ತಾದಿಗಳಿಗೂ ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ದಾಸೋಹ ನಡೆಯುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಶ್ಲಾಘನೀಯವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ದಾಸೋಸ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಹತ್ತಾರು ಹಳ್ಳಿಗಳ ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರವಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.

ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದ ಅಷ್ಟೂ ಶನಿವಾರಗಳಂದು ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಜಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಬಣ್ಣ ಬಣ್ಣದ ಬೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಮಾರುವವರು, ಬಳೆಯನ್ನು ತೊಡಿಸುವ ಬಳೆಗಾರರು ಒಂದೆಡೆಯಾದರೇ, ಅಣ್ಣಾ ಚೆಪ್ಪಲಿ ಇಲ್ಲೇ ಬಿಟ್ಟು ಪೂಜೇ ಸಾಮಾನು ತೆಗೆದು ಕೊಳ್ರೀ ಅಂತ ಸಾಲು ಸಾಲಾಗಿ ಹಣ್ಣು, ಕಾಯಿ, ಕರ್ಪೂರ ಮತ್ತು ಊದುಕಡ್ಡಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡುವವರ ದಂಬಾಲು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಅವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ದಾಟಿ ದೇವರ ದರ್ಶನ ಮಾಡಿ ಪುನಃ ಅದೇ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಬಂದರೆ ಕಡಲೇಪುರಿ, ಬೆಂಡು ಬತ್ತಾಸು ಕಲ್ಯಾಣಸೇವೆ, ಖಾರಾ ಸೇವೆ, ಬಗೆ ಬಗೆಯ ಸಿಹಿತಿನಿಸುಗಳನ್ನು ಮಾರುವವರ ಬಳಿ ಕಡಲೇ ಪುರಿಕೊಂಡು ಅದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದ ತೆಂಗಿನ ಕಾಯಿ ಮತ್ತು ಬಾಳೇ ಹಣ್ಣಿನ ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಕುಳಿತು ತಿನ್ನುವುದರ ಆನಂದ ಹೇಳುವುದಕ್ಕಿಂತಲು ಅನುಭವಿಸಿದರೇ ಮಹದಾನಂದವಾಗುತ್ತದೆ.

ಇದೇ ಬೆಟ್ಟದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 150 ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಇಳಿದಲ್ಲಿ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ ಆಶ್ರಮವಿದೆ. ಈ ಆಶ್ರಮದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೇ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಇದೆ. ಎರಡು ಬಂಡೆಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಇರುವ ಈ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಮೇಲಿನಿಂದ ನೋಡಿದಲ್ಲಿ ಚಕ್ರದಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕಾರಣ ಇದಕ್ಕೆ ಚಕ್ರ ತೀರ್ಥ (ಚಕ್ರ ದೋಣಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ವರ್ಷದ 365 ದಿನಗಳ ಕಾಲವೂ ಅಲ್ಲಿ ನೀರು ಇದ್ದು ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಕುಡಿಯಲು ಯೋಗ್ಯವಾಗಿತ್ತಂತೆ. ಈಗ ಸೂಕ್ತವಾದ ನಿರ್ವಹಣೆ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಪಾಚಿ ಕಟ್ಟಿ ಹಸಿರು ಮಯವಾಗಿದ್ದು ಆಶ್ರಮದ ಸ್ವಚ್ಚತೆ ಇದೇ ನೀರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು ವರ್ಷಗಳ ಇತಿಹಾಸವಿರುವ ಈ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಅದರದ್ದೇ ಆದ ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಇದ್ದು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸಾಂಸದರ ನಿಧಿಯ ಸಹಾಯದಿಂದ ವಿಶಾಲವಾದ ಪ್ರಾಂಗಣದ ಜೊತೆಯಲ್ಲೇ ಪಾಕಶಾಲೆ, ಶೌಚಾಲಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರತೀವರ್ಷವೂ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ, ಶಿವರಾತ್ರಿ, ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ‌ ವಿಶೇಷವಾದ ಪೂಜೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರಲ್ಲದೇ, ಪ್ರತೀವರ್ಷವು ಸಾಮೂಹಿಕ ಉಪನಯನವನ್ನು ಮಾಡುವುದಲ್ಲದೇ ಬೇಸಿಗೆ ರಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ವೇದ ಶಿಬಿರಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ವೇದಾಧ್ಯಯನದ ಜೊತೆ ನಮ್ಮ ಸನಾತನ ಸಂಸ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಿರುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಅನನ್ಯ ಮತ್ತು ಅನುಕರಣೀಯವೇ ಸರಿ. ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸುತ್ತ ಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರಸಿದ್ದ ಕಲಾವಿದರಿಂದ ಸಂಗೀತ, ನೃತ್ಯ, ಗಮಕ, ಹರಿಕಥೆಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದ ಮೊದಲ ಶನಿವಾರದಂದು ಈ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಗೆ ನೂರಾರು ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ದೂರ ದೂರದಿಂದ ಆಗಮಿಸಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿ ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಸಂತರ್ಪಣೆಗೆ ಯಥಾಶಕ್ತಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿ ಕೃತಾರ್ಥರಾಗುತ್ತಾರೆ

ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ ಆಶ್ರಮದಿಂದ ಕೂಗಳತೆಯ ದೂರದಲ್ಲೇ ಪುರಾತನ ಕಾಲದ ಗವಿ ಇದ್ದು ಈ ಗವಿಯಿಂದ ತಿರುಪತಿಗೆ ಸುರಂಗಮಾರ್ಗ ಇದೆ ಎಂಬ ಪ್ರತೀತಿಯೂ ಇದೆ. ಗವಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಗೌತಮ ಋಷಿಗಳು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದರೆಂದೂ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರದಲ್ಲಿಯೇ ಶಂಖು ತೀರ್ಥವಿದ್ದು (ಶಂಖು ದೋಣೆ) ಇಲ್ಲಿ ವರ್ಷವಿಡೀ ನೀರು ಇರುತ್ತದೆ. ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಬಾರಿ ನೀರು ಇಲ್ಲಿಂದ ಉಕ್ಕಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯರು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇತ್ತಿಚಿನ ವರ್ಷದ ವರೆಗೂ ಈ ಶಂಖು ತೀರ್ಥದ ನೀರು ಕುಡಿಯಲು ಯೋಗ್ಯವಾಗಿದ್ದು ಅದರೊಳಗೆ ಇಳಿಯುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಕಿರಿದಾದ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಸರಪಳಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈಗ ಸೂಕ್ತವಾದ ನಿರ್ವಹಣೆ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಸರಪಳಿಗಳು ಕಾಣದಾಗಿದ್ದು ನೀರು ಸಹಾ ಪಾಚಿಕಟ್ಟಿ ಪಾಳು ಬಿದ್ದಂತೆ ಆಗಿರುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಬೇಸರದ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರದಲ್ಲೇ ಸುಮಾರು ಎರಡು ಅಡಿ ವ್ಯಾಸವಿರುವ ಕೈಗೇ ನೀರು ಸಿಗಬಹುದಾಗಿದ್ದಂತಹ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ತೀರ್ಥ (ಲಕ್ಷ್ಮೀ ದೋಣೆ) ಇದ್ದು ಇಲ್ಲಿಯೂ ಸಹಾ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ನೀರು ಉಕ್ಕಿ ಹೊರಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಈ ಪವಿತ್ರ ನೀರನ್ನು ಪ್ರೋಕ್ಷಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದು ಸ್ಥಳೀಯದ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿದೆ.

ಇದೇ ಬೆಟ್ಟದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಬಯಲಾಂಜನೇಯ ಸ್ವಾಮಿಯ ಗುಡಿಯಿದ್ದು, ಸುಮಾರು 8-10 ಅಡಿಯಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾದ ಆಂಜನೇಯ ಸ್ವಾಮಿಯ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಭಕ್ತಾದಿಗಳ ನೆರವಿನೊಂದಿಗೆ ಅದಕ್ಕೊಂದು ಸಣ್ಣದಾದ ಗುಡಿಯೊಂದನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಸೌಗಂಧಿಕಾ ಪುಷ್ಪದ ಶ್ರೀ ಆಂಜನೇಯ ಸ್ವಾಮಿ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಬರೆಸಿದ್ದಾರಾದರೂ ಈ ಆಂಜನೇಯಸ್ವಾಮೀ ವಿಗ್ರಹದ ಕುರಿತಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ಸ್ಥಳೀಯ ವಯೋವೃದ್ಧರೊಬ್ಬರು ಯಥಾಶಕ್ತಿ ಪೂಜೆ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಇದುವರೆಗೂ ತಿಮ್ಮರಾಯನ ಸ್ವಾಮಿಯ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಪೌರಾಣಿಕ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿನ್ನಲೆಯುಳ್ಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿ ನೋಡಿದರೆ, ಇನ್ನು ಗಂಡದೆಯ ಗುಂಡಿಗೆಯ ಚಾರಣಿಗರಿಗಂತೂ ಹೇಳಿ ಮಾಡಿಸಿದ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ ಎಂದರೂ ಅತಿಶಯವಲ್ಲ. ಅಷ್ಟೇನೂ ಕಡಿದಾಗಿರದ ಸ್ವಲ್ಪ ಎಚ್ಚರ ವಹಿಸಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಚಾರಣ ಮಾಡಬಹುದಾದ ತಿಮ್ಮರಾಯನ ಸ್ವಾಮಿಯ ಬೆಟ್ಟದ ತುತ್ತ ತುದಿ ಏರುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ, ನಂದೀ ಬೆಟ್ಟದ ಅಕ್ಕ ಪಕ್ಕದ ಸಾಲು ಸಾಲು ಬೆಟ್ಟ ಗುಡ್ಡಗಳ ವಿಹಂಗಮ ನೋಟ ಮನ ಸೆಳೆಯುವುದಲ್ಲದೇ ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ನೀರಿನ ಸೆಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಹಸಿರು ವಾತಾವರಣ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಆನಂದವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟು ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಏರಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರಶಾಂತವಾದ ಗಾಳಿ ನಮಗೇ ಅರಿವಿಲ್ಲದಂತೆ ಧ್ಯಾನಾವಸ್ಥೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ವಾರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹತ್ತಾರು ಚಾರಣಿಗರು ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದು ಬೆವರು ಸುರಿಸಿ ಬೆಟ್ಟವನ್ನೇರಿ ಇಲ್ಲಿನ ರಮಣೀಯವಾದ ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಸವಿಯುತ್ತಾರೆ.

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ 7ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸಮೀಪದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ರಮಣೀಯವಾದ ಬೆಟ್ಟ ಗುಡ್ಡಗಳು ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಸೆಲೆ ಇರುವ ಸುಂದರವಾದ ಪ್ರಕೃತಿ ತಾಣವಾಗಿರುವ ಕಾರಣ, ಇಲ್ಲಿಯ ಪ್ರಕೃತಿ ಸೊಬಗು ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯದಿಂದಲೇ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಕೈಬೀಸಿ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಸೆರೆ ಹಿಡಿದು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಕಣ್ತುಂಬಿಸುವ ಸುವರ್ಣಾವಕಾಶವನ್ನು ನಮ್ಮ ಚಿತ್ರರಂಗ ಬಿಡುತ್ತದೆಯೇ? ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಈ ತಿಮ್ಮರಾಯನಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಟದ ರಮಣೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರ ಅನೇಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಧಾರಾವಾಹಿಗಳ ಶೂಟಿಂಗ್‌ ಸ್ಪಾಟ್‌ ಅಗಿಯೂ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತದಲ್ಲದೇ ಈಗಾಗಲೇ ನೂರಾರು ಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಧಾರಾವಾಹಿಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.

ಇಂತಹ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಅರಿಯದ ಕೆಲ ಕಾಲೇಜಿನ ಹುಡುಗ ಹುಡುಗಿಯರು ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಬಂಕ್ ಮಾಡಿ ಇಲ್ಲಿನ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿರುವ ಬಂಡೆಗಳ ಮರೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ತಮ್ಮ ತೆವಲುಗಳನ್ನು ತೀರಿಸಿಕೊಂಡರೆ, ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಪುಂಡರು ಡ್ರಗ್ಸ್ ಸೇವಿಸಿ ಇಲ್ಲಿನ ಪಾವಿತ್ರಗೆ ಭಂಗ ತರತ್ತಿರುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಖಂಡನೀಯವಾಗಿದೆ. ಹಗಲು ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಕಾಲೇಜು ಯುವಕ ಯುವತಿಯರ ಸರಸ ಸಲ್ಲಾಪಗಳ ತಾಣವಾದರೆ, ಸಂಜೆಯಾಗುತ್ತಲೇ ಸುತ್ತ ಮುತ್ತಲ ಹಳ್ಳಿಯ ಕುಡುಕರ ಅಡ್ಡೆಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗುತ್ತದೆ. ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಪುಂಡರು ಮದ್ಯದ ಬಾಟಲಿಗಳು ಹಾಗೂ ಆಹಾರದ ಪೊಟ್ಟಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಬಂದು ಮೋಜು ಮಸ್ತಿ ಮಾಡಿ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಗಬ್ಬೆಬ್ಬಿಸಿ ಹೋಗುವುದಲ್ಲದೇ, ಕುಡಿದ ಮತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯದ ಬಾಟೆಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿ ಒಡೆದು ಹಾಕುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಅಕ್ಷಮ್ಯ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ.

ಇವೆಲ್ಲವುಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಕುಟುಂಬ ಸಮೇತರಾಗಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿಯೇ ಅರ್ಧ ದಿನಗಳನ್ನು ಆರಾಮವಾಗಿ ಭಕ್ತಿ ಭಾವ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಮುದ ನೀಡುವಂತಹ ಈ ಪುಣ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆಭೇಟಿ ನೀಡಿದಲ್ಲಿ ನಗರದ ಜಂಜಾಟಗಳಿಂದ ಕೆಲವು ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ನೆಮ್ಮದಿಯಾಗಿ ಕಾಲ ಕಳೆದು ಹೋಗುವುದೇ ಗೊತ್ತಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಮಾಹಿತಿ ತಿಳಿದ ಮೇಲೆ ಇನ್ನೇಕೆ ತಡಾ, ಈ ವಾರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಮಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಸೂರ್ಯ ಹುಟ್ಟುವ ಮೊದಲೇ ಚಾರಣ ಮಾಡಿ ಸೂರ್ಯೋದಯವನ್ನು ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯಿಂದಲೇ ನೋಡಿ ಆನಂದಿಸಿ ಆನಂತರ ತಿಮ್ಮರಾಯ ಸ್ವಾಮಿಯ ದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆದು ಅದರ ಅನುಭವವನ್ನು ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ತಿರೀ ತಾನೇ?

ಏನಂತೀರೀ?

ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ನವರಾತ್ರಿ ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಬ್ಬವಾಗಿದ್ದು ಇದನ್ನು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯವಾದ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಂತೂ ದಸರಾವನ್ನು ನಾಡಹಬ್ಬವನ್ನಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ದಸರಾ ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತವಾಗಿದ್ದು ಅದರ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ದೇಶವಿದೇಶಗಳಿಂದ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಮೈಸೂರಿಗೆ ಬರುತ್ತಾರೆ ಈ ರೀತಿಯ ದಸರಾ ಆಚರಣೆಗೆ ಮೂಲ ಪ್ರೇರಣೆ ಶೃಂಗೇರಿಯ ಶಾರದಾ ಪೀಠ ಎನ್ನುವ ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಸಂಗತಿ ಬಹುತೇಕರಿಗೆ ತಿಳಿದೇ ಇಲ್ಲವಾಗಿರುವುದು ವಿಪರ್ಯಾಸವೇ ಸರಿ. ನವರಾತ್ರಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಶೃಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ವೈಭವೋಪೇತ ದಸರಾ ದರ್ಬಾರ್ ಆಚರಣೆಯ ಕುರಿತಾಗಿ ತಿಳಿಯೋಣ ಬನ್ನಿ.

1336 ರಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಭಾರತದವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ ಮುಸಲ್ಮಾನರು ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಭಲ್ಯವನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕಡೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಬಲವಂತವಾಗಿ ಹಿಂದೂಗಳನ್ನು ಮತಾಂತರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತುಘಲಕ್ ಆಡಳಿತದ ವಿರುದ್ಧದ ಬಂಡಾಯದ ರಣಕಹಳೆಯನ್ನು ಊದಿ ಹಕ್ಕ ಬುಕ್ಕರೆಂಬ ಇಬ್ಬರು ಯುವಕರ ಸಾರಥ್ಯದಲ್ಲಿ ಶೃಂಗೇರಿ ಶಾರದಾ ಪೀಠಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದ ಗುರು ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಹಿಂದವೀ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡು ಸುಮಾರು ಮೂರು ಶತಮಾನಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ವಿಜೃಂಭಿಸಿದ್ದು ಈಗ ಇತಿಹಾಸ.

ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಾಪನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದ ಗುರುಗಳಾದ ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳಿಗೆ ಗುರು ಕಾಣಿಕೆಯಾಗಿ ಹರಿಹರ ರಾಯ ಮತ್ತು ಬುಕ್ಕ ರಾಯರು ಕೃತಜ್ಞತಾ ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ, ತಮ್ಮ ಇಡೀ ರಾಜ್ಯ, ಚಿನ್ನದ ಸಿಂಹಾಸನ, ಬಗೆ ಬಗೆಯ ಮುತ್ತು ಮಾಣಿಕ್ಯಗಳಿಂದ ಮಾಡಿದ ಕಿರೀಟ, ಚಿನ್ನದ ಪಲಕ್ಕಿ, ಛತ್ರಿ ಚಾಮರಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಮುದ್ರೆಗಳನ್ನು ಆಚಾರ್ಯರ-ಪಾದಕಮಲಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಪಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ತಮ್ಮ ಪರಮ ಪೂಜ್ಯ ಗುರುಗಳಾದ ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಿಂಹಾಸನ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನಾಚಾರ್ಯ, ಶ್ರೀಮದ್ರಜಾಧಿರಾಜಗುರು, ಭೂಮಂಡಲಾಚಾರ್ಯ ಇನ್ನು ಮುಂತಾದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಬಿರುದುಗಳಿಂದ ಗೌರವಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯರ ವಿನಮ್ರ ವಿನಂತಿ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಲವಂತದಿಂದ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ಗುರುಗಳು ಪ್ರತೀ ನವರಾತ್ರಿಯಂದು ಶೃಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಶಾರದಾ ದೇವಿಗೆ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಅಲಂಕಾರಗಳ ನವರಾತ್ರಿಯ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಆದೇ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ರತ್ನ ಖಚಿತ ಸಿಂಸಾಸದನದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ವಿಶೇಷ ದರ್ಬಾರ್ ನಡೆಸುವ ಸತ್ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ರೂಡಿಗೆ ತಂದರು. ಶೃಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾದ ಈ ರೀತಿಯ ಆಚರಣೆ ಹಂಪೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆದು ನಂತರ ವಿಜಯ ನಗರದ ಸಾಮಂತರಾಗಿದ್ದ ಮೈಸೂರು ಅರಸರು ವಿಜಯನಗರದ ಆರಸರಿಂದ ಹೊರಬಂದ ತಮ್ಮದೇ ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಾಗ ಅದೇ ರತ್ನ ಖಚಿತ ಸಿಂಹಾಸವನ್ನು ಬಳುವಳಿ ಪಡಿದು ದಸರಾ ದರ್ಬಾರ್ ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸುವ ಮೂಲಕ ಜಗದ್ವಿಖ್ಯಾತಿಯನ್ನಾಗಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ ನವರಾತ್ರಿಯನ್ನು ನಮ್ಮ ನಾಡಹಬ್ಬವನ್ನಾಗಿಸಿದರು.

ಹೀಗೆ ಗುರು ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರಿಂದ ಆರಂಭವಾದ ನವರಾತ್ರಿಯ ಸತ್ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಶ್ರೀಮಠದಲ್ಲಿ ನವರಾತ್ರಿ ಉತ್ಸವ ಮತ್ತು ದರ್ಬಾರ್ ಗಳನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಬಹಳ ಅದ್ದೂರಿಯಿಂದ ಮುಂದುವರೆಸಿಕೊಂಡು ಹೊಗುತ್ತಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ನವರಾತ್ರಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶೃಂಗೇರಿಯ ಜಗದ್ಗುರುಗಳು ಅಹ್ನಿಕ ಮತ್ತು ಅನುಷ್ಠಾನದ ನಂತರ, ಪರಮ ಪೂಜ್ಯ ಆಚಾರ್ಯರು ಗುರು ಪಾದುಕೆಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಚಕ್ರಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ, ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 9.30 ಕ್ಕೆ ಆಚಾರ್ಯರು ಶ್ರೀ ಮಠದ ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ಎಲ್ಲಾ ದೇವತೆಗಳ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ನಿಯಮಿತ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಪೂಜೆಯ ನಂತರ, ಶ್ರೀ ಜಗದ್ಗುರು ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 12 ರಿಂದ 2.30 ರ ನಡುವೆ ಶ್ರೀ ಶಾರದಾಂಬೆಗೆ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಚಾರ್ಯರು ಸಂಜೆ 5.30 ರಿಂದ 6.30 ರವರೆಗೆ ಭಕ್ತರಿಗೆ ದರ್ಶನ ನೀಡಿ, ಸಂಜೆ 6.30 ಕ್ಕೆ ಶ್ರೀ ಶಾರದಾಂಬಾ ರಥೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡ ನಂತರ ಪುನಃ ಶುಚಿರ್ಭೂತರಾಗಿ ಸಂಜೆ 7.30 ಕ್ಕೆ ಅಹನಿಕ ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ ರಾತ್ರಿ 8 – 9.30 ರವರೆಗೂ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ನಡೆಯುವ ಶ್ರೀ ಚಂದ್ರಮೌಳೀಶ್ವರ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡ ನಂತರ ಆಚಾರ್ಯ ದರ್ಬಾರ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ ವಹಿಸುವರು.

ಈ ದರ್ಬಾರ್ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಮಠದ ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ ಕಿರೀಟ ಮತ್ತು ಆಭರಣಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ ಶ್ರೀ ಜಗದ್ಗುರುಗಳು ಚಂದ್ರಮೌಳೀಶ್ವರ ಸಭಾಂಗಣದ ಮೂಲಕ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಶಾರದ ದೇವಸ್ಥಾನದ ದರ್ಬಾರ್ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ರತ್ನ ಖಚಿತ ಸಿಂಹಾಸನದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿರುವ ಶಾರದಾಂಬೆಯ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಚಿನ್ನದ ರಥದಲ್ಲಿ ಕುಳ್ಳರಿಸಿ ಅದನ್ನು ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಾಂಗಣದ ಒಳಗೆ ಮೂರು ಬಾರಿ ವೇದಘೋಷ, ವಾದ್ಯ ಘೋಷ ಮತ್ತು ಚತ್ರ-ಚಾಮರಗಳೊಂದಿಗೆ ರಥೋತ್ಸವ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಗುರುಗಳು, ತಾಯಿಯ ಕಡೆಗೆ ಮುಖ ಮಾಡುತ್ತಾ ಹಿಮ್ಮುಖವಾಗಿ ನಡೆಯುವುದು ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ. ರಥೋತ್ಸವದ ನಂತರ, ಆಚಾರ್ಯರು ಶಾರದಾಂಬೆಯ ಕಡೆಗೆ ಮುಖಮಾಡಿರುವ ಚಿನ್ನದ ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತ ನಂತರ ಸಪ್ತಶತಿಯ ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡು ಅಧ್ಯಾಯಗಳ ಪಠಣ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.ದುರ್ಗಾ ಸಪ್ತಶತಿಯನ್ನು ಹತ್ತೂ ದಿನವೂ .ದಿನಕ್ಕೆ ಎರಡು ಅಧ್ಯಾಯಗಳ ಹಾಗೆ ಪಾರಾಯಣ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪಾರಾಯಣದ ನಂತರ ಗುರುಗಳು ಆಶೀರ್ವಚನ ನೀಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿದೆ.

ನವರಾತ್ರಿಯ 7ನೆ ದಿನದ ಗುರುಗಳ ಧರ್ಭಾರ್ ಮುಗಿದು, ದುರ್ಗಾ ಸಪ್ತಶತಿ ಪಾರಾಯಣ, ಮಂಗಳಾರತಿ ನಂತರ, ಅಷ್ಟಾವದಾನ ಸೇವೆ ಮುಗಿದಾದ ಮೇಲೆ ಗುರುಗಳು ಅಲ್ಲಿಂದ ವಿರಮಿಸಿದ ನಂತರ ಗುರುಗಳು ಆಸೀನರಾಗಿದ್ದ ಸಿಂಹಾಸನಕ್ಕೆ ಪೂಜೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.‌ಈ ರೀತಿಯ ಸಿಂಹಾಸನದ ಪೂಜೆ 7 ನೇ ದಿನದಿಂದ 10ನೆ ದಿನದವರೆಗೆ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ.

ಇನ್ನು ಶರನ್ನವರಾತ್ರಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಶೃಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವೈವಿದ್ಯಮಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಬಹಳ ಅದ್ಧೂರಿಯಾಗಿ ಇಂದಿಗೂ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ತಾಯಿ ಶಾರದಾಂಬೆಯನ್ನು ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಕವಾದ ಮುತ್ತು, ರತ್ರ್ನ ವಜ್ರ ವೈಢೂರ್ಯಗಳ ಖಚಿತವಾದ ಸುಂದರ ಆಭರಣಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ನವರಾತ್ರಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೇ ಕ್ರೂರ ರಾಕ್ಷಸರಾದ ಮಧು-ಕೈಟಭ, ಶುಂಭ-ನಿಶುಂಭ, ಮಹಿಷಾಸುರ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿದ ನೆನಪಿಗಾಗಿಯೇ ಒಂಬತ್ತು ರಾತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಜಗನ್ಮಾತೆಗೆ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅಲಂಕರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಜಗನ್ಮಾತೆಯ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಯ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ (ಶರಧೃತು) ದೇವಿ ಮಹಾತ್ಮ್ಯವನ್ನು ಪಠಿಸುವುದರಿಂದ ದೇವಿ ಸಂತೃಷ್ಟಳಾಗಿ ತನ್ನ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಸಮೃದ್ಧಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾಳೆ ಎನ್ನುವುದು ಎಲ್ಲರ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿದೆ.

ನವರಾತ್ರಿಯ ಹಿಂದಿನ ದಿನ ಮಹಾಲಯ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯಂದು ಶಾರದಾಂಬೆಗೆ ಮಹಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿ ನಾನಾ ರೀತಿಯ ಫಲ-ಪಂಚಾಮೃತ ಅಭಿಷೇಕದ ನಂತರ ಶತಾಯ ರುದ್ರಾಭಿಷೇಕ ಮತ್ತು ಮಹಾನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು 108 ಅಭಿಷೇಕದೊಂದಿಗೆ ಶ್ರೀ ಸೂಕ್ತವನ್ನು ಪಠಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಮುಂದಿನ ಒಂಭತ್ತು ದಿನಗಳು ಶಾರದಾಂಬೆಗೆ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಅಲಂಕಾರಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಪೂಜಿಸುವುದರ ಹಿಂದೆಯೂ ಮಹತ್ವವಿದೆ. ಶ್ರೀ ದೇವಿ ಮಹಾತ್ಮದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವಂತೆ, ಏಕೈವಾಹಂ ಜಗತ್ಯಾತ್ರ ದ್ವಿತೀಯಾ ಕಾ ಮಾಮಾಪರ (ನಾನು ಪ್ರಪಂಚದ ಏಕೈಕ ಶಾಶ್ವತ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಹೊರತಾಗಿ ಬೇರೇನೂ ಅಲ್ಲ). ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಎಲ್ಲಾ ವಿಭಿನ್ನ ಅಲಂಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಅವತಾರಗಳು ಜಗನ್ಮಾತೆಯ ಮಾತ್ರ. ಆ ಜಗನ್ಮಾತೆಯು ಸರಸ್ವತಿಯ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ, ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತು, ಆಹಾರ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದುಷ್ಟ ಮನಸ್ಸಿನ ಜನರ ನಾಶದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಹಾಕಾಳಿಯ (ಚಾಮುಂಡಿ) ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ, ದುರ್ಗಾ ಪರಮೇಶ್ವರಿ ತನ್ನ ಭಕ್ತರನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಭಯವನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಲು. ಅವಳು ತನ್ನ ಭಕ್ತರನ್ನು ವಿವಿಧ ಹೆಸರುಗಳು ಮತ್ತು ರೂಪಗಳ ಮೂಲಕ ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಜಗದಂಬೆಯ ರೂಪಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಸರುಗಳು ಹಲವಾರು ಇದ್ದರೂ, ಚೈತನ್ಯವು ಒಂದೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ದೇವರಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಅಲಂಕಾರಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ದೊಡ್ಡ ತಾತ್ವಿಕ ಸತ್ಯವಿದೆ. ದೇವನೊಬ್ಬ ನಾಮ ಹಲವು ಎಂಬುದರ ಜ್ವಲಂತ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.

ಪ್ರತೀ ವರ್ಷದ ನವರಾತ್ರಿಯ ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗುವ ಅಲಂಕಾರಗಳು ಈ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

• ಬಾಣಂತೀ ಅಲಂಕಾರ : ಮುಖದಲ್ಲಿ ಮುಗುಳ್ನಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತಾಯಿ ಶಾರದೆಯು ತನ್ನ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಮುದ್ದಾದ ಮಗುವನ್ನು ಮುದ್ದಾಡುತ್ತಾ ತನ್ನ ಭಕ್ತರಿಗೆ ನಾನು ಇಡೀ ಸೃಷ್ಟಿಯ ತಾಯಿ ಮತ್ತು ನೀವೆಲ್ಲರೂ ನನ್ನ ಮಕ್ಕಳು ಎನ್ನುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಗುವ ಅಲಂಕಾರ ಮುಂದೇ, ಪ್ರತಿದಿನ ವಿಧ ವಿಧವಾದವಾಗಿ ಮಾಡುವ ಅಲಂಕಾರವವೈಭವವನ್ನು ನೋಡಲು ಎರಡು ಕಣ್ಣುಗಳು ಕೂಡ ಸಾಲದು ಎಂದು ಹೇಳಿದರೆ ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆಎನಿಸದು.
• ಹಂಸವಾಹನ ಅಲಂಕಾರ : ಬ್ರಾಹ್ಮಿ : ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವರ ರಾಣಿಯಾದ ತಾಯಿ ಶಾರದೆಯು ಹಂಸವಾಹನದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ತನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಕಮಂಡಲ, ಅಕ್ಷ ಮಳೆ, ಪುಸ್ತಕ, ಪಾಶಾ ಮತ್ತು ಚಿನ್ಮುದ್ರೆಯಿಂದ ಭಕ್ತರನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತಾಳೆ.
• ವೃಷಭ ವಾಹನ ಅಲಂಕಾರ :ಮಹೇಶ್ವರಿ: ಆದಿ ಶಕ್ತಿ, ಮಹೇಶ್ವರನ ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿ. ವೃಷಭ ವಾಹನದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು, ತ್ರಿಶೂಲವನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವ ಅಲಂಕಾರ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಮಯೂರ ವಾಹನ ಅಲಂಕಾರ : ತಾಯಿ ಶಾರದೆಯನ್ನು ನವಿಲಿನ ಮೇಲೆ ಆಯುಧ ಹಿಡಿದು ಕುಳಿತು, ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿಯ (ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ) ಶಕ್ತಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ತನ್ನ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಜಗತ್ತನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾಳೆ,
• ಗರುಡವಾಹನ ಅಲಂಕಾರ : ವೈಷ್ಣವಿ: ಶ್ರೀ ಮಹಾವಿಷ್ಣುವಿನ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ದೇವಿ, ಗರುಡನ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು, ಶಂಖ, ಚಕ್ರ ಮತ್ತು ಗಧಾಧಾರಿಯಾಗಿ ತನ್ನ ಭಕ್ತ್ರರನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತಾಳೆ.
• ಇಂದ್ರಾಣಿ ಅಲಂಕಾರ : ದೇವಿ ವಜ್ರಾಯುಧವನ್ನು ಹಿಡಿದು ಐರಾವತದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು, ವೃತ್ರಾಸುರನಂತಹ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿ ಭಕ್ತರನ್ನು ಕಾಪಾಡುತ್ತಾಳೆ.
• ವೀಣಾ ಶಾರದ ಅಲಂಕಾರ: ತಾಯಿ ಶಾರದೆಯು ವೀಣೆಪಾಣಿಯಾಗಿ ಮತ್ತೊಮ್ದು ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತ್ಕವನ್ನು ಹಿದಿದು ಮಂದಮತಿಗಳಾದ ತನ್ನ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಜ್ಞಾನದ ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾಳೆ.
• ಮೋಹಿನಿ ಅಲಂಕಾರ : ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನದಲ್ಲಿ ಮೋಹಿನಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಕೂರ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ತನ್ನ ಸೌಂದರ್ಯದಿಂದ ಭ್ರಮಾಲೋಕಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಿ ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿದ ಅಮೃತದ ಕಳಸದಿಂದ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಹಂಚುವ ಜಗನ್ಮಾತೆಯ ಈ ಅಲಂಕಾರವನ್ನು ನಿಜಕ್ಕೂ ನಯನ ಮನೋಹರವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
• ರಾಜರಾಜೇಶ್ವರಿ ಅಲಂಕಾರ : ತಾಯಿ ರಾಜರಾಜೇಶ್ವರಿ, ಪಾಶಾಂಕುಶಧಾರಿಯಾಗಿ ನಾನಾ ವಿಧದ ಆಭರಣಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ತನ್ನ ಕರುಣೆಯ ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ತನ್ನ ಭಕ್ತರ ಎಲ್ಲಾ ಆಸೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತಾಳೆ.
• ಸಿಂಹವಾಹನ ಅಲಂಕಾರ : ಚಾಮುಂಡಿ: ದುಷ್ಟ ಮತ್ತು ಕ್ರೂರ ರಾಕ್ಷಸರಾದ ಚಂಡ, ಮುಂಡರನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿ ಭಕ್ತರನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಲು ಜಗನ್ಮಾತೆಯ ಚಾಮುಂಡಿ ರೂಪ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅನನ್ಯವೇ ಸರಿ.
• ಗಜಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅಲಂಕಾರ : ಅಕ್ಕ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಆನೆಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಮಲದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತ ಹಸನ್ಮುಖಿಯಾದ ಶ್ರೀ ಗಜಲಕ್ಷ್ಮಿ ತನ್ನ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಸುಖಃ, ಸಂಪತ್ತು ಸಂತೋಷ ಮತ್ತು ನೆಮ್ಮದಿಗಳನ್ನು ಕರುಣಿಸುತ್ತಾಳೆ.

ಈ ರೀತಿಯ ಅಲಂಕಾರ ಮತ್ತು ದರ್ಬಾರ್ ಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ನವರಾತ್ರಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶೃಂಗೇರಿ ಮಠದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಪಾರಾಯಣಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಋಗ್ವೇದ, ಯಜುರ್ವೇದ, ಸಾಮವೇದ, ಅಥರ್ವಣವೇದ ಪಾರಾಯಣಗಳು, ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣ, ದೇವಿ ಭಾಗವತ, ಶ್ರೀಮದ್ ಭಾಗವತಂ, ಮಾಧವೀಯ ಶಂಕರ ದಿಗ್ವಿಜಯ, ಸೂತ ಸಂಹಿತೆ, ಲಲಿತೋಪಾಖ್ಯಾನ, ಪ್ರಸ್ಥಾನತ್ರಯ ಭಾಷ್ಯ ಪಾರಾಯಣಗಳು, ಮಹಾವಿದ್ಯ, ಲಕ್ಷ್ಮೀನಾರಾಯಣ ಹೃದಯ, ದುರ್ಗಾ ಪಾರಾಯಣಗಳು ಮತ್ತು ಇತರವುಗಳು. ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ, ಶ್ರೀಸೂಕ್ತ ಜಪ, ಭುವನೇಶ್ವರಿ ಜಪ, ದುರ್ಗಾ ಜಪ ಮತ್ತು ಇತರ ಜಪಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುವುದು. ಶ್ರೀ ಚಂದ್ರಮೌಳೀಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಗೆ ಶತ ರುದ್ರಾಭಿಷೇಕ, ಶ್ರೀ ಚಕ್ರಕ್ಕೆ ನವಾವರಣ ಪೂಜೆ, ಇದನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಜಗನ್ಮಾತೆಯ ವಾಸಸ್ಥಾನ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಸುವಾಸಿನಿ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು 12 ಗಂಟೆಗೆ ಕುಮಾರಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿದಿನ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪೂಜೆಯ ನಂತರ ಅತ್ಯಂತ ಶುಚಿ ಮತ್ತು ರುಚಿಯಾದ ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಭಕ್ತರಿಗೆ ವಿನಿಯೋಗ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ವಿಶೇಷ ಸಂಧರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರುಗಳು ಶ್ರೀಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿ ದೇವಿಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆದು ಕೃಪಾಶೀರ್ವಾದಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರರಾಗುತ್ತಾರೆ.

ನವರಾತ್ರಿಯ ಪ್ರತಿದಿನ ಸಂಜೆ 6.30 ಕ್ಕೆ ಶಾರದಾಂಬೆಗೆ ರಥೋತ್ಸವ ನಡೆಯತ್ತದೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪರಮ ಪೂಜ್ಯ ಆಚಾರ್ಯರ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಂಗಳಾರತಿ ನಡೆದ ನಂತರ ವಿವಿಧ ಅಲಂಕಾರ ಭೂಷಿತವಾದ ಉತ್ಸವ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ರಥದ ಮೇಲೆ ಆಸೀನರಾಗಿಸಿ ರಥಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಮೆರವಣಿಗೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಾಡಿನ ಹೆಸರಾಂತ ಕಲಾವಿದರುಗಳಿಂದ ವಿವಿಧ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗಿತದ ಗಾಯನ, ವೀಣಾವಧಾನ, ಕೊಳಲು, ಪಿಟೀಲು, ಸ್ಯಾಕ್ಸೋಫೋನ್, ಕ್ಲಾರಿಯೋನೆಟ್, ನಾನಾ ಪ್ರಕಾರದ ನೃತ್ಯಗಳ ಮೂಲಕ ದೇಶ ವಿದೇಶಗಳ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಲಾವಿದರಿಂದ ಸಂಗೀತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಂತಹ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಶ್ರೀಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿರುವ ಆಸ್ತಿಕ ಮಹಾಶಯರ ಹೃನ್ಮನಗಳಿಗೆ ರಸದೌತಣ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಶೃಂಗೇರಿಯ ದಸರಾ ವೈಭವದ ಬಗ್ಗೆ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿದ ನಂತರ ಇನ್ನೇಕೆ ತಡಾ, ಸಮಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ನವರಾತ್ರಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆದಿ ಗುರು ಶ್ರೀ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ತಾಯಿ ಶಾರದಾಂಬೆಯ ಸನ್ನಿಧಿಯಾದ ಶ್ರೀ ಕ್ಷೇತ್ರ ಶೃಂಗೇರಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ದೇವಿಯ ಕರುಣೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗ್ತೀರೀ ಅಲ್ವೇ?

ಏನಂತೀರಿ?
ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2, ದೇಶದ ಇಬ್ಬರು ಮಹಾನ್ ನಾಯಕರ ಜಯಂತಿ. ಇಬ್ಬರೂ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರೇ ಆದರೂ, ಒಬ್ಬರು ಚರಕ ಹಿಡಿದು ದೇಶವನ್ನು ವಿಭಜಿಸಿ ಶತ್ರುರಾಷ್ಟ್ರದ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣೀಭೂತರಾದರೇ ಅದೇ ಮತ್ತೊಬ್ಬರು ಹಾಗೆ ಸೃಷ್ಟಿಯಾದ ಶತ್ರುರಾಷ್ಟ್ರ ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಮೇಲೆ ಕಾಲು ಕೆರೆದುಕೊಂಡು ಧಾಳಿ ನಡೆಸಿದಾಗ ತಮ್ಮ ದಿಟ್ಟ ನಿರ್ಧಾರಗಳಿಂದ ನರಕ ಸದೃಶವನ್ನು ತೋರಿಸಿದವರು. ಅದರೆ ಅದೇಕೋ ಏನೋ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2ರಂದು ಅದಾವುದೋ ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹ ಪೀಡಿತರಾಗಿ ಮೊದಲನೆಯವರನ್ನೇ ಎತ್ತಿ ಮೆರೆದಾಡುತ್ತಾ ಎರಡನೆಯವರನ್ನು ನಗಣ್ಯರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಡೆಗಾಣಿಸುವುದು ಈ ದೇಶದ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ದೇಶ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಮಾಡುವ ಅಪಮಾನವೇ ಸರಿ ಎಂದರೂ ತಪ್ಪಾಗದು.

ಗಾಂಧಿಯವರ ಕುರಿತಾದ ಮಾಹಿತಿ ಇಡೀ ದೇಶಕ್ಕೇ ತಿಳಿದಿರುವಾಗ ಎಲೆಮರೆಕಾಯಿಯಂತಿದ್ದ ದೇಶದ ಎರಡನೇ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀ ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಲೇಖನವನ್ನು ಬರೆದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಕೂಡಲೇ ಅದೇಕೋ ಏನೋ ಕೆಲವರಿಗೆ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆಯೇ ಹಾವು ತುಳಿದಂತೆ ಬೆಚ್ಚಿಬಿದ್ದು ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧವೇ ಇಲ್ಲದ ಮತ್ತು ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ ಅನಗತ್ಯವಾಗಿ ಗೋಡ್ಸೇ ಮತ್ತು ಗಾಂಧಿಯವರ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ ವಿಷಯಾಂತರವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ ಉಳಿದವರನ್ನು ಕೆರಳಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಲು ಯತ್ನಿಸಿದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಅವರದ್ದೇ ಮನಸ್ಸಿನವರು ಅವರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಾ ಅನೇಕ ರಾಷ್ಟ್ರಭಕ್ತರನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಕೀಳು ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅವಾಚ್ಯ ಪದಗಳಿಂದ ನಿಂದಿಸುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಹೇಸಿಗೆ ಎನಿಸುತ್ತದೆ.

ಹಾಗಾದರೆ ಈ ದೇಶಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ತಂದುಕೊಟ್ಟಿದ್ದು ಕೇವಲ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ನೆಹರು ಅವರುಗಳು ಮಾತ್ರವೇ? ಗಾಂಧಿಯವರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲೇ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ದೇಶಭಕ್ತರು ತಮಗೆ ತೋಚಿದಂತೆ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಿರಲಿಲ್ಲವೇ? 1857 ರಲ್ಲಿ ಮಂಗಲ್ ಪಾಂಡೆಯ ಹೋರಾಟವನ್ನು ದಂಗೆ ಎಂದು ಬ್ರಿಟೀಷರು ಬಣ್ಣಿಸಿದರೂ ಅದು ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಅದು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ ಎಂಬುದು ಬ್ರಿಟೀಷರಿಗೂ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಈ ಪ್ರಕರಣ, ಬ್ರಿಟೀಷರ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಲು ಪ್ರೇರಣೆ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ, ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಭಯ ಹುಟ್ಟಿಸಿದ್ದಂತೂ ಸುಳ್ಳಲ್ಲ. ಲಾಲ್-ಬಾಲ್-ಪಾಲ್ ಎಂದೇ ಪ್ರಖ್ಯಾತರಾಗಿದ್ದ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತಾವಾದಿಗಳಾದ ಲಾಲಾ ಲಜಪತ್ ರಾಯ್, ಲೋಕಮಾನ್ಯ ಬಾಲ ಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕ್ ಮತ್ತು ಬಿಪಿನ್ ಚಂದ್ರ ಪಾಲ್ ಅವರಂತಹವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಣೇಶೋತ್ಸವ ಆರಂಭಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಳ್ಳಿ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಜನೆ ಮತ್ತು ಲಾವಣಿಗಳ ಮುಖಾಂತರ ಸ್ವಾತ್ರಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಕಿಚ್ಚನ್ನು ಹಚ್ಚಿ‍ಸುವ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರೂ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಧುಮುಕುವಂತೆ ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದ್ದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದಿರುವ ವಿಷಯವೇ ಸರಿ.

ದೇಶದಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೋರಾಟಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ ಗಾಂಧಿಯವರು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾರಿಸ್ಟರ್ ಅಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಐಶಾರಾಮ್ಯ ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದದ್ದನ್ನು ಸುಳ್ಳು ಎನ್ನಲಾಗದು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿದ್ದ ವರ್ಣಬೇಧ ನೀತಿಯಿಂದಾಗಿ ಅದೊಮ್ಮೆ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಗಾಂಧಿಯವರಿಗೆ ಆದ ಅವಮಾನ ತಾಳಲಾಗದೆ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದಾಗ ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ಆ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಓಘ ದೊರೆಯಿತು ಎನ್ನುವುದು ಸತ್ಯವಾದರೂ, ಗಾಂಧಿಯವರು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ನಿರ್ಧಾರಗಳೆಲ್ಲವೂ ಸರಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗದು. ಅವರಲ್ಲಿಯೂ ದೂರದರ್ಶಕತ್ವದ ಕೊರತೆ ಎದ್ದು‌ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಅದರಲ್ಲೂ ಅದುವರೆಗೂ ಸ್ವಾತಂತ್ಯ್ರ ಹೋರಾಟಗಾರರು ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದ ಉಗ್ರ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿಯೇ ತಮ್ಮ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಟೀಕಿಸುತ್ತಿದ್ದದ್ದಲ್ಲದೇ, ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಆರಂಭಿಸಿದ್ದ ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ತೀವ್ರಗೊಂಡು ಅದನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಲು ಬ್ರಿಟಿಷರು ಹೈರಾಣಾಗಿದ್ದಾಗ ಅದೆಲ್ಲೋ ನಡೆದ ಜನಾಂಗೀಯ ದಂಗೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿ‌ ಮುಸಲ್ಮಾನರು ಖಿಲಾಫತ್ ಚಳುವಳಿ ನಡೆಸಿದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಸ್ಪಂದಿಸಿ ತಮ್ಮ‌ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿಯನ್ನೇ ಹಿಂಪಡೆದ ಗಾಂಧಿಯವರ ನಿರ್ಧಾರ ಚರ್ಚಾಸ್ಪದವೇ ಹೌದು. ಗಾಂಧಿಯವರಿಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ತಾವು ನಂಬಿದ್ದ ಅಹಿಂಸಾ ತತ್ವ ಸಿದ್ದಾಂತವೇ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕಾರಣ ಸಾವಿರಾರು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ದೇಶಭಕ್ತರುಗಳ ಬಲಿದಾನವಾಗಿ ಹೋಗಿದ್ದು ಈಗ ಇತಿಹಾಸ.

ಸ್ವಾತಂತ್ಯ್ರ ಹೋರಾಟದ ಸಂಧರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 23 ವರ್ಷದ ತರುಣ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತವರ ಸ್ನೇಹಿತರು ಬ್ರಿಟೀಷರನ್ನು ಹೆದರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಕೋರ್ಟಿನ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಸಾಧಾರಣವಾದ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಿದ್ದಕ್ಕೆ ಬ್ರಿಟೀಷರು ಅತ್ಯಂತ ಕಠಿಣವಾದ ಗಲ್ಲು ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಿದ್ದರ ವಿರುದ್ಶ ಗಾಂಧಿಯವರು ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನಡೆಸಿ, ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರನ್ನು ಉಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಅಂದಿನ ಬಹುತೇಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು ಗಾಂಧಿಯವರನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಂಡಾಗ, ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರ ತೀವ್ರವಾದ ನಮಗೆ ಒಪ್ಪದ ಕಾರಣ ನಾವು ಅವರ ಪರವಾಗಿ ಬ್ರಿಟೀಷರ ಬಳಿ ಮಾತನಾಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಗಾಂಧಿಯವರು ಖಡಾಖಂಡಿತವಾದ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿಯೇ, ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತವರ ಸ್ನೇಹಿತರ ಬಲಿದಾನವಾಯಿತು. ಅದೇ ರೀತಿ ಉಧಮ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರ ವಿಷಯದಲ್ಲೂ ಗಾಂಧಿಯವರ ತಪ್ಪು ನಿರ್ಧಾರಗಳು ಜಗಜ್ಜಾಹೀರಾತಾಗಿತ್ತು

ಇನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ವಿಚಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಲ್ಲಿ, ಹೌದು ನಿಜ. ಮೋಹನ್ ಚಂದ್ ಕರಮಚಂದ್ ಗಾಂಧಿಯವರ ಅಸಹಕಾರ ಚಳವಳಿಯಿಂದಲೇ ಪ್ರೇರಿತರಾಗಿ ವಿಧ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಸ್ವಾತ್ರಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ನಿಸ್ವಾರ್ಥವಾಗಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಕಠಿಣವಾದ ಸೆರೆಮನೆಯ ವಾಸವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ ನಂತರ ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದ ಎಲ್ಲರ ಮನವನ್ನು ಗೆದ್ದು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಗೃಹಸಚಿವರಾಗಿ, ನಂತರ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಗೃಹಖಾತೆಯೂ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಿಭಾಯಿಸಿ, ನೆಹರು ಅವರು‌ ಕಾಲವಾದ ನಂತರ ಎಲ್ಲರ ಬಹುಮತದೊಂದಿಗೆ ದೇಶದ ಎರಡನೇ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿ ಕೇವಲ 17 ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ದೇಶವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರೂ, 17 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ದೇಶವನ್ನಾಳಿದ್ದ ನೆಹರು ಅವರನ್ನೇ ಮರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಿ, ಕಡೆಗೆ ರಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದವಾಗಿ ಅಸುನೀಗಿದ ಲಾಲ್ ಬಹಾದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಲೇಖನ ಬರೆದರೆ ಅದೇಕೋ ಕೆಲವರಿಗೆ ತಡೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗದೇ ವಿನಾಕಾರಣ ವಾಚಾಮಗೋಚರವಾಗಿ ಇನ್ನೂ ಕೆಲವರು ಅಶ್ಲೀಲವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವುದು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಅಚ್ಚರಿ ಮೂಡಿಸುವುದಲ್ಲದೇ, ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಇತಿಹಾಸದ ಕುರಿತಾದ ಅವರ ಬೌದ್ಧಿಕ ದಿವಾಳಿತನವನ್ನು ನೆನೆದು ಕನಿಕರ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ

ದೇಶದ ಬಗ್ಗೆ ನಿಜವಾದ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ನಿಸ್ವಾರ್ಥವಾಗಿ ಸ್ವಾತ್ರಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಹುತ್ತವನ್ನು ಲಕ್ಷಾಂತರ ಹೋರಾಟಗಾರರು ಗೆದ್ದಲು ಹುಳುಗಳಂತೆ ಕಟ್ಟಿದರೆ, ಆ ಗೆದ್ದಲು ಹುಳುಗಳ ಪ್ರಮುಖರಾಗಿ ಗಾಂಧಿಯವರು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರೆ, ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನೇ ಮಾಡದೇ, ಗೆದ್ದಲು ಹುಳುಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಲೇ ಆ ಹುತ್ತಕ್ಕೆ ಬಂದು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಾವಿನಂತೆ ನೆಹರು ನೆಹರು ವಂಶಜರು ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಈ ದೇಶ ಕಂಡ ಅತ್ಯಂತ ದೌರ್ಭಾಗ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಹಳ ನೋವಾಗುತ್ತದೆ.

ಅದಾವುದೋ ಕಾಣದ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಗಾಂಧಿಯವರನ್ನು ತನ್ನ ತಾಳಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಕುಣಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದ ಜವಹರ್ ಲಾಲ್ ನೆಹರು, ಯಾರು ತನ್ನ ವಯಕ್ತಿಕ ಹಿತಾಸ್ತಕ್ತಿಗೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಿದ್ದರೋ ಅಂತಹವರನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಕ್ರೂರ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಟ್ಟ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದದ್ದಲ್ಲದೇ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಎಂತಹ ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಮಾಡಲೂ ಹೇಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಲೆಖ್ಖವೇ ಇಲ್ಲ. ಸಾವಿರಾರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗೆ ಪ್ರೇರಣಾದಾಯಕರಾಗಿದ್ದ ವಿನಾಯಕ ದಾಮೋದರ ಸಾವರ್ಕರ್, ದಲಿತ ಪರ ಹೋರಾಟದ ಮೂಲಕವೇ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದ ಮತ್ತು ಈ ದೇಶ‌ ಕಂಡ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಜ್ಞಾನಿ‌ ಮತ್ತು ಪ್ರಕಾಂಡ ಪಂಡಿತರಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀ ಬಿ. ಆರ್. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳ ನಾಯಕ ಸುಭಾಷ್ ಚಂದ್ರಬೋಸ್ ಅವರುಗಳನ್ನು ನೆಹರು ನಡೆಸಿಕೊಂಡ ರೀತಿ ನಿಜಕ್ಕೂ ದೇಶ ಭಕ್ತರ ರಕ್ತವನ್ನು ಕುದಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇವರೆಲ್ಲರ ಏಳಿಗೆಗೆ ಧಕ್ಕೆ ತಂದಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಈ ಮಹಾನ್ ನಾಯಕರುಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಸಿಗಬೇಕಾದ ಅಧಿಕಾರ ಸಿಗದಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಅವರನ್ನೇ ದೇಶದ್ರೋಹಿಗಳಂತೆ ಬಿಂಬಿಸಿರುವುದನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಅವರ ಕುಂಟುಂಬದ ಅನುಯಾಯಿಗಳು ಮುಂದುವರೆಸಿಕೊಂಡು ಈ ನಾಯಕರುಗಳನ್ನು ಅವಹೇಳನ ಮಾಡುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಅಕ್ಷಮ್ಯ ಅಪರಾಧವೇ ಸರಿ.

ಇಂತಹ ಒಂದು ಕುಟುಂಬದ ಗುಲಾಮೀ ಮನೋಭಾವನೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿ ಓದಿದ್ದ ಈ ಪ್ರಸಂಗ ನೆನಪಾಗುತ್ತದೆ.

ಅದೊಂದು ದಿನ ಸಮುದ್ರ ತೀರದಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೆ ದೂರದ ಸಮುದ್ರದ ಮಧ್ಯೆ ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಂದ ತುಂಬಿದ್ದ ಹಡುಗೊಂದು ಬಂಡೆಯೊಂದಕ್ಕೆ ಬಡಿದು ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ಗಾಭರಿಯಾಯಿತು. ಹಡಗು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಈಜು ಬಾರದ ಬಹುತೇಕರು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಸತ್ತರೆ, ಈಜು ಬರುತ್ತಿದ್ದವರು ಅಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರ ಈಜಿ ನಂತರ ಮುಂದುವರೆಸಲಾಗದೇ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಹೋದದ್ದನ್ನು ನೋಡಿಯೂ ಏನೂ ಮಾಡಲಾಗದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಆವ್ಯಕ್ತಿ ಮಮ್ಮಲ ಮರುಗಿದರು.

ಅದೇ ಸಂಜೆ, ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತರಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡಾಗ ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಹಡಗು ಮುಳುಗಿದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಷಾಧ ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸಿದರು. ನಂತರ ತನ್ನ ಮಾತನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿ, ಹಡಗಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ಪಾಪಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ಸಲುವಾಗಿ ಆ ದೇವರಉ ನೂರಾರು ಅಮಾಯಕ ಜನರನ್ನು ಕೊಂದಿದ್ದು ಸರಿಯಲ್ಲ ಎಂಬ ಆಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು.

ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ, ಆತನ ಕಾಲಿನಲ್ಲಿ ಏನೋ ಕಡಿದಂತಾಗಿ ಆತ ಕೆಳಗೆ ನೋಡಿದಾಗ ಆತನ ಕಾಲಿನ ಬೆರಳುಗಳನ್ನು ಒಂದು ಕೆಂಪು ಇರುವೆ ಕಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಇರುವೆಗಳು ಆತನ ಪಾದದ ಸುತ್ತಲೂ ಇದ್ದವು. ಇದರಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆ ಕೆಂಪು ಇರುವೆಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಕಾಲಿನಿಂದ ಹೊಸಕಿ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗಲೇ, ದೇವರು ಆಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ, ನೋಡಿದೆಯಾ ಮನುಜಾ, ನಿನ್ನ ಕಾಲನ್ನು ಕಚ್ಚಿದ ಒಂದು ಇರುವೆ ಕೊಲ್ಲಲು ಹೋಗಿ ನೀನು ಹೇಗೆ ನೂರಾರು ಮುಗ್ಧ ಇರುವೆಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದೇಯೇ? ನಾನು ಅನ್ಯಾಯ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ಬೊಬ್ಬಿರಿಯುವ ಮೊದಲು ನಿಮ್ಮ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಅರಿವು ಮಾಡಿಕೊಂಡಲ್ಲಿ ನಿಜವಾದ ಸತ್ಯವು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ ಎಂದರಂತೆ.

ಈ ಮೇಲಿನ ದೃಷ್ಟಾಂತವನ್ನು ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ನೆಹರು ಅವರ ಅನುಯಾಯಿಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ನಿಮ್ಮ ವಯಕ್ತಿಕ ತತ್ವ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಏನೇ ಇರಲಿ, ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ನೆಹರು ಕುಟುಂಬದ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ಸ್ವಾಮಿ ನಿಷ್ಟೆ ಎಷ್ಟೇ ಇರಲಿ ಆದರೆ ದಯವಿಟ್ಟು ಸ್ವಾತ್ರಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ತಿರುಚುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡದಿರಿ. ಏಕೆಂದರೆ ಈ ದೇಶಕ್ಕೆ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ನೆಹರು ಅವರ ಪಾತ್ರ ಕೇವಲ ಕೆನೆಪದರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಷ್ಟು ಪ್ರತಿಫಲವನ್ನು ಅವರು ಮತ್ತು ಅವರ ಕುಟುಂಬ ಅನುಭವಿಸಿಯಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಇನ್ನು ಮುಂದಾದರೂ ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ನಿಸ್ವಾರ್ಥವಾಗಿ ತ್ಯಾಗ ಮತ್ತು ಬಲಿದಾನ ಮಾಡಿದ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಎಲೆಮರೆಕಾಯಿಯಂತಹ ಪ್ರಾಥಃಸ್ಮರಣೀಯರಿಗೆ ಸಲ್ಲಬೇಕಾದ ಗೌರವವನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುವವರ ಜೊತೆ ಕೈ ಜೋಡಿಸಿ. ಅಕಸ್ಮಾತ್ ನಿಮ್ಮ ತತ್ವ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಅದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪದೇ ಹೋದಲ್ಲಿ ದಯವಿಟ್ಟು ವಾಚಾಮಗೋಚರವಾಗಿ ಬೈಯ್ದಾಡುತ್ತಾ ಅವರನ್ನೂ ಅವರ ಅಮ್ಮ, ಮಡದಿ, ಅಕ್ಕ ತಂಗಿಯರನ್ನು ಅವಮಾನಿಸದಿರಿ. ಇದು ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ನಾವಂತೂ ಭಾಗವಹಿಸಿರಲಿಲ್ಲ.ಆದರೆ ದೇಶದಪರ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಿದರವರ ನಡುವೆ ತಾರತಮ್ಯ ಮಾಡುವುದು ತರವಲ್ಲ ಅಲ್ಲವೇ?

ಏನಂತೀರಿ?
ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ಭಾರತ ಎಂದರೆ ಹಾವಾಡಿಗರ ದೇಶ, ಹಿಂದೂಗಳು ಎಂದರೆ ಮೂಢ ನಂಬಿಕೆಯ ಜನರು ಎಂದು ಇಡೀ ಜಗತ್ತೇ ಮೂದಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ವಿಶ್ವ ಧರ್ಮಗಳ ಸಂಸತ್ತು 11 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1893 ರಂದು ಚಿಕಾಗೋದಲ್ಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಿಕ್ಸೂಚಿ ಭಾಷಣವನ್ನು ಮಾಡಿ ಜಗತ್ತೇ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದತ್ತ ಬೆಚ್ಚಿ ಬೀಳುವಂತೆ ಮಾಡುವ ಮುನ್ನಾ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಪರಿವಾಜ್ರಕರಾಗಿ ಪರ್ಯಟನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಂತಹ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, 24 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1892 ರಂದು ಸ್ವಾಮೀ ವಿವೇಕಾನಂದರು ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದ್ದರು. ಸಮುದ್ರದ ದಂಡೆಯಲ್ಲೇ ಇರುವ ದೇವಿಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆದು ಹಿಂದೂಮಹಾಸಾಗರ, ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳಕೊಲ್ಲಿಗಳ ಸಂಗಮದಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ತಟದಿಂದ ಸುಮಾರು 500ಮೀ ದೂರ ಇರುವ ಬಂಡೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುವಂತೆ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದ ದೋಣಿಯವರನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೋರ್ಗರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಸಮುದ್ರ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೋಣಿಯನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವುದು ಅಪಾಯಕರ ಎಂದಾಗ, ಅಲ್ಲಿನ ನಾವಿಕರ ಎಚ್ಚರಿಕೆಗೂ ಗಮನ ಹರಿಸದೇ, ತಾವೇ ಧೈರ್ಯದಿಂದ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ದುಮುಕಿ ಈಜಿಕೊಂಡು ಆ ಬೃಹತ್ ಬಂಡೆಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರಶಾಂತ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 3 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಹಸಿವು, ನಿದ್ರೆ ನೀರಡಿಕೆಯಿಲ್ಲದೇ, ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಮಾಡಿ, ಜ್ಞಾನೋದಯವನ್ನು ಪಡೆದು, ಮಾನವೀಯತೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಇಡೀ ಜೀವನವನ್ನೇ ಮುಡಿಪಾಗಿಡುವ ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಆ ರೀತಿ ಸಂಕಲ್ಪ ಮಾಡಿದ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು 1893 ರ ಚಿಕಾಗೋ ವಿಶ್ವ ಧರ್ಮ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ, ನನ್ನ ಅಮೇರಿಕಾದ ಸಹೋದರ ಸಹೋದರಿಯರೇ ಎಂದು ಭಾಷಣವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿ ಅಲ್ಲಿ ನೆರೆದಿದ್ದ ಸಭಿಕರನ್ನೆಲ್ಲಾ ಮಂತ್ರ ಮುಗ್ಧರನ್ನಾಗಿಸಿ ಭಾರತ, ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ, ಯೋಗ, ವೇದಾಂತದ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಜನವರಿ 1962 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಜನ್ಮ ಶತಮಾನೋತ್ಸವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಜ್ಞಾನೋದಯ ಪಡೆದ ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯ ಆ ಬೃಹತ್ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಸ್ವಾಮೀಜಿಯವರ ಸ್ಮಾರಕವೊಂದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಈ ರೀತಿಯ ಮಹಾಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ನೆರೆವೇರಿಸಲು ಅಂದಿನ ಮದ್ರಾಸಿನ ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ ಅವರು ಸ್ಥಳ ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಬಂದಾಗ ಈ ಸುಂದರ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಥಳೀಯ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್ ಮೀನುಗಾರರ ಸಂಘವು ಉಗ್ರವಾಗಿ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನಡೆಸಿತಲ್ಲದೇ, ಆ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೊಂದು ದೊಡ್ಡದಾದ ಶಿಲುಬೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಟಾಪನೆ ಮಾಡಲು ಹೊಂಚು ಹಾಕಿತು. ಇದರಿಂದ ಕೆಲ ಸಮಯ ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರ ನಡುವೆ ಉದ್ವಿಗ್ನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಉಂಟಾದ ಕಾರಣ ಆ ಸ್ಥಳವನ್ನು ನಿಷೇಧಿತ ಸ್ಥಳವೆಂದು ಗುರುತಿಸಿ, ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಕಾವಲುಗಾರರನ್ನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಗಸ್ತು ಹಾಕುವಂತರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬಂದೊದಗಿತ್ತು. ಹಿಂದೂಗಳ ಸತತ ಹೋರಾಟದ ಫಲವಾಗಿ ಜನವರಿ 17, 1963 ರಂದು ಸರ್ಕಾರವು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಅನುಮತಿ ಕೊಡಲಾಯಿತು.

ನಿಜ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಈ ಹೋರಾಟ ಮತುತ್ ಸ್ಮಾರಕದ ಹಿಂದಿನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶ್ರೇಯ ಶ್ರೀ ಏಕನಾಥ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ರಾನಡೆ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲ ಬೇಕು ಎಂದರೆ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಶ್ರೀ ಏಕನಾಥ ರಾನಡೆಯವರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಕ ಸಂಘದ (ಆರ್ಎಸ್ಎಸ್) ಹಿರಿಯ ಪ್ರಚಾರಕರಾಗಿದ್ದಲ್ಲದೇ,ಸ್ವಾಮೀಜಿಗಳ ವಿಚಾರಧಾರೆಯಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದ ಅವರೊಬ್ಬ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಭಾರತೀಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲೇ, ವಿವೇಕಾನಂದ ರಾಕ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಆರ್ಗನೈಸಿಂಗ್ ಕಮಿಟಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ವಿವೇಕಾನಂದ ಶಿಲಾ ಸ್ಮಾರಕವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಮಾರಕ ಎಂದೇ ಜನರ ಮುಂದೆ ಬಿಂಬಿಸಿದ ಶ್ರೀ ರಾನಡೆಯವರು ಇದರ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಭಾರತೀಯರ ಕೊದುಗೆ ಇರಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿ, ಪ್ರತೀ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಧನಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ರೂಪಾಯಿಯ ಪೋಸ್ಟ್ ಕಾರ್ಡ್ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಅಚ್ಚು ಹಾಕಿಸಿ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಂದ ದೇಣಿಗೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು. ಇಂತಹ ಪವಿತ್ರ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಮೊದಲ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ವಿಶ್ವಹಿಂದೂಪರಿಷತ್ತಿನ ಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಪೂಜ್ಯ ಶ್ರೀ ಚಿನ್ಮಯಾನಂದರಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.

ಒಂದು ಕಡೆ ಹಣ ಸಂಗ್ರಹದ ಆಭಿಯಾನ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ಮತ್ತೊಂದೆದೆ ಇಂತಹ ಸ್ಮಾರಕ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಾಣ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು, ಕಟ್ಟಡ ಕಟ್ಟಲು ಕಾರ್ಮಿಕರು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೊಂಚುವುದು ಸುಲಭವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದೆಲ್ಲದರ ಮಧ್ಯೆ, ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ತಡೆಯೊಡ್ಡಲು ಅಂದಿನ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಹುಮಾಯೂನ್ ಕಬೀರ್ ಮತ್ತು ಮದ್ರಾಸ್ ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮಿಂಜೂರ್ ಭಕ್ತವತ್ಸಲಂ ನಾನಾರೀತಿಯ ರಾಜಕೀಯ ಒತ್ತಡಗಳನ್ನು ಹೇರುವುದರಲ್ಲಿ ಸಫಲವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಸ್ಮಾರಕದ ನಿರ್ಮಾಣ ಕೊಂಚ ತಡವಾಗತೊಡಗಿತು. ಆಗ ಅಂದಿನ ಪ್ರಧಾನಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀ ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರ ಸಲಹೆಯಂತೆ ರಾನಡೆಯವರು, ಈ ಸ್ಮಾರಕ ನಿರ್ಮಾಣದ ಫಲವಾಗಿ ಸುಮಾರು 323 ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯರ ಸಹಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರು ವಿವಾದಾತ್ಮಕವಾಗಿ ನಿಧನರಾಗಿ, ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಶ್ರೀಮತಿ. ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದರು. ಪಕ್ಷಾತೀತವಾಗಿ ಇಷ್ಟೊಂದು ಸಾಂಸದರ ಬೆಂಬಲವಿದ್ದ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ವಿಧಿ ಇಲ್ಲದೇ ಅನುಮೋದಿಸಲೇ ಬೇಕಾಯಿತು. ನಂತರ ಸ್ಮಾರಕದ ಕೆಲಸ ಚುರುಕುಗೊಂಡು ವಿವೇಕಾನಂದ ಶಿಲಾ ಸ್ಮಾರಕದ ನಿರ್ಮಾಣವು 1970 ರಲ್ಲಿ ಆರು ವರ್ಷಗಳ ಧಾಖಲೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 650 ನುರಿತ ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕಠಿಣ ಪರಿಶ್ರಮ, ಬದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆಯ ಶ್ರಮದೊಂದಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾದಾಗ, ಅಂದಿನ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಶ್ರಿ ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀಕರುಣಾನಿಧಿಯವರ ಅಮೃತಹಸ್ತದಿಂದ 2 ನೇ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್, 1970 ರಂದು ಲೋಕಾರ್ಪಣೆಗೊಂಡಾಗ ಇಡೀ ದೇಶವಾಸಿಗಳು ಸಂಭ್ರಮಗೊಂಡಿದ್ದರು.

ಈ ಭವ್ಯವಾದ ಸ್ಮಾರಕವು ಭಾರತದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಯ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿ ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ತಮಿಳುನಾಡು ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಸಮ್ಮಿಳನವಾಗಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದಾಗಿದೆ. ಸ್ಮಾರಕ ಮಂಟಪವು ಕೊಲ್ಕಾತ್ತಾದ ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ಅದರ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರದ ವಿನ್ಯಾಸವು ಅಜಂತಾ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲೋರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಖ್ಯಾತ ಶಿಲ್ಪಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀ ಸೀತಾರಾಮ್ ಎಸ್. ಆರ್ಟೆಯವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾದ, ಪರಿವ್ರಾಜಕ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರ ಜೀವಿತ ಗಾತ್ರದ ಕಂಚಿನ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೇವಿ ಕನ್ಯಾ ಕುಮಾರಿಯ ಪವಿತ್ರ ಪಾದಗಳ ಸ್ಪರ್ಶವಾಗಿರುವ ಕಾರಣ ಈ ಬೃಹತ್ ಬಂಡೆಯನ್ನು ಶ್ರೀಪಾದ ಪರೈ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿರುವ ಕಲ್ಲಿನ ಬಣ್ಣವು ಕಂದು ಬಣ್ಣದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು ಅದು ಮಾನವ ಹೆಜ್ಜೆಯ ಗುರುತಿನಂತೆ ಕಾಣುವುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಶ್ರೀ ಪಾದಂ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗಾಗಿ ಆ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಪಾದಪರೈ ಮಂಟಪ’ ಎಂಬ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಸ್ಮಾರಕದೊಳಗೆ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ರಚನೆಗಳಾಗಿ ವಿಭವಿಸಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಚೌಕಾಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಗರ್ಭ ಗ್ರಹದ ಒಳಪ್ರಾಕಾರ ಮತ್ತು ಹೊರಪ್ರಾಕಾರದ ಇರುವ ಶ್ರೀಪಾದ ಮಂಟಪವಾದರೆ, ಮತ್ತೊಂದು, ಸ್ವಾಮೀಜಿಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿರುವ ವಿವೇಕಾನಂದ ಮಂಟಪವಾಗಿದೆ. ಈ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿರುವ ಧ್ಯಾನ ಮಂಟಪ ಮತ್ತು ಸಭಾ ಮಂಟಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಧ್ಯಾನ ಮಂದಿರದ ವಿನ್ಯಾಸವು ಭಾರತದ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿವಿಧ ಶೈಲಿಗಳ ಸಮ್ಮೀಳಿತವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರುವ ಸಂದರ್ಶಕರಿಗೆ ಶಾಂತವಾಗಿ ಪ್ರಶಾಂತ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು, ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಪಡೆಯಲು ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನ ಮಾಡಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ 6 ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇನ್ನು ಸಭಾ ಮಂಟಪವು ಎಲ್ಲರೂ ಕುಳಿತು ಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ವಿಶಾಲವಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರತಿಮಾ ಮಂಟಪ ಎಂಬ ಪ್ರತಿಮೆ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಕಾರಿಡಾರ್ ಮತ್ತು ಹೊರಗಿನ ಪ್ರಾಂಗಣವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಸ್ವಾಮಿಯವರ ಪ್ರತಿಮೆಯ ದೃಷ್ಟಿ ನೇರವಾಗಿ ಶ್ರೀಪಾದದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಾಡಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದ್ದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಭಾರತೀಯರೂ ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ನೋಡಲೇ ಬೇಕಾದಂತಹ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಮತ್ತು ಪುಣ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ ಎಂದರೂ ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಯೇನಲ್ಲ.

ಖ್ಯಾತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಶ್ರೀ ಪುಟ್ಟಣ್ಣ ಕಣಗಾಲ್ ಅವರ ನಿರ್ದೇಶನದ ಉಪಾಸನೆ ಚಿತ್ರದ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಭಾರತ ಭೂಶಿರ ಮಂದಿರ ಸುಂದರಿ ಭುವನ ಮನೋಹರಿ ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯ ಈ ಬೃಹತ್ ಮತ್ತು ಭವ್ಯವಾದ ವಿವೇಕಾನಂದ ಶಿಲಾ ಸ್ಮಾರಕಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಸಾವಿರಾರು ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಇಲ್ಲಿನ ಸಮುದ್ರ ತೀರದಿಂದ ಸುಮಾರು ೨ ನಿಮಿಷದ ದೋಣಿಯ ಪ್ರಯಾಣದ ಮೂಲಕ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ತಲುಪಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ಮಾರಕವು ವರ್ಷವಿಡೀ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 7.00 ರಿಂದ ಸಂಜೆ 5.00 ರವರೆಗೆ ಸಂದರ್ಶಕರ ಭೇಟಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದ್ದು ಇದಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪ್ರವೇಶ ಶುಲ್ಕವಾದ ರೂ. 10/-ನ್ನು ನಿಗಧಿಪಡಿಸಿದ್ದು ಇನ್ನು ಕ್ಯಾಮೆರಾ ಬಳಸುವುದಕ್ಕೆ ರೂ. 10/- ಮತ್ತು ವಿಡಿಯೋ ಚಿತ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ರೂ. 50/- ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದ ತುತ್ತ ತುದಿಯ ಪ್ರದೇಶವಾದ ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಗೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳಿಂದಲು ಬಸ್ ಮತ್ತು ರೈಲು ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇನ್ನು ವಿಮಾನದ ಮೂಲಕ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರಲು ಇಚ್ಚಿಸುವರು ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯಿಂದ ಕೇವಲ 67 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ತಿರುವನಂತಪುರ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿಂದ ಬಸ್ ಇಲ್ಲವೇ ಖಾಸಗೀ ವಾಹನಗಳ ಮೂಲಕ ತಲುಪಬಹುದಾಗಿದೆ.

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ವಿವರಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ಇನ್ನೇಕೆ ತಡಾ, ಸಮಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯ ವಿವೇಕಾನಂದ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಂಡು ದೇಶಭಕ್ತಿಯ ಸ್ವಾಭಿಮಾನವನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳೋಣ ಅಲ್ವೇ?

ಏನಂತೀರಿ?
ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ

ಸಂಪಮಾಸ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಲೇಖನ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.