ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಪಾರ್ವತೀ ದೇವಿಯ ಅಪರಾವತಾರವಾಗಿ ಸಿಂಹವಾಹಿನಿಯಾಗಿ ತಾಯಿ ಬನಶಂಕರಿಯಾಗಿ ನೆಲೆಸಿರುವ ಶ್ರೀ ಕ್ಷೇತ್ರವೇ ಬದಾಮಿ. ಈ ಮಹಾತಾಯಿಯನ್ನು ಬಾಳವ್ವ, ಬನದವ್ವ, ಸುಂಕವ್ವ, ಶಾಕಾಂಬರಿ, ಶಿರಿವಂತಿ, ಚೌಡಮ್ಮ, ವನದುರ್ಗೆ ಹೀಗೆ ಹತ್ತಾರು ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಭಕ್ತರು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ನವದುರ್ಗೆಯರಲ್ಲಿ 6ನೇ ಅವತಾರವೇ ಬನಶಂಕರಿ ಎಂದೂ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸರಸ್ವತಿ ಹೊಳೆ ಹರಿಯುವ ಕಾರಣ ಸುಂದರವಾದ ಮತ್ತು ದಟ್ಟವಾದ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಆವರಸಿದ್ದು, ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ತೆಂಗು, ಬಾಳೆ ಮತ್ತು ವಿಳ್ಳೇದೆಲೆ ಹಂಬುಗಳ ತೋಟಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಇರುವ ಈ ವನಶಂಕರಿ, ಕಾಡುಗಳ ದೇವತೆ, ಅರ್ಥಾತ್ ಬನಶಂಕರಿ ದೇವಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಳ್ಳುವುದರದ ಹಿಂದೆ ಒಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಯಿದೆ.
ಬಹಳ ಹಿಂದೆ ದುರ್ಗಮಾಸುರ ಎಂಬ ರಕ್ಕಸನೊಬ್ಬನು ನಾಲ್ಕೂ ವೇದಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿ, ಹಿಮಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ನಿರಾಹಾರನಾಗಿ ಕೇವಲ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತ ಬ್ರಹ್ಮನ ಕುರಿತು ಘನ ಘೋರವಾದ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮಾಡಿದ. ಅವನ ತಪ್ಪಸ್ಸಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿದ ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವರು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದಾಗ, ವೇದಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ವರವನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ, ಬ್ರಹ್ಮನೂ ಕೂಡಾ ಯಾವುದೇ ಮರು ಮಾತಿಲ್ಲದೇ, ತಥಾಸ್ತು ಎಂದ ಕೂಡಲೇ, ಭೂಲೋಕದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲೋಲ ಕಲ್ಲೋಲ ಏರ್ಪಟ್ಟಿತು. ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ದೇವತಾ ಕಾರ್ಯಗಳೆಲ್ಲವೂ ನಿಂತು ಹೋಗಿ, ಎಲ್ಲಾ ಋಷಿ ಮುನಿಗಳು, ಸಾಧು ಸಂತರರಿಗೆ ತಾವು ಕಲಿತಿದ್ದ ವೇದ ಮಂತ್ರಗಳೆಲ್ಲವೂ ಮರೆತು ಹೋಗಿ ಯಜ್ಞ ಯಾಗಾದಿಗಳು ಅಕ್ಷರಶಃ ನಿಂತು ಹೋದವು. ಹೀಗೆ ಯಜ್ಞ ಯಾಗಾದಿಗಳು ನಿಂತ ಕಾರಣ, ದೇವತೆಗಳಿಗೂ ಸಿಗುತ್ತಿದ್ದ ಹವಿಸ್ಸು ನಿಂತು ಹೋಗಿ ದೇವತೆಗಳ ಶಕ್ತಿಯೂ ಕ್ರಮೇಣ ಕುಂದತೊಡಗಿದ ಪರಿಣಾಮ ಭೂಲೋಕದಲ್ಲಿ ಅರಾಜಕತೆ ಉಂಟಾಗಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಮಳೆ ಬೆಳೆ ಇಲ್ಲದೇ ಕ್ಷಾಮ ಉಂಟಾಗಿ ತುತ್ತು ಅನ್ನಕ್ಕೂ ಪರಿತಪಿಸಬೇಕಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬಂದೊದಗಿತು.
ಭೂಲೋಕದ ಮನುಷ್ಯರು, ಪಶು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಹಸಿವು ಮತ್ತು ನೀರಿನಿಂದ ತತ್ತರಿಸಿ ಪ್ರಾಣ ಬಿಡತೊಡಗಿದರೆ, ಆ ರಾಕ್ಷಸನ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಲೂ ಶಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದ ದೇವಾನು ದೇವತೆಗಳೂ ದಿಕ್ಕೇ ತೋಚದೇ ಸಿಕ್ಕ ಸಿಕ್ಕ ಕಡೆ ಅಡಗಿ ಕುಳಿತುಕೊಂಡರು. ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿದ ಋಷಿ ಮುನಿಗಳು ಒಂದಾಗಿ ತಮ್ಮೆಲ್ಲಾ ಅಳಿದುಳಿದ ಶಕ್ತಿಗಲನ್ನು ಕ್ರೋಢಿಕರಿಸಿ ಹಿಮಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಸಮಭಾವ ಮತ್ತು ಸಮಚಿತ್ತದಿಂದ ಲೋಕಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಶಕ್ತಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಕುರಿತು ನಿರಾಹಾರಿಗಳಾಗಿ ಕಠಿಣ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಆಚರಿಸಿದರು. ಅವರೆಲ್ಲರ ತಪ್ಪಸ್ಸಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ ಪಾರ್ವತಿಯು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಳಾದಾಗ, ಭೂಲೋಕದಲ್ಲಿ ಹಸಿವಿನಿಂದ ಹಲುಬಿ ನರಳುತ್ತಿದ್ದ ನರರು, ಪ್ರಾಣಿ, ಪಶು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಯಾತನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ತಾಯಿ ಹೃದಯದ ಪಾರ್ವತೀ ದೇವಿಯ ಕರುಳು ಚುರುಕ್ ಎಂದಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಅವಳಿಗೇ ಅರಿವಿಲ್ಲದಂತೆ ಆಕೆಯ ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ಅಗಾಧವಾಗಿ ಕಣ್ಣಿರು ಹರಿದು, ಅದೇ ಭೋರ್ಗೆರೆವ ಮಳೆ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಭೂಲೋಕದಲ್ಲಿ ಧಾರಾಕಾರವಾಗಿ ಸುರಿದ ಪರಿಣಾಮ ಎಲ್ಲಾ ಕೆರೆ ಕಟ್ಟೆಗಳು ನದಿಗಳು ಮತ್ತೆ ಮೈದುಂಬಿ ಹರಿಯತೊಡಗಿದವು. ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯು ಪ್ರಕೃತಿಯ ರೂಪ ಧರಿಸಿ ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ಸಸ್ಯ ಹಾಗೂ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಚಿಗುರಿಸಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಆಹಾರ ನೀಡಿದಳು. ಹೀಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಹಸಿವನ್ನು ನೀಗಿಸಿಅಲು ಶಾಕಾಹಾರದ ಆಹಾರವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದ ಕಾರಣ ಆ ದೇವಿಗೆ ಶಾಕಾಂಬರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿತು ಎನ್ನುತ್ತದೆ.
ಮತ್ತೊಂದು ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ, ಬಹಳ ಹಿಂದೆ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಭಯಂಕರ ಕ್ಷಾಮದಿಂದ ತತ್ತರಿಸಿ, ಪಶು ಪಕ್ಷಿ ಪ್ರಜೆಗಳಾದಿಗಳೆಲ್ಲರೂ ನೀರಿಲ್ಲದೇ ಪರಿತಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ದೇವಾನುದೇವತೆಗಳೆಲ್ಲರೂ ಸೇರಿ, ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಮಹೇಶ್ವರನ್ನು ಕಂಡು ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯಿಂದ ಪಾರು ಮಾಡಲು ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರಂತೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಆ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಬನಶಂಕರಿದೇವಿ ಮಾತ್ರಾ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ನೀಡಬಲ್ಲಳು ಎಂದು ಹೇಳಿ ಎಲ್ಲರೂ ಸೇರಿ ತಿಲಕಾರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದು ತಾಯಿ ಬನಶಂಕರಿಯನ್ನು ಕುರಿತು ತಾಯಿ, ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಬೆಳೆಯಿಲ್ಲದೇ, ಯಜ್ಞಯಾಗಾದಿಗಳು ಇಲ್ಲದೇ, ಬದುಕಲು ಬಹಳ ಕಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ದಯವಿಟ್ಟು ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯಿಂದ ಪಾರು ಮಾಡು ಎಂದು ಪರಿ ಪರಿಯಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರೆಲ್ಲರ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಿಂದ ಪ್ರಸನ್ನಳಾದ ಬನಶಂಕರಿ ದೇವಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಳಾಗಿ ಜನರ ನೀರಿನ ದಾಹವನ್ನು ತೀರಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ತನ್ನ ತನುವಿನ ಶಾಖದಿಂದ ಕಾಯಿಪಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ ಜನರ ಸಂಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ನೀಗಿಸಿದಳಂತೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ದೇವಿಗೆ ಶಾಕಾಂಬರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತದೆ.
ಮುಂದೆಂದೂ ಈ ಪ್ರದೇಶ ನೀರಿಲ್ಲದೇ ಕ್ಷಾಮಕ್ಕೆ ಈಡಾಗಬಾರದೆಂದು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹರಿದ್ರಾತೀರ್ಥ, ತೈಲತೀರ್ಥ, ಪದ್ಮತೀರ್ಥ, ಕ್ಷಮಾತೀರ್ಥ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ತೀರ್ಥಕೊಳಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿ ಮಾಡಿದ ಕಾರಣ ಈ ಪ್ರದೇಶ ಸದಾ ನಂದನವನವಾಗಿ ನಿತ್ಯಹದ್ವರ್ಣಗಳಿಂದ ಕಂಗೊಳಿಸುವಂತಾಗಿದೆ.
ನಂತರ ಚಾಲುಕ್ಯರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಮುಂದೆ 18ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಮರಾಠರ ದಳವಾಯಿಗಳು ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಮಾಡಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಗರ್ಜಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಿಂಹದ ಮೇಲೆ ವಿರಾಜಮಾನಳಾಗಿರುವ ಬನಶಂಕರಿಯ ವಿಗ್ರಹವಿದ್ದು ಪ್ರತೀ ದಿನವೂ ನೂರಾರು ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಆಕೆಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆದು ಪುನೀತರಾಗುತ್ತಾರೆ.
ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಪುಷ್ಯ ಮಾಸದ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಂದು (ಜನವರಿ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ) ಅಂದರೆ ಬನದ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಂದು ಇಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಭಕ್ತಾದಿಗಳ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಬನಶಂಕರಿ ಜಾತ್ರೆ ಜಗದ್ವಿಖ್ಯಾತವಾಗಿದ್ದು, ಕೇವಲ ಕರ್ನಾಟಕ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ್ದೇ ನೆರೆಯ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಹರಿದು ಹಂಚಿಹೋಗಿರುವ ಆಕೆಯ ಭಕ್ತರು ಈ ಜಾತ್ರೆಗೆ ಬಂದು ತಾಯಿಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆದು ಪ್ರಸನ್ನರಾಗುತ್ತಾರೆ.
ಈ ಬನಶಂಕರಿ ಜಾತ್ರೆಯ ಅರಂಭವಾಗುವ ಹತ್ತು ದಿನಗಳ ಮುಂಚಿತವಾಗಿಯೇ ಇಲ್ಲಿ ಸಂಭ್ರಮ ಸಡಗರಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಜಾತ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಇಡೀ ಬದಾಮಿ ಪಟ್ಟಣವನ್ನು ಬಗೆ ಬಗೆಯ ಎಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಹೂವುಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸುವುದು ಇಲ್ಲಿನ ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ. ಈ ರಥೋತ್ಸವದ ಹಿಂದಿನ ದಿನ ಪಲ್ಯದ ಹಬ್ಬ (ಪಲ್ಲೇದ ಹಬ್ಬ) ಅರ್ಥಾತ್ ತರಕಾರಿ ಉತ್ಸವ ಎಂದು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಂದು ತಾಯಿ ಬನಶಂಕರಿಗೆ 108 ಬಗೆಯ ತರಕಾರಿಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಖಾದ್ಯಗಳನ್ನು ನೈವೇದ್ಯವಾಗಿ ಸಮರ್ಪಿಸುವುದು ಇಲ್ಲಿನ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದೆ. ಬಾದಾಮಿಯ ಬನಶಂಕರಿಯ ರಥ ಅರ್ಥಾತ್ ತೇರನ್ನು ಎಳೆಯುವ ಮೂಲಕ ಆರಂಭವಾಗುವ ಅದ್ದೂರಿಯ ಜಾತ್ರೆಯ ಸಂಭ್ರಮ ಸಡಗರಗಳು ಸುಮಾರು ಮೂರು ವಾರಗಳ ಕಾಲ ಯಾವುದೇ ಧರ್ಮ, ಜಾತಿಗಳ ಹಂಗಿಲ್ಲದೇ ತಂಡೋಪ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಬಂದು ದೇವಿಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆದು ಕೃತಾರ್ಥರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಜಾತ್ರೆ ನಡೆಯುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಾದಿಗಳ ಮನರಂಜಿಸಲು ನಾನಾ ವಿಧಧ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಗರ್ಜಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಿಂಹದ ಮೇಲೆ ವಿರಾಜಮಾನಳಾದ ಸುಮಾರು 5 ಅಡಿ ಎತ್ತರವಿರುವ, ಕಪ್ಪು ಶಿಲೆಯ ದೇವಿಗೆ ಅಷ್ಟ ಭುಜ, ಕೈಗಳಿವೆ. ಬಲಗೈ ನಲ್ಲಿ ಖಡ್ಗ, ಗಂಟೆ, ತ್ರಿಶೂಲ ಹಾಗು ಲಿಪ್ತಿ ಹಾಗೂ ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಡಮರು, ಡಾಲು, ರುಂಡ ಮತ್ತು ಅಮೃತ ಪಟೇ ಇವೆ. ಈ ದೇವಿ ತ್ರಿನೇತ್ರೆ. ಬನಶಂಕರಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಮಹಾಕಾಳಿ, ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮೀ ಹಾಗು ಮಹಾ ಸರಸ್ವತಿ ಎಂತಲೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ತಾಯಿಯ ಬಲಗೈಯು ಸುಜ್ಞಾನದ ಸಂಕೇತ ಎಡಗೈಯು ಶೌರ್ಯದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಶಿಖರವು ಚೌಕ ಕೋನಾಕಾರವಾಗಿ ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಮೇಲೆರುತ್ತಾ ಹೋಗಿದೆ. ಬೇರೆಲ್ಲಾ ದೇವಾಲಯದ ಗೋಪುರದಂತೆ ಇಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ದೇವರುಗಳ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಇಲ್ಲದಿರುವುದು ಇಲ್ಲಿನ ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕೂ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ದ್ವಾರಗಳು ಇದ್ದು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಸುಂದರವಾಗಿ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಗಿ ಇರುವ ದೀಪಸ್ತಂಭಗಳು ಭಕ್ತರ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಕಾರ್ತಿಕ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಈ ದೀಪ ಸ್ತಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ದೀಪವನ್ನು ಬೆಳಗುತ್ತಾರೆ.
ದೇಶದ ನಾನಾ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಬರುವ ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ದೇವಾಲಯದ ಎದುರಿಗಿರುವ 360 ಅಡಿಗಳ ಚಚ್ಚೌಕಾಕಾರದ ಈ ಕಲ್ಯಾಣಿಯ ಸುತ್ತಲೂ ಇರುವ ಅರವಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡಾರ ಹೂಡುತ್ತಾರೆ. ಹಬ್ಬದ ದಿನ, ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ದೇವಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶ್ರದ್ಧಾ ಭಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಈ ದೇವಿಗೆ ಶರಣಾದಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಕಲ ಅಭಿಷ್ಟಗಳೂ ಈಡೇರುತ್ತವೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇರುವ ಕಾರಣ ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ನಡೆಯುವ ಈ ಜಗದ್ವಿಖ್ಯಾತ ಬನಶಂಕರಿ ಜಾತ್ರೆಗೆ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಬಾಗಲಕೋಟೆಯಿಂದ 40 ಕಿ.ಮೀ, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಿಂದ 125 ಕಿ.ಮೀ ಹಾಗೂ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ 495 ಕಿ.ಮೀ ಗಳಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಬಾದಾಮಿಗೆ ಹೋಗಲು, ಬಾಗಲಕೋಟೆ, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸರ್ಕಾರಿ ಬಸ್ಸುಗಳು ಸೇವೆಯಿದೆ. ಅದೂ ಅಲ್ಲದೇ ರಸ್ತೆಯೂ ಸಹಾ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿರುವ ಕಾರಣ ಬಹುತೇಕ ಭಕ್ತರು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ವಾಹನಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದು ದೇವಿಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಬದಾಮಿಗೆ ಬಂದು ಬನಶಂಕರಿಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆದ ನಂತರ ಭಕ್ತರ ಹಸಿವನ್ನು ನೀಗಿಸಲು ಪ್ರಸಾದದ ವಿತರಣೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದ್ದರೂ, ಅವಲ್ಲಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರಿಗಿನ ಕಲ್ಯಾಣಿಯ ತಟದಲ್ಲಿರುವ ಅರವಟ್ಟಿಕೆಗಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಭಕ್ತರ ಹಸಿವನ್ನು ನೀವಾರಿಸಲು ಕುಳಿತಿರುವ ಈ ಪ್ರೀತಿಯ ಅನ್ನಪೂರ್ಣೆಯಂತಹ ತಾಯಂದಿರ ಅಕ್ಕರೆಯ ಕೈ ಅಡುಗೆಯ ರೊಟ್ಟಿ, ಕಾಯಿ ಪಲ್ಲೆ, ಕಾಳು ಪಲ್ಲೇ, ಅನ್ನಾ ಸಾಂಬಾರ್ ಮೊಸರಿನ ಸವಿಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದವರಿಗೇ ಗೊತ್ತು ಅದರ ಮಜ.
ಇನ್ನೇಕೆ ತಡಾ, ನೆನ್ನೆ ತಾನೇ ಬನದ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯ ಜಾತ್ರೆ ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದು ಇನ್ನೂ ಒಂದೆರಡು ವಾರಗಳ ಕಾಲ ಜಾತ್ರೆಯ ಸಡಗರ ಸಂಭ್ರಮಗಳು ಇರುವುದರಿಂದ ಸಮಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ತಾಯಿ ಬನಶಂಕರಿಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆದು ದೇವಿಯ ಕೃಪಾಶೀರ್ವಾದ ಪಡೆದು ಅದರ ಅನುಭವವನ್ನು ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ತೀರೀ ಅಲ್ವೇ?
ಏನಂತೀರಿ?
ನಿಮ್ಮವನೇ ಉಮಾಸುತ
ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯ. ಈ ಹೆಸರು ಕೇಳಿದೊಡನೆಯೇ ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣ ಮುಂದೆ ಬರುವುದು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕ್ಷಾತ್ರ ತೇಜದ ಸಮರ್ಥ ಅಡಳಿತಗಾರ. ಸಾವಿರಾರು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಿದ ಮಹಾನ್ ನಾಯಕ, ಮುತ್ತು ರತ್ನ ಪಚ್ಚೆ ಹವಗಳನ್ನು ರಸ್ತೆಯ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಬಳ್ಳ ಬಳ್ಳಗಳಲ್ಲಿ ಮಾರುತ್ತಿದ್ದಂತಹ ಸುವರ್ಣಯುಗದ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದ ರಾಜ. 16 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪುರ ಸುಲ್ತಾನರು, ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರನ್ನು ಬಗ್ಗು ಬಡಿದಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಉತ್ತರದ ಮೊಘಲರ ಅಧಿಪತಿ ಬಾಬರನಿಗೂ ಹುಟ್ಟಿಸಿದ ಕರ್ನಾಟಕದ ಕೆಚ್ಚೆದೆಯ ಹಿಂದೂ ಹುಲಿಯಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ವಿದೇಶಿಗರೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮವಾದ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಬೆಳಸಿಕೊಂಡು ಯುರೋಪ್ ಮತ್ತು ಏಷ್ಯಾದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸರಿ ಸಾಟಿಯಾಗಿ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದ ಭಾರತದ ಹಿಂದೂ ಹೃದಯ ಸಾಮ್ರಾಟ. ಅಂತಹ ಧೀರರ ಜನ್ಮ ದಿನದಂದು ಅವರ ಯಶೋಗಾಥೆಯನ್ನು ಮೆಲುಕು ಹಾಕೊಣ.
ಒರಿಸ್ಸಾದ ದೊರೆಗಳು ನೆಲ್ಲೂರಿನವರೆಗೆ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೆ, ಬಿಜಾಪುರದ ಸುಲ್ತಾನರೂ ಸಹಾ ತನ್ನ ರಾಜ್ಯದ ಗಡಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಹೊಂಚು ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದನು. ಇಂತಹ ಸಂಧಿಗ್ಧ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರಿಗೆ ತಂದೆಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಿಂತು ರಾಯರಿಗೆ ಸಕಲ ರೀತಿಯಲ್ಲೂ ಬೆಳೆಯಲು ಬೆಂಗಾವಲಿನಂತೆ ನಿಂತು ಬೆಳಸಿದ ಕೀರ್ತಿ ಶ್ರೀ ತಿಮ್ಮರಸು ಅವರದ್ದಾಗಿದೆ. ರಾಯರು ಪಟ್ಟವೇರಲು ಕಾರಣೀಭೂತನಾಗಿದ್ದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಅವರ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದು ಅತ್ಯಂತ ಶ್ಲಾಘನಿಯವಾಗಿದೆ.
1512-1518ರ ಮಧ್ಯೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರು ಒಡಿಸ್ಸಾ ದೊರೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಐದು ಅಭಿಯಾನಗಳ ಕಳಿಂಗ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ವಂಶದ ಒಡೆಯರಾಜು ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಮನೆತನದ ಗಜಪತಿಗಳ ರಾಜ್ಯ ವಿಶಾಲವಾಗಿದ್ದು ಇಂದಿನ ಆಂಧ್ರ ಮತ್ತು ತೆಲಂಗಾಣ ಪ್ರದೇಶದ ಜೊತೆಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಒರಿಸ್ಸಾವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಗಜಪತಿ ಪ್ರತಾಪ ರುದ್ರದೇವನ ಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ ತೆಲಂಗಾಣ ಪ್ರದೇಶದತ್ತ ತನ್ನ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಆ ದೊರೆಗಳು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ನೆಲ್ಲೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಜೇಯ ಕೋಟೆ ಎಂದೇ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಉದಯಗಿರಿ ಕೋಟೆಯ ಮೇಲೆ 1512ರಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಸುಮಾರು ಒಂದು ವರ್ಷದವರೆಗೂ ಮುತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ಹಾಕಿದರು. ಕೋಟೆಯಿಂದ ಹೊರಬರಲಾರದೇ, ಗಜಪತಿಯ ಸೈನ್ಯ ಹಸಿವಿನಿಂದ ಶಿಥಿಲವಾಗ ತೊಡಗಿತು. ಒಂದು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೋಟೆಗೆ ಲಗ್ಗೆ ಹಾಕಿ ಸುಮ್ಮನೆ ಕೂರಬೇಕಾಗಿ ಬಂದ ವಿಜಯನಗರ ಸೈನ್ಯವೂ ಯುದ್ದದಿಂದ ವಿಮುಖರಾಗ ತೊಡಗಿದಾಗ, ಮಂತ್ರಿ ತಿಮ್ಮರಸು ಕಾವಲಿಲ್ಲದ ಪೂರ್ವದ ದ್ವಾರದ ರಹಸ್ಯ ಒಳದಾರಿಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿದು ಅದರ ಮೂಲಕ ವಿಜಯನಗರದ ಸೇನೆಯನ್ನು ಕೋಟೆ ಒಳಗೆ ಒಳನುಗ್ಗಿಸಿ ಆ ಕಾಲದ ಅತಿ ಸಮರ್ಥ ಕತ್ತಿ ವರಸೆಗಾರ ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದ್ದ ಪ್ರತಾಪರುದ್ರದೇವನ ಮಗ, ಯುವರಾಜ ವೀರಭದ್ರನನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ ಮೂಲಕ 1513ರಲ್ಲಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಮಂತ್ರಿ ತಿಮ್ಮರಸುವಿನನ್ನು ಕೊಂಡವೀಡು ಪ್ರಾಂತದ ಮಾಂಡಲೀಕನಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನು ಪತ್ನಿಯರಾದ ತಿರುಮಲಾ ದೇವಿ ಮತ್ತು ಚಿನ್ನಮ ದೇವಿಯರೊಂದಿಗೆ ತಿರುಪತಿಯಲ್ಲಿ ತಿಮ್ಮಪ್ಪನ ದರ್ಶನ ಮಾಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಸ್ವಾಮಿಗೆ ವಜ್ರಖಚಿತ ಕಿರೀಟಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಚಿನ್ನದ ಖಡ್ಗಗಳವರೆಗೆ ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಮೌಲ್ಯದ ಹಲವಾರು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ನೀಡಿ ವಿಜೃಂಭಿಸಿದರು. ಇದರ ಕುರುಹಾಗಿಯೇ ಇಂದಿಗೂ ಸಹಾ ತಿಮ್ಮಪ್ಪನ ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯ ಮತ್ತು ಅವರ ಇಬ್ಬರು ಪತ್ನಿಯರೊಂದಿಗೆ ತಿರುವ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಗಮನಾರ್ಹ. ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜಮಂಡ್ರಿಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಾಗ, ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರು ಸಿಂಹಾಚಲಕ್ಕೆ ತೆರಳಿ ನರಸಿಂಹ ಸ್ವಾಮಿಗೆ ನಮನ ಸಲ್ಲಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಯೂ ದಾನ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಪೊಟ್ನೂರಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವಿಜಯಗಳ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ವಿಜಯದ ಸ್ತಂಭವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.
ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರೊಬ್ಬರು ದೂರದೃಷ್ಣಿಯ ಮಹಾನ್ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಪರಮ ಸಹಿಷ್ಣುವಾಗಿದ್ದಕ್ಕೆ ಕುರುಹಾಗಿ ಹಜಾರ ರಾಮ ದೇವಸ್ಥಾನ ಅಲ್ಲದೇ, ಹಂಪೆಯ ವಿಠ್ಥಲಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನದ ನಿರ್ಮಾಣದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶ್ರೇಯ ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಅವರು ನಾಗಲಾಪುರಂ ಎಂಬ ಹೊಸ ನಗರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದರು.
ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರು ಗತಿಸಿ ಇಂದಿಗೆ ಐದಾರು ಶತಮಾನಗಳು ಕಳೆದು ಹೋಗಿದ್ದರೂ, ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವಂತೆ ಇವನಾರವ ಇವನಾರವನೆಂದೆನಿಸದಿರಯ್ಯಾ. ಇವ ನಮ್ಮವ ಇವ ನಮ್ಮವ ಇವ ನಮ್ಮವನೆಂದೆನಿಸಯ್ಯಾ ಎಂದು ಕನ್ನಡಿಗರು, ತೆಲುಗರು, ತುಳುವರು, ತಮಿಳರು, ಒರಿಸ್ಸಾದವರು ಹೀಗೆ ದೇಶದ ಬಹುತೇಕರು ಈತ ನಮ್ಮ ಹೆಮ್ಮೆಯ ರಾಜ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡು ಸಂಭ್ರಮ ಪಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದರೆ, ಒಬ್ಬನ ಉಪಸ್ಥಿತಿಗಿಂತ ಆತನ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಅತನನ್ನು ನೆನಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಆತ ಶ್ರೇಷ್ಠನಾಗಿರಲೇ ಬೇಕಲ್ಲವೇ? ಹೌದು ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ, ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರು ಕೇವಲ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಲ್ಲದೇ ಬಹುಶಃ ಈ ಜಗತ್ತು ಕಂಡ ಮಹಾನ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಎಂದರೂ ಅತಿಶಯವಲ್ಲ ಅಲ್ವೇ?
ಈ ಧನುರ್ಮಾಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವಿನನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ದರ್ಶನ ಮಾಡಿದಲ್ಲಿ ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ದರ್ಶನದ ಭಾಗ್ಯ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ನಾವಿಂದು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು 50-55 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಕೆಂಪೇಗೌಡರ ಊರಾದ ಮಾಗಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಚೋಳರ ಕಾಲದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ದೇವಾಲಯವಾದ ತಿರುಮಲೈ ಶ್ರೀ ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿಯ ದರ್ಶನವನ್ನು ಈ ಧರ್ನುರ್ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಲ್ಲಿಂದಲೇ ಮಾಡೋಣ ಬನ್ನಿ.
ಮಾಂಡವ್ಯ ಋಷಿಗಳಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರ ಮಾಂಡವ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರ ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮಾಂಡವ್ಯಕುಟಿ ಎಂದಿಂದ್ದು ನಂತರ ಜನರ ಆಡು ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಅಪಭ್ರಂಷವಾಗಿ ಮಾಕುಟಿ, ಮಾಗುಡಿ ನಂತರ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮಾಗಡಿ ಎಂದಾಗಿದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಸ್ಥಳೀಯರು. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಅಷ್ಟಶೈಲಗಳಿಂದಲೂ, ಅಷ್ಟ ತೀರ್ಥಗಳಿಂದಲೂ, ಪವಿತ್ರ ಕಣ್ವಾ ನದಿಯಿಂದಲೂ ಕೂಡಿದ ದಿವ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ. ಮಾಂಡವ್ಯ, ಕಣ್ವ, ಶುಕ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಮಹಿಮಾವಂತ ಮುನಿಗಳ ತಪೋಭೂಮಿ, ಪುಣ್ಯಭೂಮಿಯಾಗಿದ್ದು, ಸುಂದರ ಗಿರಿಕಾನನಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ರಮ್ಯತಾಣವಾಗಿದೆ. ಮಾಂಡವ್ಯ ಎಂಬ ಋಷಿಗಳು ತಿರುಪತಿಗೆ ಹೋಗಿ ಶ್ರೀ ಶ್ರೀನಿವಾಸನನ್ನು ಕುರಿತು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದಾಗ, ಅವರ ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿದ ಶ್ರೀ ವೆಂಕಟಾಚಲಪತಿಯು ಸ್ವರ್ಣಾಚಲಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ತನ್ನನ್ನು ಆರಾಧಿಸಿದಲ್ಲಿ ಅನುಗ್ರಹಿಸುತ್ತೇನೆಂದು ಹೇಳಿದಾಗ, ಆದರಂತೆ, ಮಾಂಡವ್ಯ ಋಷಿಗಳು ಸ್ವರ್ಣಾಚಲಕ್ಕೆ ಬಂದು ಒಂದು ಕುಟೀರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಂಡು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವಾಗ ಅದೊಮ್ಮೆ ಸ್ವಪ್ನದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸರು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಉದ್ಭವ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ನನ್ನನ್ನು ನಿತ್ಯವೂ ಆರಾಧಿಸಿದರೆ ನಿನ್ನೆಲ್ಲಾ ಇಷ್ಟಾರ್ಥಗಳು ಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿ ಮೋಕ್ಷ ಲಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ, ಮಾಂಡವ್ಯ ಋಷಿಗಳು ಅಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮವನ್ನು ನಂತರ ಅಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ವೇಂಕಟೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಾಡಿ ವಸಿಷ್ಠ ಮಹರ್ಷಿಗಳ ಜೊತೆ ಶ್ರೀ ವೇಂಕಟೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಆರಾಧಿಸಿ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಈ ತಿರುಮಲೆಯಲ್ಲಿ ಪಡೆದರೆಂದು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ತಿರುಪತಿಗೆ ಹೋಗಲಾಗದವರು ಈ ತಿರುಮಲೆಯ ಶ್ರೀ ಪಶ್ಚಿಮ ವೆಂಕಟಾಚಲಪತಿ ದರ್ಶನ ಮಾಡಿದಲ್ಲಿ, ತಿರುಪತಿ ತಿಮ್ಮಪ್ಪನ ದರ್ಶನ ಮಾಡಿದಷ್ಟೇ ಪುಣ್ಯ ಲಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದೇ ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿಯೂ ದೇವರನ್ನು ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖವಾಗಿಯೋ ಇಲ್ಲವೇ ಉತ್ತರಾಭಿಮುಖವಾಗಿಯೋ ಪ್ರತಿಷ್ಟಾಪನೆ ಮಾಡುವುದು ಸಹಜವಾಗಿದ್ದು ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಉಳಿದ ಎಲ್ಲಾ ದೇವರುಗಳೂ ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖವಾಗಿದ್ದರೆ, ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪ್ರಮುಖ ದೇವರಾದ ಸುಮಾರು 4.5 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ವಿಜಯನಗರ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿಯ ವಿಗ್ರಹ ಮಾತ್ರ ಪಶ್ಚಿಮಾಭಿಮುಖವಾಗಿರುವುದು ಇಲ್ಲಿನ ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವರ ಮುಂದೆ ಮಾಂಡವ್ಯರು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆನ್ನಲಾದ ಸ್ವಾಮಿ ಸ್ವಯಂಭೂ ರೂಪದ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನೇ ಮೂಲ ದೇವರೆಂದೇ ಅಲ್ಲಿಯ ಅರ್ಚಕರು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಎಷ್ಟೇ ಕೊಡ ನೀರಿನ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿದರೂ ಆ ನೀರು ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಇದುವರೆವಿಗೂ ರಹಸ್ಯವಾಗಿಯೇ ಇದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ನವರಂಗದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀದೇವಿ ಸಮೇತ ಶ್ರೀ ಸ್ವಾಮಿಯ ಉತ್ಸವ ಮೂರ್ತಿ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾಗಿದ್ದು ಸ್ವಾಮಿಯ ಎಡಗಡೆಗೆ ಅರ್ಥಾತ್ ಹಿಂದೆ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಇದ್ದರೆ, ಮುಂದೆ ಬಲದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಸೀತಮ್ಮನವರು ಇದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಾಮಿಯ ಎದುರಿಗೆ ಹನುಮ-ಗರುಡರ ದೊಡ್ಡ ಕೆತ್ತನೆಗಳೂ, ಅದರ ಸುತ್ತ ಶ್ರೀ ರಾಮ, ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರು, ಇತರ ಆಳ್ವಾರುಗಳು ಮತ್ತು ವೈಷ್ಣವ ಭಕ್ತರ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಗರ್ಭಗೃಹಗಳಲ್ಲಿ ನಯನಮನೋಹರವಾಗಿವೆ.
ಶ್ರೀ ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿಯ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಹಿಂದೆಯೇ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿರುವ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿರುವ ಭವ್ಯವಾದ ಶ್ರೀ ರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ಇದ್ದು ಈ ದೇವರನ್ನು ಮಾಗಡಿರಂಗ, ಮಕ್ಕಳರಂಗ, ಮೂಲರಂಗ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರಲ್ಲದೇ, ಈ ರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿಯು ದಿನೇ ದಿನೇ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇರುವ ಕಾರಣ ಇದನ್ನು ಬೆಳೆಯುವರಂಗ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಅಲ್ಲಿನ ಅರ್ಚಕರು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಬೆಳೆಯುವ ರಂಗನ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ಅರ್ಚಕರು ಮುಖ ನೋಡಿದ ತಕ್ಷಣವೇ ಅವರ ಆಗು ಹೋಗುಗಳನ್ನು ಕರಾರುವಾಕ್ಕಾಗಿ ಹೇಳುವುದು ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಅದರ ಜೊತೆ ಅಲ್ಲಿನ ಫಲಕಗಳ ಮೇಲೆ ಬರೆಯುವ ಹಿತವಚನಗಳು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಅಪ್ಯಾಯಮಾನವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯದ ಬಲಭಾಗಕ್ಕೆ ಅನತಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಸ್ತಂಭಗಿರಿ ಎಂದು ಹೆಸರಾದ ಶ್ರೀ ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಟ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಭಕ್ತ ಪ್ರಹ್ಲಾದನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ ಕಂಬದ ಮುಂದಿರುವ ಯೋಗಾನರಸಿಂಹನನ್ನು ಕಂಬದ ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ದೇಶದ ಹಲವೆಡೆ ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಅಥವಾ ವಿಶೇಷ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಮಿಯ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳು ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ತಿರುಮಲೈ ಶ್ರೀರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯದ ಹೊರಗಿರುವ ಮರಗಳು, ಧ್ವಜಪಟ ಕಂಬ, ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು ಬೇಧಿಸಿ ಪ್ರತಿ ದಿನವೂ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳು ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿಯ ಪಾದದಿಂದ ಶಿರದವರೆಗೆ ಚುಂಬಿಸುವುದು ಇಲ್ಲಿನ ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರಾಯಣ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಮುಳುಗುವ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ರಶ್ಮಿ ಮೊದಲು ಸ್ವಾಮಿಯ ಶಿರದ ಮೇಲಿನ ಕಿರೀಟವನ್ನು ಪ್ರಜ್ವಲಿಸಿ ನಂತರ ಮೂರ್ತಿಯ ಮುಂದಿರುವ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಸೂರ್ಯಕಿರಣಗಳು ಚುಂಬಿಸಿ, ಆನಂತರ ನೇರವಾಗಿ ತಿರುಮಲೆ ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿ ಮೂರ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ರಂಗನ ಮೂರ್ತಿ ಚಿನ್ನದಂತೆ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುವುದನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತಲು ನೋಡುವುದಕ್ಕೆ ಮಹದಾನಂದವಾಗುತ್ತದೆ.
ಏಕಾದಶಿ ವ್ರತದ ಅಂಗವಾಗಿ, ಏಕಾದಶಿಯ ಹಿಂದಿನ ದಿನ ದಶಮಿಯಂದು ಕೇವಲ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಒಂದು ಹೊತ್ತು ಮಾತ್ರವೇ ಊಟ ಮಾಡಿ, ಸಕಲ ಭೋಗಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ಏಕಾದಶಿಯಂದು ಇಡೀ ದಿನ ಉಪವಾಸವಿದ್ದು, ಮಾರನೆಯ ದಿನ ದ್ವಾದಶಿಯಂದು ನಿತ್ಯಕರ್ಮ ಮುಗಿಸಿ ಭೋಜನ ಮಾಡುವುದು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಉಪವಾಸ ಎಂದರೆ ಆಹಾರ ಸೇವಿಸದಿರುವುದು ಎಂಬುದೊಂದು ಅರ್ಥವಾದರೆ ಇನ್ನೊಂದು ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಭಗವಂತನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವುದು ಎಂಬ ಅರ್ಥ ಬರುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಶುಚಿರ್ಭೂತನಾಗಿ ಎಡಬಿಡದೆ ಭಗವಂತನ ಸ್ಮರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ಎಂದರ್ಥವಾಗಿದೆ. ಹೀಗೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಏಕ ಕಾಲಕ್ಕೆ ದೇಹಕ್ಕೆ ವಿಶ್ರಾಂತಿ, ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಭಗವನ್ನಾಮ ಸ್ಮರಣೆಯಿಂದ ಶಾಂತಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.
ಉಳಿದೆಲ್ಲಾ ಏಕಾದಶಿಗಿಂತಲೂ ಪುಷ್ಯಮಾಸದ ಶುಕ್ಲಪಕ್ಷದಂದು ಬರುವ ವೈಕುಂಠ ಏಕಾದಶಿಯು ಅತ್ಯಂತ ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ. ಈ ದಿನದಂದು ವೈಕುಂಠದ (ಸ್ವರ್ಗ ಲೋಕ ಅಥವಾ ವಿಷ್ಣುವಾಸ ಸ್ಥಾನ) ಬಾಗಿಲು ತೆರೆದಿರುವ ದಿನ ಎಂಬ ಪ್ರತೀತಿ ಇರುವುದರಿಂದ ಅಂದು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಇರುವ ವಿಷ್ಣು ಅಥವಾ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಸ್ವಾಮಿಯ ದರ್ಶನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಸ್ವರ್ಗ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಅಂದು ಬಹುತೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಉತ್ಸವ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಎತ್ತರದ ಉಯ್ಯಾಲೆಯಲ್ಲಿ ತೂಗಿ ಹಾಕಿ ಅದರ ಕೆಳಗೆ ಸ್ವರ್ಗದ ಬಾಗಿಲಿನಂತ ಅಲಂಕರಿಸಿ ಅದರ ಕೆಳಗೆ ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಹಾದು ಹೋಗುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಈ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ, ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಹೊಳೆಯುವುದು, ಅರೇ ಇದೇನಿದು? ಈ ಸಣಕಲ ದೇಹದ ಮಾವುತನು ಅಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಆನೆಯನ್ನು ಟ್ರಕ್ಕಿನೊಳಗೆ ದೂಡುತ್ತಿದ್ದಾನಾ? ಎಂದು ಹುಬ್ಬನ್ನು ಹಾರಿಸತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ನಿಜ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಅಲ್ಲಿ ಮಾವುತನ ಕೈ ಆಸರೆ ಕೇವಲ ನಿಮಿತ್ತ ಮಾತ್ರವಾಗಿದ್ದು ಆನೆಯ ತನ್ನ ಬಲದಿಂದ ಟ್ರಕ್ಕನ್ನು ಹತ್ತುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಆನೆಗೆ ತನ್ನ ಸ್ವಸ್ವಾಮರ್ಥ್ಯದ ಮೇಲೆ ನಂಬಿಕೆ ಇರದ ಕಾರಣ, ಮಾವುತನ ಕೈ ತನ್ನ ಬೆನ್ನಿನ ಮೇಲೆಿ ಕೈ ಇಟ್ಟಿರುವ ತನ್ನ ಯಜಮಾನ ಸದಾ ಕಾಲವೂ ತನ್ನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಇರುತ್ತಾನೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾಸ ಇಟ್ಟು ಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಆನೆಯು ನಿರ್ಭಯವಾಗಿ ಟ್ರಕ್ಕನ್ನು ಹತ್ತಬಹುದು ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಟ್ರಕ್ಕನ್ನು ಹತ್ತುತ್ತದೆ.
ತ್ರೇತಾಯುಗದಲ್ಲೂ ಹನುಮಂತ ಮತ್ತು ಜಾಂಬವಂತನ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಪ್ರಸಂಗವನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ವನವಾಸದಲ್ಲಿದ್ದ ಸೀತೆಯನ್ನು ಮಾಯಾ ಜಿಂಕೆಯ ಮೋಹವೊಡ್ಡಿ, ಮೋಸದಿಂದ ರಾವಣ ಕದ್ದೊಯ್ದಿರುತ್ತಾನೆ. ಚಿನ್ನದ ಜಿಂಕೆಯ ಭೇಟೆಯಾದ ನಂತರ ಕಾಡಿನ ತಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಬಂದು ಮಡದಿ ಸೀತಾಮಾತೆ ಕಾಣದಿದ್ದಾಗ, ವೈದೇಹೀ ಏನಾದಳೂ? ಎಂದು ಪರಿತಪಿಸುತ್ತಾ ಆಕೆಯನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿರಲು ಅವರಿಗೆ ಕಿಷ್ಕಿಂದೆಯಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತನ ಮತ್ತು ಸುಗ್ರೀವನ ಪರಿಚಯವಾಗಿ ನಂತರ ಜಟಾಯುವಿನ ಮೂಲಕ ಸೀತಾ ಮಾತೆಯನ್ನು ರಾವಣನು ಕದ್ದೊಯ್ದಿರುವ ವಿಷಯ ತಿಳಿದು ಸಮಸ್ಥ ಕಪಿ ಸೇನೆ ರಾಮೇಶ್ವರದ ಸಮುದರ ತಟದಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಸಾಗರದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಲಂಕೆಗೆ ಹೇಗೆ ಹೋಗುವುದು ಎಂದು ಯೋಚಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ಜಾಂಬವಂತನಿಗೆ ಥಟ್ ಎಂದು ಆಲೋಚನೆ ಹೊಳೆದು, ದೂರದಲ್ಲಿ ರಾಮನ ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಹನುಮಂತನಿಗೆ ಸಮುದ್ರೋಲಂಘನ ಮಾಡಿ ಸೀತಾಮಾತೆಯನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಬರಲು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾನೆ.
ತನ್ನ ಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಅರಿವಿಲ್ಲದಿದ್ದಂತಹ ಹನುಮಂತ ಈ ಕೆಲಸ ನನ್ನಿಂದಾಗದು ಎಂದು ಹೇಳಿದಾಗ ವಯೋವೃದ್ಧ ಜಾಂಬವಂತ ಹನುಮಂತನ ಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಒಂದೊಂದಾಗಿ ವರ್ಣಿಸಿ ಹನುಮಂತನಿಗೆ ತನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಮೇಲೆ ನಂಬಿಕೆ ಹುಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಬೃಹದಾಕಾರವಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಅಂಜನೀ ಪುತ್ರ ಆಂಜನೇಯ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟಿ ಸೀತಾಮಾತೆಯನ್ನು ಹುಡುಕಿ ನಂತರ ಅರ್ಧ ಲಂಕೆಯನ್ನು ದಹನ ಮಾಡಿದ್ದು ಈಗ ಇತಿಹಾಸ.
ನಮ್ಮ ನಿಮ್ಮ ನಡುವೆ ಅದೆಷ್ಟೋ ಈ ರೀತಿಯ ಜನರು ಇದ್ದಾರೆ. ಅವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಅರಿವಿಲ್ಲದೆ ಅಥವಾ ತಮ್ಮನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಇಲ್ಲವೇ ಪ್ರೇರೇಪಿಸುವವರು ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ ಸುಮ್ಮನಾಗಿರುವವರೇ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರು ಇರುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಸಣ್ಣ ಉದಾಹರಣೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದರೆ, ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಅಚಾನಕ್ಕಾಗಿ ಯಾರಿಗೋ ಅಪಘಾತವಾಗಿ ಜೀವನ್ಮರಣ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ ಕೆಲವರು ನಮಗೇಕೆ ಉಸಾಬರಿ ಎಂದು ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವವರು ಕೆಲವರಾದರೆ, ಇನ್ನೂ ಹಲವರು ಆ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದು ಅದನ್ನೇ ನೋಡುತ್ತಾ ಮಮ್ಮಲ ಮರುಗುವವರಾದರೇ, ಇನ್ನೂ ಕೆಲವರು ಕೂಡಲೇ ತಮ್ಮ ಮೋಬೈಲ್ ತೆಗೆದು ಆದರ ಚಿತ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಮಾಡಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿಬಿಟ್ಟು ಸಹಾಯವನ್ನು ಯಾಚಿಸುವುದೂ ಉಂಟು. ಆದರೆ ಅವರಲ್ಲೊಬ್ಬ ಹೃದಯವಂತ ಮನುಷ್ಯ ತಮ್ಮೆಲ್ಲಾ ಕೆಲಸ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಬದಿಗೊತ್ತಿ ಮಾನವೀಯತೆಯ ದೃಷ್ಛಿಯಿಂದ ಕೂಡಲೇ ಗಾಯಾಳುವಿನ ಬಳಿ ಧಾವಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ನೀರನ್ನು ಕುಡಿಸಲು ಮುಂದಾಗಿದ್ದೇ ತಡಾ, ಹತ್ತಾರು ಮಂದಿಯೂ ತಮ್ಮ ಸಹಾಯವನ್ನು ಮಾಡಲು ಮುಂದಾಗಿ ಕೂಡಲೇ ಹತ್ತಿರದ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡುವುದಲ್ಲದೇ ಸ್ಥಳೀಯ ಆರಕ್ಷಕರಿಗೆ ಕರೆ ಮಾಡಿ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಾರೆ.
ಆ ಒಬ್ಬ ಹೃದಯವಂತ ಮನುಷ್ಯ ಸಹಾಯ ಹಸ್ತವನ್ನು ಚಾಚಲು ಮುಂದಾಗುವವರೆಗೂ ಉಳಿದವರೆಲ್ಲರೂ ಬೇರೆಯವರ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆಯೇ ಹೊರತು, ತಾವೇ ಸಹಾಯ ಹಸ್ತವನ್ನು ಚಾಚಲು ಮುಂದಾಗಿರುವುದಲ್ಲ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಬಹುತೇಕರು ಯಾರಾದರೂ ಬೆಂಬಲಿಸಿದರೆ ಅಥವಾ ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದ್ದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವೇ ಅವರಲ್ಲಿನ ಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು ಜಾಗೃತವಾಗಿ ಕೆಲವವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಾರೆ.
ತಿರುಮಲ ತಿರುಪತಿ ಎಂದರೆ ಶ್ರೀ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವಿರುವ ಸ್ಥಳ ಎಂದಷ್ಟೇ ಬಹುತೇಕರ ಭಾವನೆಯಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಾಲಯವು ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರಧಾನ ಆಕರ್ಷಣೆಯೂ ಹೌದಾದರೂ ಅದರ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ತಿರುಮಲ ಬೆಟ್ಟ ಹಾಗೂ ತಿರುಪತಿ ನಗರದ ಸುತ್ತ ಮುತ್ತ ಸಾಕಷ್ಟು ರಮಣೀಯವಾದ ಸ್ಥಳಗಳು ಇದ್ದು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕರು ಗಮನಿಸದಿರದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ಪ್ರತಿಮೆ ಇದೆ. ನಾವಿಂದು ಕುಳಿತಲ್ಲಿಂದಲೇ ಆ ಸ್ವಾಮಿಯ ದಿವ್ಯ ದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆಯೋಣ ಬನ್ನಿ.
ಒಂದೊಂದೇ ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ದಾಟುತ್ತಾ ಅರ್ಧ ದಾರಿ ಕ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ವಿಶಾಲವಾದ ಎತ್ತರೆತ್ತರದ ಬೆಟ್ಟ ಗುಡ್ಡಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಡಿನ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಂಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಾರೋ ಸ್ವಾಮಿಯ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕೆತ್ತಿರುವಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದಾದರೂ ಅದು ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ಸರಿ ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿದಾದ ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳ್ಳಗಿನ ಮೋಡಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಇರುವ ಈ ಸ್ವಾಮಿಯ ಬಳಿ ಹೋಗುವುದೇ ಒಂದು ಹರಸಾಹಸವೇ ಸರಿ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಕಷ್ಟಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಧೈರ್ಯದಿಂದ ಆ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ, ಸೊಂಟಕ್ಕೆ ಹಗ್ಗ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಸ್ವಾಮಿಗೆ ಹಾರವನ್ನು ಹಾಕಿ ಹಾಲಿನಿಂದ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿ ಪೂಜಿಸುವುದನ್ನು ನೋಡಿದರೇ ಎದೆ ಘಲ್ ಎನಿಸುವಂತಿರುವಾಗ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುವ ಭಕ್ತಾದಿಗಳಿಗೆ ನಿಜಕ್ಕೂ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ನಮಸ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಹೇಳಲೇ ಬೇಕು.
ಚಿಕ್ಕವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅಮ್ಮನಿಂದ ಕಲಿತಿದ್ದ ಹಾಡುಗಳು ಆಕೆಗೆ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ಸುಶ್ರಾವ್ಯವಾಗಿ ಬೀದಿ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತಾ ಭಿಕ್ಷೆ ಎತ್ತಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡತೊಡಗಿದಳು. ದಿನೇ ದಿನೇ ಅನಾಥ ಮಕ್ಕಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಏರತೊಡಗಿತು. ಆಕೆಯ ಈ ಪರಿಶ್ರಮವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ ಆ ಊರಿನ ಆನೇಕರು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ ಪರಿಣಾಮ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಹಡಪ್ಸಾರ್ ಎಂಬ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ‘ಸನ್ಮತಿ ಬಾಲನಿಕೇತನ್’ಎಂಬ ಮೊದಲ ಬೀದಿಯ ಮಕ್ಕಳ ಸುಂದರವಾದ ಅನಾಥಾಶ್ರಮ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು. ನೋಡ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಆ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿನ ಮಕ್ಕಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಒಂದೂವರೆ ಸಾವಿರವನ್ನೂ ಮೀರಿತ್ತು. ಆಶ್ರಮದ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪ್ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಪಾತದ ನೆರಳು ಬೀಳಬಾರದು ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಮಗಳಾದ ಮಮತಾಳನ್ನು ಬೇರೆಯ ಅನಾಥಾಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸರ್ಕಾರದ ಯಾವುದೇ ಅನುದಾನಕ್ಕೂ ಕೈ ಚಾಚದೇ, ಕೇವಲ ಸೇವಾಸಕ್ತ ದಾನಿಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ಈ ಅನಾಥಾಶ್ರಮವನ್ನು ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಉತ್ತಮವಾದ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ನೀಡುವ ಜವಾಬ್ಧಾರಿಯನ್ನು ಆಕೆಯೇ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಪರಿಣಾಮ ಆಕೆಯ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಓದಿ ಬೆಳೆದವರು ಹಲವರು ವೈದ್ಯರು, ಕೃಷಿಕರು, ದೇಶ ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಾಗಿದ್ದೂ ಎಲ್ಲರೂ ಆಕೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಹೆತ್ತಮ್ಮನಿಗಿಂತಲೂ ಪ್ರೀತಿಯಾಗಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ಕೇವಲ 4ನೇ ತರಗತಿ ಓದಿದ್ದ ಹಳ್ಳಿಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಿಂಧುವಾಗಿದ್ದವಳು ಈಗ ಸಿಂಧೂತಾಯಿ ಆಗಿ ಬದಲಾಗಿದ್ದರು. ಆಕೆಯ ಈ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿ ಹತ್ತು ಹಲವಾರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ, ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಆಕೆಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿತ್ತು. ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳೇ ಈಕೆಯ ಸಾಧನೆಗೆ ಬೆರಗಾಗಿ ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿದ್ದರು. ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದಿಂದಲೂ ಆಕೆ ಬಸವಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಭಾಜನರಾಗಿದ್ದರು. ಸುಮಾರು 750 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಗೌರವಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರೂ, ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಬಂದಾಗ ಹಿಗ್ಗದೇ ಕಷ್ಟ ಬಂದಾಗ ಕುಗ್ಗದೇ ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ ಎಂದು ತನ್ನ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲೇ ತನ್ನ ಸಾವಿರಾರು ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ನೂರಾರು ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಇದ್ದ ಅನಾಥ ಮಕ್ಕಳ ಪಾಲಿನ ಆಯಿ ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್ ಆವರಿಗೆ ತಮ್ಮ 73 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ವಯೋಸಹಜ ಖಾಯಿಲೆಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ಆಕೆಯನ್ನು ಪುಣೆಯ ಖಾಸಗೀ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು.
ಕಡು ಬಡತನದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದು ಅಪಾರ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿಯೂ ಅವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಮೆಟ್ಟಿ ನಿಂತು ಸಾವಿರಾರು ಅನಾಥ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಅಕ್ಕರೆಯ ಅಯಿಯಾಗಿದ್ದ ಸಿಂಧೂ ತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್ ಎಂದೂ ಯಾರನ್ನೂ ಜಾತಿ, ಧರ್ಮದ ಬೇಧ ಮಾಡಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾರನ್ನೂ ಮತಾಂತರ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.
ಹೆತ್ತವರಷ್ಟೇ ಅಮ್ಮಯೇನಲ್ಲ ಸಾಕಿ ಸಲಹಿದವರೂ ಅಮ್ಮನೇ. ದೇವಕಿ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ಜನ್ಮದಾತೆಯಾದರೂ ಆತನನ್ನು ಸಾಕಿ ಸಲಹಿ ಬೆಳದಿದ ಯಶೋಧೆಯೂ ಆತನಿಗೆ ತಾಯಿಯೇ ಅಲ್ಲವೇ? ಸ್ವಂತಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಸರ್ವಸ್ವ ಎಂದು ತನ್ನ ಇಡೀ ಬದುಕನ್ನೇ ಸಮಾಜಕ್ಕಾಗಿ ಮೀಸಲಿಟ್ಟ ಸಿಂಧು ತಾಯಿಯಯವರ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಸದ್ಗತಿಯನ್ನು ಆ ಭಗವಂತನು ನೀಡಲಿ ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಜೀವನ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಗಲಿ ಎಂದು ನಾವೂ ನೀವೂ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸೋಣ ಅಲ್ವೇ?
ಏನಂತೀರೀ? Enantheeri? 